Ayntâbî'nin Tercüme-i Tibyan tefsirinin muhteva ve metod bakımından değerlendirilmesi
The evaluation of Ayntâbi?s Terceme-i Tibyan commentary with regard to content and method
- Tez No: 226282
- Danışmanlar: PROF. DR. YAKUP ÇİÇEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Terceme-i Tibyan Tefsiri Padişah IV. Mehmed'in isteği üzerine Tefsîrî Mehmed Efendi lakabıyla meşhur, Muhammed b. Hamza el-Ayntâbî ed-Debbağ tarafından yazılmıştır. Padişah, Ayntâbî'den Arapça dil kaidelerine uygun olarak nâzil olan Kur'an-ı Kerim'i Türkçe'ye çevirerek, onun manasındaki gizlilikleri, eşsiz hakikatleri, istiare ve ince misalleri açıklamasını istemiştir. Ayntâbî de tefsirini yazdıktan sonra padişaha ve halkın istifadesine sunmuştur.Tezimizi hazırlarken öncelikle kütüphanelerimizde kayıtlı bulunan Tercüme-i Tibyan tefsirlerinin bazılarının, Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud adına kayıtlı olduğunu gördük. Bazı bibliyografya kaynaklarında da Tercüme-i Tibyan tefsirinin Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud'un eserleri arasında kaydedildiğini tespit ettik. Kütüphanelerimizde Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud adına kayıtlı bulunan Tercüme-i Tibyan tefsirlerinin, tezimizin konusu olan Muhammed b. Hamza el-Ayntâbî ed-Debbağ'a ait olan Terceme-i Tibyan tefsiri olduğunu tespit ettik. Bibliyografya kaynaklarında ise bu tefsirin yanlışlıkla Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud'un eserleri arasında kaydedildiğini, gerçekte ise müellifinin Muhammed b. Hamza el-Ayntâbî ed-Debbağ olduğunu belirledik.Ayntâbî'nin tefsirini, Begavî, Râzî ve Beydâvî'nin tefsirlerinden alıntılarla yazdığını, gerekli gördüğü yerlerde -tezimizde belirttiğimiz- başka kaynaklardan da alıntı yaptığını, bu tefsirin, Hızır b. Abdurrahman el-Ezdi'nin Tibyan tefsirinin tercemesi olmadığını tespit ettik.Tezimizde, Ayntâbî'nin Terceme-i Tibyan tefsirini yazarken takip ettiği metodu ortaya koyabilmek için Kur'an ilimleri yönünden değerlendirdik. Muhtevasını da Akâidle ilgili meseleler, Fıkhî ahkâm ve Tasavvufî meseleler başlıkları altında inceledik.
Özet (Çeviri)
The Commentary of Terceme-i Tibyan was written by Muhammed b. Hamza el-Ayntabi ed-Debbağ, who was also known as Tefsîrî Mehmet Efendi, upon the will of Sultan IV. Mehmed. The Sultan wanted Ayntâbî to translate Koran, the original of which is in Arabic, into Turkish and explain the secrets, unique truths, metaphors and graceful examples of it. After Ayntabi wrote the Commentary, he presented it to the Sultan and the the people.While we were preparing the thesis we realized that some of the commentaries of Tercüme-i Tibyan in our library were recorded in the name of Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud. We also came across that in some bibliography sources, the commentary of Tercüme-i Tibyan was recorded among the Works of Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud. We determined that the commentaries of Tercüme-i Tibyan which was recorded in the name of Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud in our libraries was actually the commentary of Terceme-i Tibyan which belonged to Muhammed b. Hamza el-Ayntâbî ed-Debbağ, who is the subject matter of our thesis. We determined that in the bibliography sources, this commentary was recorded among the works of Şeyhülislam Debbağzâde Muhammed b. Mahmud by mistake, in fact it?s author was Muhammed b. Hamza el-Ayntâbî ed-Debbağ.Ayntabi wrote the commentary using the quotations from Begavi?s, Razi?s and Beydavi?s commentaries. He, when needed, used some other quotations, too. We also identified that this commentary wasn?t the translation of Hızır b. Abdurrahman el-Ezdi?s Tibyan commentary.In our thesis we evaluated the method which Ayntabi followed while writing the commentary of Terceme-i Tibyan in the aspects of the knowledges of Koran. We examined the content under these titles; Issues about Akaid, Fıkhî Ahkâm and Issues of Mysticism (Tasawwuf).
Benzer Tezler
- Ayıntâbî Mehmed Efendi'nin Tibyân Tefsiri ve Osmanlı toplumundaki yorum değeri
Ayıntâbî Mehmed Efendi's Tibyân Tafseer and the valuation of interpretation in the Ottoman society
RECEP ARPA
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ABDÜLHAMİT BİRIŞIK
- Menbau'z-Zülâli Meânî fî-Tercemeti Mecmau'l-Emsâli Meydânî'nin dördüncü ve beşinci bâbı: Metin-inceleme
The fourth and fifth chapters of Menbau'z-Zulal-i Meânî fî-Tercemeti Mecmau'l-Emsâl-i Meydani: Text-review
SAJJAD HUSSEIN OLEIWI AL-JANABI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET İNCE
- Menbau'z-Zülâli Meânî fî-Tercemeti Mecmau'l-Emsâli Meydânî'nin Atıncı Bâbı: İnceleme-metin
Menbau'z-Zulali Meânî fî-Tercemeti Majmau'l-Emsâli Meydânî's Horseman Bâbı: Review-text
UMER ABBAS OBAİD OBAID
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET İNCE
- Ahmed B. Imâd El-Hanefî El-Ayıntâbî' nin El-Hamdiyye adlı eserinin tahkiki
Ahmed B. Imâd El-Hanefî El-Ayntâbî's study of the work of el-Hamdi̇yye
FERİDUN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İZZET MARANGOZOĞLU
- Şah Velî Ayıntâbî'nin Atvâr-ı Seb'a risalesi (Metin-tahlil)
The Atwar-i Seb'a booklet of Sheikh Veli Ayintabi (Text-analysis)
CEMİLE SAĞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK