Gülsün Karamustafa: Sanatçı kişiliği ve yapıtları
Works and artistic personality of Gulsun Karamustafa
- Tez No: 220206
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMRA GERMANER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Gülsün Karamustafa, kitch, toplumsal-gerçekçi, bellek, İstanbul, Gülsün Karamustafa, kitsch, social realist, memory, Istanbul
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 359
Özet
1946 senesinde Ankara'da doğan Gülsün Karamustafa 1963-1969 yılları arasında İstanbulDevlet Güzel Sanatlar Akademesi Bedri Rahmi Eyüboğlu atölyesinde eğitim alır. Hiçbir zamanBedri Rahmi'nin resmini devam ettiren biri olmaz, ancak hocanın ?elinin altındaki malzemeyibabanın malı gibi kullan? felsefesini sanatının vazgeçilmez öğesi olarak benimser. 1960'larınsonunda Akademi'den mezun olduğu yıllarda Türkiye sanat ortamında çoğulcu bir anlayışbenimsenmiş olmasına karşın iki temel duruş hakimdir: 1950'lerden beri süregelen biçime odaklısoyut ve soyutlamacı eğilimler ile toplumsal-gerçekçi ve daha bireysel anlatım biçimlerinin ifadebulduğu figüratif sanat.1970'lerde figürü alışılagelmişin dışında yaklaşımlarla ele alan sanatçıların içinde belki deen radikal duruş bu dönemde Gülsün Karamustafa'ya aittir. Altmışlı yıllardan itibaren giderekyoğunlaşan kırsaldan kente/büyük şehire ve özellikle İstanbul'a göç sayısız kültürel çelişkinin birarada yaşamasına; bir potada harmanlanarak melez kültürler/kimlikler/imajlar yaratmasına sebepolur. Birçokları tarafından yoz kültür ve arabesk olgusu bağlamında aşağılanan bu yeni kültürelyapılanma Gülsün Karamustafa'nın nesnel ?resimleme? lerinin konusunu oluşturur. Kitsch diyebelirlenen kötü beğeni örneklerinin eleştiriden uzak mizah içeren bir üslupla yorumlanıp sanatsalbir düzeye ulaştırılması ile sanatçı 1980'lerde Türkiye sanat pratiği içersinde büyük birpopülerite kazanır. Bazıları tarafından ?arabesk ressamı? olarak etiketlenir. 1980'lerin başındasanat yönetmenliği esnasında senelerdir resimlediği malzeme ile buluşması sanatçının üç boyutluüretimlere geçişindeki en büyük etkendir. 1980'lerin sonlarına kadar yoz kültür ve arabeskolgusundan temellenen enstalasyonlar, kitsch objeler, resimlemeler ve duvar halıları yapansanatçı için 1992 senesindeki Vasıf Kortun'un küratörlüğünü üstlendiği Megalopolis başlıklı 3.Uluslararası İstanbul Bienali diğer birçok sanatçı için de olduğu üzere bir sıçrama noktası olur.Ardından 1995 senesinde Rene Block'un küratörlüğünü yaptığı Orient/ation başlıklı 4.Uluslararası İstanbul Bienali ile Gülsün Karamustafa'nın uluslararası dolaşım içine girişi ivmekazanır.Gülsün Karamustafa'nın kitch ve arabesk olgusunu işlediği işlerden kendi kişisel belleğiüzerinden Türkiye'nin toplumsal ve kültürel belleğine ışık tutan işlere geçişi 1990'ların başlarınatarihlenir. Karamustafa'nın sanatına olan talebin Türkiye'de azalması, ve tam tersine yurtVIIIdışında güncel sanat uygulamaları çerçevesinde yapılan sergilerde aranılan bir isim halinegelmesi de yine 1990'lara rastlar. Bu dönemde enstalasyonlarında ve performanslarında dahaönce yerel bağlamda işlemiş olduğu göç, kimlik, melez imajlar gibi meseleleri daha küresel birerolgu olarak ele aldığı; post-koloniyelizm, oryantalizm, toplumsal cinsiyet gibi konuları da sık sıktartışmaya açtığı gözlenir.Gülsün Karamustafa 1970'ler ve 1980'lerin başı boyunca çevrede oluşan değişimi resimyüzeyinde insan figürü üzerinden anlatmaya çalışır. 80'ler ile beraber enstalasyona geçtiğindeobjelerin insana dair herşeyi aktarabildiğini keşfeder. 90'lar boyunca üzerinde kafa yorduğumeseleleri tartışmaya açmak için üç boyutluluğun kendine sağladığı imkanları kullanır. 2000'lerile beraber videolar yapmaya başlar. Malzemenin farklılığına rağmen, videolar 1970'ler ve1980'ler de tüm yüklemeleri ?insan? figürü üzerine yaptığı işleri anımsatır. Videolarında elealdığı meseleler 1980'ler ve 1990'lar ile süreklilik gösterir. Göç, sınırlar ve kimlik gibimeseleler yine işlerinin omurgasını oluşturur. Aradan geçen 20 seneye rağmen bazı işlerindeçıkış noktasını yine İstanbul'da yaşayan ?ötekiler" teması belirler. Bu sefer Sovyetler ve OrtaAvrupa ülkelerinde yaşanan rejim değişiklikleri sonucu, İstanbul'un ?açık? bir pazar durumunagelmesiyle beraber şehirde yaşanan yeni değişimler gözlem alanına girer. İşlerinin bir kısmındaise siyasi/politik boyuta kayma eylemi görülür. Türkiye'nin yakın tarihine ayna tutan bu işler,Gülsün Karamustafa'nın bireysel olarak yaşadığı askeri darbelere ve ardından gelen siyasalnormalizasyon sürecindeki zoraki apolitik uygulamalara birer göndermedir. Aynı zamanda konubağlamında 1970'lerde dönemin siyasi dalgalanmalarına değindiği portreler ve bir takımresimlerle de ortaklık gösterir.
Özet (Çeviri)
Gülsün Karamustafa, born in 1946 in Ankara, was educated at the Istanbul State Academyof Fine Arts and attended Bedri Rahmi Eyüboğlu?s atelier. She was never the person to carry onBedri Rahmi?s work, however, was greatly inspired by his philosophy of ?use your availableresources as if it were your own?, which became indispensable for her art. At the end of the 6o?swhen she graduated from the Academy, although a pluralist approach was embraced in theTurkish art scene, two main trends prevailed: abstract tendencies and abstractions focusing onform originating from the 1950s and figurative art, which reflected on social realist and moreindividualistic expressions.Among those artists, who adopt a non-conventional approach toward figures in the 1970s,perhaps the most radical is Gülsün Karamustafa. Increased migration from rural areas to bigcities, especially to Istanbul starting from the 1960s leads to cohabitation of multiple culturalconflicts and merged in one pot results in hybrid cultures/ identities/ images. This culturalrestructuring, belittled and viewed by some within the scope of degenerate culture and the newgenre of `arabesque?, constitutes the subject of many of Gülsün Karamustafa?s objective?images?.Interpreting the objects of bad taste defined as kitsch in a humorous way free of criticismand elevating it to an artistic level, the artist gains immense popularity in the Turkish art scene inthe 1980?s. She is labeled by some as ?arabesque painter?. At the beginning of 1980s whileworking as an art director, she comes across the very objects she has been painting for years andthat is the main reason why she begins to work on three dimensions. For the artist solely workingon installations based on degenerate culture and `arabesque?, kitsch objects, photographic imagesand making of wall carpets until the late 1980?s, Third International Istanbul Biennial entitledMegalopolis curated by Vasıf Kortun, is a stepping stone in her career as it is for many others.Following this in 1995, Fourth International Istanbul Biennial entitled Orient/ation curated byRene Block paves the way for Gülsün Karamustafa to become internationally recognized.In the early 1990s, Gülsün Karamustafa?s works dealing with kitsch and arabesquetransform into those, which reflect on Turkey?s social and cultural (collective) memory throughpersonal memory. In the same period, while demand for her work declines in Turkey, herXpopularity abroad increases with the exhibitions of contemporary art practice. Meanwhile, shebegins addressing issues such as migration, identity, hybrid images which had been confined tothe local in her prior works (installations and performances) from a global perspective andfrequently elaborates on post-colonialism, orientalism and social gender.In the early 1970s and 80?s, Gülsün Karamustafa attempts to express the change inenvironment through human figure on her paintings. Shifting toward installation in the 1980s,she discovers that objects are able to reveal everything relating to humans. Throughout the1990s, to start discussions on issues she has engaged in, she exploits the opportunities brought toher by three dimensional models. The beginning of year 2000, she begins making videos. Despitethe differences in material, the videos very much resemble her prior work on ?human? figure inthe 1970s and 1980s.The recurring themes in her videos display continuity with the 1980s and 1990s.Migration, boundaries and identity issues form the backbone of her work. Despite the past 20years, the `others? living in Istanbul still form the departure point in some of her works. Thistime, Istanbul becoming an `open? market and the changes occurring in the city as a result of theregime changes in the Soviets and the Central European states, fall within her area of interest. Insome of her works, she tends towards the political. These works which shed light upon the recenthistory of Turkish political life derive from her personal experience of military coups and theforced apolitical practices in the political normalization process following thereafter. At the sametime, they display commonalities in terms of subject with the portraits she has made in the 1970sand some of her paintings in which she deals with the political practices of the time.
Benzer Tezler
- 1990-2000 yılları arasında Türkiye'de kadın yönetmen olmak
Being female director between the years 1990-2000
PINAR FONTİNİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü SanatlarıMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL KIREL
- The Rupture in visual language: The transition of arts in Turkey 1970-1980 and the women artists of the period
Görsel dilde kırılma: 1970-1980 dönemindeki Türk sanatlarında geçiş dönemi ve dönemin kadın sanatçıları
ÖMÜR KULA
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
Sanat TarihiSabancı ÜniversitesiGörsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
DR. HASAN BÜLENT KAHRAMAN
- 1980 sonrası Türkiye'de çağdaş sanatta bir ifade olanağı olarak fotoğraf
Photography as a way of expression in Turkish contemporary art after 1980
ÖZLEM ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiFotoğraf Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADIK TUMAY
- Günümüz plastik sanatlarında görsel dil olarak tekstil
Textile as visual language i?n the contemporary plastic arts
BARIŞ SÖNMEZATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiTekstil Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. ÖZCAN UZKUR