Memlûk Sultanı el-Melik ez-Zâhir Seyf ed-Dîn Çakmak dönemi (1438-1453)
The term of Mamlûk Sultan el-Melik ez-Zâhir Seyf ed-Dîn Çakmak (1438-1453)
- Tez No: 263258
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SAMİRA KORTANTAMER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyografi, Tarih, Biography, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Çakmak, 1438-1453 yılları arasında hükmetmiş Memlûk sultanıdır. Gençlik yıllarındayken Sultan Berkuk'un memlûkları arasına dahil edildi. Sonra aşama aşama devlet kademesinde yükselmeye başlayarak Barsbay döneminde hâcib el-huccâblık, silâh emirliği ve en son olarak atabek el-`asakirlik vazifelerinde bulundu. Sultan Barsbay ölüm döşeğindeyken, sultan olarak tayin edilmesini istediği oğlu el-Melik el-`Azîz Yusuf'un müdebbirliğine de Çakmak'ın getirilmesini vasiyet etti. Bu esnada Sultan Berkuk'a, en_Nâsır Ferec'e, el-Mueyyed Şeyh'e ve Barsbay'a ait çeşitli memlûk grupları arasında devlet kademesindeki üstünlüğü ve zenginliği ele geçirmek adına çekişmeler ve düşmanlıklar yaşanmaktaydı. İşte bu karışık durum Çakmak'a iktidar yolunu açan yegane fırsat oldu. Yusuf tahttan indirildi ve kaledeki odalardan birisine hapsedildi. Kaçma girişiminde bulunmasının ardından da yakalanarak İskenderiye'ye gönderildi ve burada gözetim altında tutuldu. Bunların yanı sıra asi Halep ve Dimeşk nâiblerinin mukavemeti kırıldı. Bunlar özellikle Yusuf'un tarafını tutarak çıkarlarını gözetmenin peşindeydiler. Bu Suriye valililerinin idam edilmesiyle birlikte 1439 yılı itibariyle Çakmak'ın otoritesi sağlamlaştı. Selefi Barsbay gibi Çakmak da Doğu Akdeniz'de korsanlık faaliyetlerinde bulunan şövalyelerle savaşmış, bu suretle de Kıbrıs üzerinden Rodos Adasına çıkartmalar yapmıştı. Fakat tertip edilen üç seferde de Memlûklar, karşılarında çok iyi hazırlanmış ve mukavemet edemeyecekleri bir güçle karşılaştıklarından 1442-1444 yılları arasındaki seferler başarısızlıkla neticelenmiş ve Çakmak bunlarla barış akdetmek durumunda kalmıştı. Çakmak'ın dış siyaset politikası başarılıydı. O, Müslüman hükümdarlarla iyi ilişkiler geliştirdi. Ümeranın muhalefetine rağmen Timur'un oğlu Şahruh'a Kabe'ye kisve göndermesi hususunda gereken izni verdi ki bu, o zamana kadar sadece Memlûk sultanlarına ait bir ayrıcalıktı. Zaten Moğollara karşı ayrı bir kin besleyen halk bu durum karşısında aralarında Timur'un dul eşinin de bulunduğu bir elçilik heyetine saldırdılar. Çakmak aynı zamanda Osmanlı sultanları ve Anadolu Beyleriyle de iyi ilişkiler geliştirdi. İç siyasete gelince, devletin tekellik politikasındaki kötü idaresine bir son vermeye muktedir olamadı. Onun zamanında Gayr-i Müslim için alınan bazı kararlar Hıristiyan ve Yahudilerin de zor duruma düşmesine sebebiyet verdi. Çakmak, aşırı dindar ve tutucu bir sultandı. 1453 yılında vefat ettiğinde 80 yaşındaydı. Ölümünden önce tahta geçmesi hususunda vasiyet ettiği oğlu Osman'a halife biat etti. Devlet kademesinden pek çok bürokrat ve halktan pek çok kimsenin katılımıyla naaşı defnedilen Çakmak için pek çok kimse üzülmüştü.
Özet (Çeviri)
Jaqmaq was the sultan of the Mamluks, who reigned between 1438-1453. He was enrolled among the Mamluks of Sultan Barquq in his adolescence. Then he was gradually promoted, till under Sultan Barsbay he became hadjib al-hudjab, Chief Master of the Horse, and finally Atabeq al-`Asaqir. On his deathbed in 1438, Barsbay appointed him mudabbir to his infant son al-Malik al-`Aziz Yusuf. The various divisions of the Mamluks, originating in the bodyguards of the Sultans Barkuk, Nasir Faraj, Mu'ayyad Shaykh and Barsbay, were at enmity with one another and their sole aim was to obtain all the wealth and influence they could. In the confusion that arose the only course open to Jaqmaq was to seize the reins of government for himself. Sultan Yusuf was deposed, placed in confinement in the citadel, retaken after an attempt to escape and finally taken to Alexandria and kept under a mild form of custody. Soon afterwards the resistance of the governors of Damascus and Aleppo also collapsed; they had been defending Sultan Yusuf?s claims to further their own interests. The Syrian rebels were defeated, the leaders executed and Jaqmaq's supremacy was assured in 1439. Like his predecessor Barsbay, Jaqmaq wished to make war on the Christians under pretence of checking piracy on the north coast and therefore sent ships via Cyprus to Rhodes but the Egyptians had to return as the resistance offered by the Knights of St. John, who were well prepared, was too strong for them. In the years 1442 and 1444 the Egyptians again made unsuccessful attempts to conquer Rhodes, and had finally to make peace with the Knights. Jaqmaq's foreign policy was a successful one; he was on good terms with all Muslim rulers. Against the advice of his amirs, he allowed Timur's son Shah Rukh to send a covering for the sacred Ka`ba, although this was a privilege of the Sultans of the Mamluks. The populace was still so strongly incensed against the Mongols that they actually attacked an embassy which included one of Timur's widows. He was also on good terms with the Ottoman Sultan and the princes of Asia Minor. In his domestic policy, in Egypt itself, he was not quite able to put a stop to the mismanagement of the state monopolies Jews and Christians were tormented with strictly enforced petty regulations. He himself was an exceedingly frugal and pious man. When, in the year 1453, he felt the approach of death?he was now over 80 years old?he had homage paid to his son Osman, whom the Caliph chose to be Sultan. The amirs and officials of the court and a large multitude of the people attended his funeral, contrary to the usual custom sincerely grieving at his loss.
Benzer Tezler
- Bedreddin Mahmud el-'Aynî'nin 'er-Ravzatu ez-Zâhir fî Sîreti el-Melik ez-Zâhir Tatar' adlı eserinin tahkik ve tahlili
Content and analysis of Badr al-Dîn Mahmud al-'Aynî's al-Ravzatu al-Zâhir fî Sîreti al-Melik al-Zâhir Tatar
BARIŞ ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihMuş Alparslan ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA ÇIPLAK
- Sultan Baybars dönemi Berîd Teşkilatı
Barid System in Baybars period
ÜMMÜGÜLSÜM NAZİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihÇukurova Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ HATALMIŞ
- Memlûkların Güneydoğu Anadolu'da bıraktığı mimari izler
Traces of the mamluk architecture in Southeast Anatolia drop
ZEYNEP MEHLİKA ULUÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiBatman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH MESUT AĞIR
- Sultan el-Melik el-Eşref Şaban döneminde Memlûk Devleti (1363-1377)
The Mamlûk State in the period of Sultan al-Malik al-Ashraf Shaban (1363-1377)
SONGÜL AKYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Tarihİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA AKKUŞ YİĞİT
- Memlûk Sultanı el-Melikü'z-Zahir Rükneddin Baybars ve Kilikya Ermenileri
Memluk Sultani el-Meliku'z-Zahir Rukneddin Baybars and Cilicia Armenians
ABDULKERİM DURMAZ