İslamlaşma sürecinde Türklerin İslam tasavvuru
In the İslamization period Turks? conceiving of İslam
- Tez No: 227178
- Danışmanlar: PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 617
Özet
İslâmlaşma sürecinde Türk bölgelerinde vücud bulan İslâmi gelişmeler üzerine odaklanan bu çalışma Türklerin İslâm tasavvurunu tasvir ederek genel manada tenkidi bir analize tabi tutmaktadır. Dinler mozayiğinin hakim olduğu Mâverâünnehir'in tarihi Türklerle başlar. İslâm Müslüman ticaret kervanları, kolonizatörler, gaziler ve Şamanlara benzeyen sufiler aracılığıyla uzlaştırıcı bir şekilde bozkırlara nüfuz etmiştir. Her renk ve her çeşit sufi steplerdeki Türk göçebeler üzerinde, resmi İslâm kurumlarının temsilcilerinden çok daha büyük bir etkiye sahip olmuş ve bu insanların İslâm'ı benimsemelerinde esas rolü oynamışlardır. Bu çerçevede Türkler eski dini geleneklerini senkretik karakterde yeniden inşa etmişlerdir. Diğer taraftan Araplar, yöntem olarak eski Türk inançları ve pratiklerinin tasfiyesine uygun bir gereklilik içinde bir inanç ve pratik geliştirmiş ve bu inanç onların hayati misyonu olmuştur. Araplardan ziyadesiyle etkilenen Türklerin inançlarının bütün yapısı Sünnî öğretiye dayanmaktadır. Türkler her halükarda Sünnî İslâm'ın ana kaynağı olarak Orta Doğu'ya dönmeyi esas alırlar. Irak ve Mâverâünnehir'deki zühd hareketi, Kutadgu Bilig'in hedeflediği tecrübî bir tasavvuf hareketini doğurmuştur. IX. ve XII. yüzyıllar Türkistan'ın, dini öğretilerin ve Sünnî teolojinin ana merkezi haline geldiği dönemdir. Türk-İslâm düşüncesini görüşleriyle ileri derecede etkileyen kişi Ebu Hanife'dir. Mâtürîdi kelam ilminin klasik doktrininin kaidelerini Mâtürîdi'ye Ebu Hanife hazırlamıştır. Türkler Hanefî/Mâtürîdi ve Yesevî/Nakşibendîliği benimsemişlerdir. Türklerin İslâm tasavvuru pek çok yorum ihtiva eder. Merkezi yorum Sünni görüşle aynileştirilen şifahi, kitabi ve mistik İslâm anlayışıdır. Şifahi, kitabi/kelami ve mistik çerçeve kültürel sürekliliği aydınlatmaya yardımcı olacaktır.
Özet (Çeviri)
This dissertation that focuses on Islamic developments in the Islamization period in the Turk zones, makes a representation and a full critical analysis of Turks? conceiving of Islam. History of Transoxiana, in which mosaic of religions is supreme, began with Turks. Islam penetrated `the steppes? in a conciliatory way through Muslim Merchant caravans and settlers, ghazis and the sufis, who resemble the shamans. The sufis of a lot of color and variety, exercised much greater influence upon the Turkish nomads of `the steppe? than the representatives of the official Islamic establishment did, and played a major role in their adoption to Islam. In this framework it can be said that Turks reconstruct their ancient religious traditions in a syncretic nature. On the other hand Arabs developed a blief and practice meets the need for purification of old Turkish beliefs and practices, and this blief become their life?s mission. The whole fabric of Turks beliefs that deeply influenced by Arabs, rests upon the Orthodox teaching. Turks? Islamic idea, in any case, are based on a return to the Central East which are the only source of the Orthodox Islam. The ascetic movement in Irak and Transoxiana has born an experimental mysticism, that Kutadgu Bilig had aimed. The nineth and twelfth centuries were the period during which Turkestan became one of the main centers of religious teaching and orthodox Sunni theology. The person whose works had the greatest influence on Turkish Islamic thought is Abu Hanifa. Abu Hanifa is the person who supplied Mâtürîdi with bases of classical doctrine of Mâtürîdite scholasticism . Turks have adoptioned Hanefî/Mâtürîdi and Yesevî/Nakşibendi ideas. Turks? perception of Islam encompasses many interpretations. The central explanation is verbal, theological/bookish and mystical Islam mentality with which orthodox view identify. Verbal, theological/bookish (based on reading only) and mystical framework will serve to highlight the cultural continuations of Turkish Islamic history
Benzer Tezler
- Kutadgu Bilig'de din ve tanrı tasavvuru
The concept of religion and god in the Kutadgu Bilig
AYŞE KARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİDAYET IŞIK
- Türkler arasında İslamiyet'in yayılmasında tasavvufun rolü
Sufism's role in dessemination of Islam among the Turks
ZAMİRA AHMEDOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SEYFETTİN ERŞAHİN
- Mevlana Celâleddîn-i Rûmi'nin Anadolu'nun Türkleşme ve İslamlaşma sürecine etkisi
The effect of Mevlâna Celâleddîn-i Rumi on the processes of Anatolia's Turkization and İslamization
ERCAN SUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinHitit ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP ÇOŞTU
- Türk dünyasında inanç turizmi: Ahmed Yesevi Türbesi ve Türkistan örneği
Faith tourism in the Turkish world: The tomb of Ahmed Yesevi and the case of Türkistan
GULDANA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmEge ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP ÖZDÖL KUTLU
- Ahmed Yesevi, Yesevilik ve XIII. yy. Anadolu'sundaki yeri
Ahmad Yasavi, Yasaviyya and the situation of Yasaviyya during the XIII. age in Anatolia
HİCRET KİRAZ TOPRAK