Kentsel arkeolojik alanların korunmasına yönelik planlama yaklaşımları: Yenikapı arkeolojik alan yönetim ve yönlendirme rehberi
Urban planning approaches for the conservation of archaeological sites: Yenikapi archaeological site management guide
- Tez No: 276721
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. DİLEK ERDEN ERBEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Kentler varoluşlarından günümüze kadar yaşadıkları süreçlerde birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Yaşayan tüm medeniyetler de kendi kültürlerini, geleneklerini, örf ve adetlerini yaşama alanlarına yansıtmışlardır. Bu yansımalar kimi zaman mimari eser, kimi zaman yazılı belgeler, kimi zamanda müzik, şiir, edebiyat gibi eserler olmuştur. Günümüze kadar varlıklarını sürdüren, sürdürebilen bu değerler, geçmişten gelen ve geleceğimizi aydınlatacak kültür varlıkları\değerleri olarak adlandırılmakta, korunması ve yaşatılması hayati önem taşımaktadır. Çünkü bu değerler, küreselleşmenin etkisiyle dünya kültür mirası olarak işaretlenmekte ve bu bağlamda koruma-kullanma dengelerini oluşturacak araçlar üretilmeye çalışılmaktadır.20. yüzyılın ikinci yarısına kadar tek yapı ölçeğine dayanan parçacıl koruma anlayışında 1960'lı yıllara gelindiğinde bir takım değişimler yaşanmıştır. 1964 yılında kabul edilen ve koruma yaklaşımlarının temelinin atıldığı Venedik Tüzüğü ile birlikte alan koruma yaklaşımı benimsenmiştir. UNESCO'nun yanında ICOMOS, ICCROM ve Avrupa Konseyi de bu yaklaşımı geliştirecek çalışmalar gerçekleştirmiş ve gerçekleştirmektedir. 1980'li yıllardan sonra koruma anlayışındaki bu gelişim hız kazanmış ve günümüzde geçerli olan dünya kültür mirası kavramını doğmasına neden olmuştur.Küreselleşme ile değişen bu yaklaşımlar bağlamında önem kazanan bir konuda kentsel arkeolojik alanlardır. Bu alanların korunmasının da önem kazanmaya başlaması II. Dünya Savaşı sonrasına denk düşmektedir. II. Dünya Savaşı sonrasında yerle bir olan Avrupa Kentlerinin yeniden yapılanma faaliyetleri sırasında ortaya çıkan arkeolojik alanların, önemli birer kültür mirası olduğu vurgulanmış ve değerlerin arkeolojik miras olarak görülmesi gerekliliği üzerine durulmuştur. Bu görüşü destekleyen bir çok çalışma gerçekleştirilmiş ve bu alanların korunması, kentsel yaşama dahil edilmesi adına araçlar üretilmiştir. Bu bağlamda ortaya çıkan çalışmalardan biri Avrupa İyi Uygulama Kodu: Arkeoloji ve Kent Projesi'dir. Bu proje kapsamında, arkeolojik alanlarda aktörler arası işbirliği ve görev tanımları yapılmıştır. Kentsel arkeolojik alanlarda Avrupa İyi Uygulama Kodu çalışmasının yanında İngiltere'de gerçekleşen çalışmalar da ön plana çıkmaktadır. İngiltere; planlama ve koruma çalışmaları, kültür mirası yönetimi ve uygulama araçları bağlamında çalışmalar gerçekleştiren öncü ülkelerdendir. İngiltere'de kültür mirası ve kentsel arkeolojik alanlarının korunması adına geliştirilen, uygulama araçları, miras yönetim rehberleridir. Bu rehberler; bütüncül bir yaklaşım içerisinde katılım odaklı, aktörler arası ilişkileri güçlendiren ve uygulama standartları geliştiren çalışmalardır. Bu bağlamda tez kapsamında incelenen çalışmalar; Londra Arkeoloji Rehberleri, Planlama Tavsiye Notu 3 ve Baht ve Kuzey Doğu Britanya Konutluğu Bütüncül Arkeoloji Rehberleri'dir. Bu rehberler ile kentsel arkeolojik alanda gerçekleşen çalışmaların yönetim ve yönlendirme süreci üzerine geliştirilen yenilikçi yaklaşımlar anlaşılmaya çalışılmıştır.Tüm bu kavramsal çerçeve bağlamında İstanbul'da yaşanan süreçte, proje temelli kentsel gelişmelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu süreç, 1980'li yıllardan sonra yaşanan kırdan-kente göç dalgası ile ortaya çıkan sorunlar sonucunda gelişmiştir. Kente göç ile gelen bu nüfusun bir kısmı; barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla hazine arazilerini tercih etmiş, bir kısmı da tarihi kent merkezlerine yerleşmişlerdir. Bu süreç, günümüzde halen büyük bir sorunsal olan gecekondulaşma-kaçak yapılaşma ve tarihi kent merkezlerinin çöküntü alanlarına dönüşmesini de beraberinde getirmiştir. İstanbul, plansız gelen bu nüfusun neticesinde birçok sorun ile karşı karşıya kalmış ve bu sorunları çözmek amacıyla bir dizi kentsel projenin odağı olmuştur. Proje temelli gelişim stratejilerinin uygulama aşamalarında ise çözüm önerilerinin yanında başka sorunlar da ortaya çıkmıştır. Bu sorunlar arasında; dünya kenti İstanbul'un kimliğini oluşturan kültür mirası alanlarının korunmaması, kentsel yaşama dahil edilememesi ve çalışmaların bilimsel gerçeklerden uzaklaşması bulunmaktadır.İstanbul da proje temelli gelişim süreci içerisinde bu sorunları doğuran kentsel projelerden biri de, Yenikapı bölgesinde gerçekleşmektedir. Bu projeler; Marmaray Ana İstasyonu, Transfer Merkezi, Metro projesi ve Yenikapı Kentsel Yenileme projesidir. Bu projeler ile Yenikapı Bölgesinde başlayan temel kazıları sırasında arkeolojik buluntulara rastlanmıştır. Bu sebeple arkeolojik kazılar durdurulmuş ve proje alanlarında zaman ve bütçe planlaması yeniden yapılmıştır. Ancak, arkeolojik miras açısından böyle bir potansiyeli bünyesinde barındıran İstanbul'un korunması ve bu dinamikler ile birlikte yaşatılması adına, gerekli ilke ve politikalar geliştirilmemiş ve uygulama araçları oluşturulmamıştır. Ayrıca yetki karmaşası, çalışmaların bilimsellikten uzak olması ve halkın süreçten soyutlanması gibi sorunlarda süreç içerisinde karşımıza çıkmaktadır.Bu sorunlar çerçevesinde çalışma da İstanbul-Yenikapı bölgesinde gerçekleşen kentsel projeler esnasında ortaya çıkan arkeolojik alanların yönetilmesi, yönlendirilmesi ve kentsel yaşama dahil edilmesi adına Yenikapı Kentsel Arkeolojik Alanı Yönetim ve Yönlendirme Rehberi hazırlanmıştır. Rehber kapsamında, süreç analizi ile birlikte aktörler arası ilişkilerin tanımlandığı ve uygulama adımlarının açıklandığı bir akış şeması hazırlanmış ve arkeolojik alanlarda gerçekleştirilecek müdahalelerin yol haritası çizilmiştir.
Özet (Çeviri)
The cities have hosted many civilizations since their existence until today, throughout the process they lived up. All of the civilizations reflected their own culture, traditions, customs and traditions in their living space. These reflections have sometimes been the architectural works, sometimes written documents, sometimes music, poetry and literary works. These values, which were survived to the present, are called cultural assets, which come from the past to enlighten our future and conservation and sustenance of these assets are vital. Because these assets are being marked as the world's cultural heritage by the impact of globalization and in this context, tools to create the balance of conservation-usage are produced.The partitive conservation approach based on a single building scale, valid until the second half of the 20. century, had experienced a number of changes in the 1960s. With Venice Charter, adopted in 1964 and laid the foundation of conservation approaches, the site conservation approach was adopted. Besides UNESCO; ICOMOS, ICCROM and the Council of Europe had accomplished some studies to improve this approach and and still have been accomplishing these studies. This change in understanding of conservation approach was accelerated after the 1980s and has led to the emergence of the world's cultural heritage concept, which is valid today.Urban archeological site is one of the areas which have gained importance in the context of these approaches, changed with globalization. Conservation of these areas began to gain importance after the World War II. After the World War II, the European cities were fallen and demolished and the archaeological sites emerged during the reconstruction activities of these cities, were highlighted to be important cultural heritage and the necessity of considering these assets as archaeological heritage had been emphasized. Many studies, supporting this view, were conducted and tools for the conservation of these areas and inclusion to urban life were produced. One of the studies, emerged in this context, is ?the European Code of Good Practice: Archaeology and the Urban Project?. In this project, the cooperation between the actors and their tasks were defined. In urban archaeological studies field, the planning and conservation studies in UK come to the fore besides the European Code of Good Practice. UK is one of the leading countries, in the context of cultural heritage management and application tools and performing planning and conservation studies. The heritage management guidelines are the application tools, which were developed in order to protect cultural heritage and urban archeological sites in England. These guidelines are studies, which strengthens the relations between the actors, develops practice standards and which are participation focused. The studies examined in this thesis, in this context, are London Archaeology Guidelines, Planning Advice Note 3 and Archeology in Baht and North East Somerset Supplementary Planning Guidance. With these guidelines, innovative approaches developed on the management and routing process of the studies carried on the archeological sites had been analyzed.It is seen that project based urban development comes to the forefront during the processes taking place in Istanbul in the context of this conceptual framework. This process has developed as a result of the problems, emerged from the rural to urban migration wave which occurred after the 1980. A part of the population that came with urban migration, had chosen the public land, in order to meet the accommodation needs, while some of them had settled in historical centers. This process has brough along the slums and illegal building and the transformation of the historical centers to subsidence areas problem, which is still the major problem of the city today. Istanbul has faced many problems as a result of this unplanned populationm and has been the focus of a series of urban projects, in order to solve this problem. During the steps of project based development strategies, some other problems besides the solution propals had emerged. Among these problems, the case of not protecting the cultural heritage sites, which forms the identity of the city of world, Istanbul and the case of divergence of the studies from scientific facts are found.One of the urban projects, which created these problems during the project based development process in Istanbul, takes place in Yenikapı. These projects are; Marmaray Main Station, Transfer Center, Metro project and the Yenikapı Urban Renewal Project. During the foundation excavations started with these projects in Yenikapi, archaeological remains were found. As a result, archaeological excavations had been stopped and the timing and budget planning of the project area were re-performed. However, on behalf of the conservation and sustenance of Istanbul, which embodies a great potential of archeological heritage, with these dynamics, necessary principles and policies couldn?t be developed and application tools couldn?t be established. Moreover, problems like; chaos of authorities, disto of the studies from scientific facts and the abstraction of the public from the process are being faced during the process.Within the framework of these problems; ?Management Guide of Yenikapı Urban Archaeological Site? is prepared in order to manage and guide the archeological sites, which emerged with the urban projects in Istanbul-Yenikapi zone and orientate them to the urban life. In the scope of this guide, a process analysis and a flow chart, in which the relations between actors are defined and the implementation steps are explained, were prepared and a road map of interventions to the archaeological sites were drawn.
Benzer Tezler
- Harput kalesi ve yakın çevresinin peyzaj mimarlığı açısından incelenmesi
Evaluation of Harput castle and its environs with archelogical features in terms of landscape architecture
ESRA ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Peyzaj MimarlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CANDAN KUŞ ŞAHİN
- Kültürel çevre korumada bir yöntem olarak ekomüzeler: Elazığ, Harput örneği
Ecomuseums as a method in cultural environmental protection: The case of Elazığ, Harput
ÖZGE ÖZTÜRK AŞAN
- Samsun saathane meydanı özelinde kentsel arkeolojik varlıkların kentle bütünleştirilmesinin yasal boyutuna ilişkin bir model önerisi
A model proposal for the legal aspect of integration of urban archaeological assets into the city: samsun saathane square
EMREHAN ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ArkeolojiKaradeniz Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANEM ÖZEN TURAN
- Endüstriyel miras kapsamındaki alanların kentsel yenilemeyi oluşturmadaki rolünün irdelenmesi ?Ödemiş örneği?
Examination of the roles of industrial heritage areas in the establishment of urban renewal with the case of study of ?Odemis?
JÜLİDE KAZAS
- Alan yönetim planı ve kentsel tasarım etkileşiminde yeni bir süreç önerisi: Priene antik kent örneği
A new process proposal for the interaction between site management plan and urban design: The case of Priene ancient city
FATMA ÇAĞLA ŞEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİH BİRİK
DOÇ. DR. YAŞAR DİLEK ERBEY