Türkçe tarih ders kitaplarında nedenselliğin kurgulanması
Construction of causality in Turkish history textbooks
- Tez No: 220207
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİRAMİS YAĞCIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Tarih metin türü üzerine yapılan çalışmalar, bu alanda neden, zaman ve yorumun temel kavramlar olduğunu göstermektedir. Bu kavramlardan biri olan ve kısaca metnin tümceleri arasındaki neden-sonuç ilişkisi olarak betimlenen nedensellik örüntülerini kavrayabilmek, metnin düzenlenmesi, metin-dışsal ve metin-içsel nedenselliği ifade eden belli bağlaçlar, adlar, eylemler ve örtük nedensellik gibi bir dizi sözlük-dilbilgisel ve mantık-anlambilimsel örüntüleri ve işlevini bilmeyi gerektirir.Tarih metin türüne ilişkin çalışmalar, bu türün anlatı, açıklama ve sav metin tiplerini içerdiği; bu metin tiplerinin, metinde nedenselliğin kurgulanmasında kullanılan sözlük-dilbilgisel ve mantık-anlambilimsel örüntülerin ne yoğunlukta kullanıldığının belirlenmesiyle ortaya konduğunu göstermektedir. Ayrıca, tarih ders kitapları ve öğrenci metinleri üzerine yapılan çalışmalar, sınıf düzeyi ile metin tipi arasında taksonomik bir ilişki olduğunu göstermektedir; alt düzeylerde metinler anlatı metinleri olarak kurgulanırken, sınıf düzeyi yükseldikçe anlatı metinlerinin yerini açıklama ve sav metinleri almaktadır.Bu çalışmada, Türkçe İlköğretim VIII ve Lise III T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük kitaplarından seçilen metinlerde nedenselliğin hangi sözlük-dilbilgisel ve mantık-anlambilimsel örüntülerle, ne amaçla kullanıldığı ve bu örüntülerin kullanım sıklığının sınıf düzeyine göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırmamızın bulguları, İlköğretim VIII. sınıf tarih ders kitabındaki metinlerde kullanılan sözlük-dilbilgisel ve mantık-anlambilimsel örüntülerle nedenselliğin metin-dışsal olarak, olay zamanı çizgisi takip edilerek ve anlatı metin tipinin tarihsel öyküleme ve tarihsel artzamansal nedenleme alt tiplerinin özelliklerini taşıyacak biçimde kurgulandığı; Lise III. sınıf düzeyinde ise, olay zamanı göz ardı edilip metin içi düzenlemeye önem verilerek olayların kurgulandığı ve metinlerin açıklama ve sav metin tipleri ve alt tiplerinin özelliklerini taşıdığı saptanmıştır. Bu sonuç, metin-tipi ve sınıf düzeyi arasında saptanan taksonomik ilişkinin varlığını destekler niteliktedir.
Özet (Çeviri)
Studies on the linguistic resourcesfor making historical meaning reveal that causality is one of the key concepts in this field. Studies also reveal that history textbooks display the use of narrative, explanatory and argumentative text types, and that these text types can be identified by analyzing the frequency of lexico-grammatical and logico-semantic patterns used in a text. Furthermore, studies conducted on history texbooks exhibit a taxonomic relationship between the stages in secondary schooling and the text type use: in the earlier years history texts are constructed as narration; whereas in the later years they are replaced increasingly by explanation and argumentation.This study investigates the types of lexico-grammatical and logico-semantic patterns used in the construction of causality, their functions and the possible correlation between frequency of these patterns and the stages in the secondary school curriculum. Our data of analysis consist of the texts randomly chosen from the Turkish history textbooks studied in years VIII and XI in the secondary school curriculum. The findings reveal that lexico-grammatical and logico-semantic patterns used in the year VIII construct causality between the events in the history text-externally, taking the time line into consideration and they are organized as historical recount and historical account sub-text types of the narrative; whereas in the year XI, the causal relations are constructed ignoring the time line and paying more attention to text-internal organization. The texts at this stage mainly bear explanatory and argumentative linguistic resources for making historical meaning. The result of our research correlates with the previous studies in that there is a taxonomic relationship between the text type and the progress through secondary school curriculum.
Benzer Tezler
- Lise tarih ders kitaplarında Artuklular Beyliği'nin yeri ve öğretimi (1923-2022)
The place and teaching of the Artuqid Dynasty in high school history textbooks (1923-2022)
ADNAN ERKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN DEMİRCAN
- Lise tarih ders kitaplarında Türk eğitim tarihi konularının incelenmesi
Study on the Turkish education history in high school history course books
SEMİH KARABİLLİOĞLU
- Ortaöğretim tarih ders kitaplarında Osmanlı tarihi konularının öğretimi (1950-1980)
Ottoman history teaching in secondary school history course books (1950-1980)
MUHAMMET SAVAŞ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTarih Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOGAY SEÇKİN BİRBUDAK
- Lise tarih ders kitaplarında Orta Çağ anlatısı: ABD, İngiltere ve Türkiye ders kitapları karşılaştırması
Narrative of the Middle Ages in high school history textbooks: Comparison of the textbooks of the United States, United Kingdom and Türkiye
AYSUN BUKET ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA ŞAMİL YÜKSEL
- Ürdün tarih ders kitaplarında Türk ve Türkiye imajı
Image of Turks and Türkiye in Jordanian history textbooks
NUR ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ KÖSTÜKLÜ