Türk sanatında altı köşeli yıldız
6 pointed star in Turkish arts
- Tez No: 209901
- Danışmanlar: PROF.DR. SELÇUK MÜLAYİM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Sanatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Bu tezin hazırlama asamasında birçok kaynak degerlendirilerek altı köseliyıldız sembolünün dünden bugüne kimligi ve evrimi incelenmistir.Altı köseli yıldız ilkçag öncesi kültürlerde sanatsal degerinden ziyade farklımistik anlamları içinde barındıran bir sembol olarak göze çarpmaktadır. Sembol üçsemavi dinde ve farklı felsefi görüslerde kullanılıyor olmasına ragmen insanlartarafından bugün Yahudileri çagıstırmakta olup Yahudilerin ulusal-dini kimliklerininbir parçası olmustur. Bezeme sanatlarında ise altı köseli yıldız düz, kırık ve kapalısekillerin birbirine geçmesiyle elde edilmis bunun sonucunda sonsuz kompozisyonlaryaratılmıs; bu kompozisyonlar tas, tugla, çini agırlıklı olmak üzere hemen hemen hermalzemeye uygulanmıstır.Altı köseli yıldız özellikle &slamiyetten sonra insan ve hayvan figürlerininyerini alan geometrik kompozisyonların merkezinde bulunmaktadır.Geometrik kompozisyonların belirli, sürekli ve tutarlı bir hale gelmesiKarahanlı ve Büyük Selçuklu dönemlerinde gerçeklesmistir. Erken devir Anadolu-Türk Mimarisinin tezyinatı sınırlı olmakla birlikte 13. yüzyıl ortalarına kadar çesitliyöresel farklılıkların etkisi altında kalmıs; 11. yüzyıldan sonra geometrikkompozisyonlar belirli formüllere baglanarak degisik oyma tarzlarıyla üretilmistir.Anadolu Selçuklu mimari tezyinatı ile Anadolu Beyliklerinin mimarisüslemelerini birbirinden kesin çizgilerle ayırmak çok zordur. 14. yüzyıl özelliklemimari eserlerin dıs cephe süslemelerinde sadelige dogru gidilen bir dönemdir. 13.yüzyılda gelismis olan geometrik kompozisyonlarda dogadan alınmıs motifleredogru bir geçis olmustur.Türk çini sanatının Uygurlara kadar uzanan çok eski bir geçmisi vardır.Mimariye baglı olarak gelisen çini sanatı Anadolu'ya Selçuklular'la girmis farklıteknikler uygulanarak Anadolu-Türk mimarisinde çok zengin örnekler verilmistir.Osmanlı sanatında altı köseli yıldız sembolü agırlıklı olarak tas, çini ve ahsapmalzemeye uygulanmıs çini sanatında mozaik teknigi yerine tek renkli sır altıteknigine bırakmıs, ahsap malzeme de ise genellikle Selçuklu gelenegi devametmistir. Altı köseli yıldız sembolü Osmanlı sanatında camilerin cümle kapılarına,tabhane ve eyvan duvarlarının alt bölümlerine ve minberlerin sebekelerinde yer yergörülmektedir. Özel bir altı köseli yıldız olan; iki eskenar üçgenin zıt yönde iç içegeçmesi sonucunda olusan Mühr-i Süleyman sembolü Anadolu Türk sanatındahemen hemen her malzemeye uygulanan, farklı içsel anlamlar tasıyan bir degerdir.Fakat bu sembol birtakım dar görüslü ve bilinçsiz insanlar tarafından özgünyerlerinden çıkarılmıs veya yok edilmistir.Altı köseli yıldız formu farklı tiplerde çesitli malzemelerle uygulanarak görselbir çesitlilik saglanmıstır.
Özet (Çeviri)
At the preparation phase of this thesis, many sources have been evaluated, theidentity and the evolution of the six pointed star symbol from yesterday until todayexamined.The six pointed star appears in the pre-historic cultures as a symbol, whichcontains different mystical meanings rather than having an artistic value. Although itis being used at the three monotheistic religions and at the various philosophicalviewpoints, the symbol reminds of the Jews and has become a part of the religiousnationalidentity of the Jews. In the adornment arts, the six pointed star was createdthrough weaving of the straight, broken and closed fıgures, as a result of this, endlesscompositions were created; those compositions were applied upon almost everymaterial, with stone, brick, tiles, being the principle ones.The six pointed star is at the center of the geometrical compositions, whichhave taken the place of the human and animal fıgures, especially after the emergingof Islam.The becoming of the geometrical compositions clear, continuous, andconsistent has occured during the Karahanid and Great Seldjuk periods. Although thedecoration of the early-period Anatolian-Turkish architecture being limited, it wasinfluenced by various local differences until the mid-13th century; after the 11thcentury, the geometrical compositions were subjected to certain formulas andproduced with different carving styles.It is very diffıcult to distinguish with bold lines the decoration of theAnatolian Seldjukian architecture from the architectoral decoration of the Anatolianprincipalities. The 14th century is especially a period, in which the decorations of theouter facades of the architectural works the tendency to more simplicity prevailed. Inthe geometric compositions which were developed in the 13th century, a passage tomotives had occured, which were taken from the nature.The Turkish tile art has a very old past, which stretches back until the Uigurs.The tile art, which developed dependent to the architecture, has entered Anatoliawith the Seldjuks, by applying various techniques, very rich examples were createdin the Anatolian-Turkish architecture.In the Otoman art, the symbol of the six pointed sta was applied mainly onstones, tiles and wooden materials; in the art of tiles, the technique of mosaics gaveway to one-colored under-silvering technique, but in the wooden materials, theSeljdukian tradition generally continued. The symbol of the six pointed star is seenpartly in the Otoman art, at also the entry gates of the mosques, at the lower parts ofthe walls of the artillery houses, the tabhane?s, the big halls and at the networks ofthe altars. The symbol of the seal of Salomon, which was formed through he crossingof two equilateral triangles, and constitutes a special six pointed star, is in theAnatolian Turkish art a value, which is applied to almost every material and bearsdifferent iner meanings. But this symbol was removed by some narrow minded andunconscious peaple from its original locations or destroyed.By applying the six pointed star form in various types and materials, a visualdiversity has been created.
Benzer Tezler
- Kubad Abad Sarayı çinilerindeki hayvan betimlemelerinin seramik yüzeylerde yorumlamaları
The interpretations of the animal figurations on ceramic surfaces belonging to the encaustic tiles of Kubad Abad Palace
YAVUZ DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El Sanatlarıİnönü ÜniversitesiSeramik Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL GÖĞEBAKAN
- Çağdaş Türk sanatında bir ifade biçimi olarak mitolojik kaynaklı hayvan üslubu
Mythological animal style as a form of expression in contemporary Turkish art
RAMAZAN CAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2023
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ALEV ÇAKMAKOĞLU KURU
- Piyale Paşa Camii çinileri
Tiles of the Piyale Pasha Mosque
ELİF TUĞÇE SÜMENGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LATİFE AKTAN ÖZEL
- Çağdaş Türk resminde gelenek sorunsalı
The problematic of tradition in contemporary Turkish painting
HATİCE ÖZDOĞAN TÜRKYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP YASA YAMAN