Transformation of a public space in the nineteenth century Istanbul: Beyazıt Meydanı
Ondokuzuncu yüzyıl İstanbul'unda kamu mekanının dönüşümü: Beyazıt Meydanı
- Tez No: 28704
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. CANA BİLSEL, DOÇ. DR. MURAT GÜVENÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kamu Alam, Kamu Mekânı, Osmanlı Modernleşmesi, II. Mahmud, Yeniçeriler, Seraskerlik, Meydan, Avlu, Harem, Harîm, Public Realm, Public Space, Modernisation of the Ottoman Empire, Sultan Mahmud II, Janissaries, Square, Courtyard, Harem
- Yıl: 2003
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 279
Özet
Bu araştırmada amaçlanan, Beyazıt Meydanında gerçekleşen dönüşümün Osmanlı İmparatorluğunda kamu alanının modernleşmesiyle ilişkili, kapsamlı bir tarihsel çözümleniesidir. Söz konusu araştırma, mekânı yalnızca mimari ya da kentsel bir nesne olarak değil tüm sosyal ve politik bağlamları ile bir arada ele almayı öngörür. Bu araştırma, 19. yüzyılın ikinci yarısına ağırlık veren yaygın görüşün aksine, İstanbul kent mekanının 19. yüzyılın başlangıcından itibaren dönüşüme uğradığım vurgulamaktadır. 1826' da Yeniçeriliğin kaldırılması (Vak'a-i Hayriyye) ile, II. Mahmud imparatorluk üzerinde otoritesini yeniden kurmakla kalmadı, Yeniçerilerin başkent üzerindeki izlerini de yok etti. Beyazıt Meydanı'nın, Seraskerlik (yeni ordunun idari merkezi) Meydam'na dönüşümü bu erk mücadelesini yansıtan özel bir örnek teşkileder. Yeniçeriliğin kaldırılması ile Beyazıt Meydanı yeni ordunun merkezi ve askeri törenlerin prestijli bir sahnesi olmuştur. Erkin kamusal görünümüne mekan sağlamak dönüşümün ilk hedefi idi. Bu Beyazıt Camii'nin, harem olarak da adlandırılan, Osmanlı cami mimarisinin önemli bir parçası olan dış avlusu pahasına biçimlendi. Burada dış avlunun yıkımı yalnızca kent ve mimarlık adına değil sosyal ve politik açıdan da önemlidir. Dış avlunun zaman içinde yıkımı, vakıf arazisi olan cami avlusundan, kamusal meydana, başka bir ifade ile içten dışa dönüşüme işaret eder. Bu mekansal dönüşüm politik ve sosyal değişimlerle bir arada gerçekleşmiştir. Gezinti, kadınlar için yürüyüş, kıraathanelerde okuma, tiyatroya gitme gibi kamu yasanımın yeni biçimleri, gerçek bir cazibe merkezi olan Beyazıt Meydanı ve çevresinde sahnelenmiştir. Gelişen kamu yasanıma paralel olarak, modern kent peyzajı da şekillenmiştir. Beyazıt Meydanı, yolların genişletilmesi, kaldırımlar, aydınlatma ve tramvay ile 1860'lardan itibaren yeniden dönüşmüştür.
Özet (Çeviri)
This research aims to produce a comprehensive history of the transformation of the Beyazıt Meydanı related with the modernisation of the public realm in the Ottoman Empire. From a wide perspective, it proposes to understand space not only as an architectural or urban artefact but also as a social and political issue. In opposition to the dominant view that the reshaping of urban spaces in Istanbul dates to the second half of the 19th century, this thesis argues that in fact, the transformation process began in the early 19th century. By the abolishment of the Janissary Corps in 1826 (historically known as Vak'a-i Hayriyye), Sultan Mahmud II not only strengthened his authority in his empire but also eradicated the signs of the Janissaries from the landscape of the capital. The process of transformation of Beyazıt Meydanı, into Seraskerlik Meydanı (the square of new army's headquarter), constitutes a unique case reflecting this long power struggle. By the abolishment of the Janissary Corps, Beyazıt Meydanı became the centre of the new army and the notable stage of the military ceremonies. iiiThe initial objective of the transformation was to provide space for the public appearance of power. This was realised at the expense of the exterior courtyard of the Beyazıt Mosque, i.e. harem, which constitutes a significant part of Ottoman mosque architecture. Here, the demolition of the exterior courtyard is not only meaningful from the point of view of architecture or urban artefacts but also from social and political perspective. The gradual demolition of the exterior courtyard signifies a conversion of the courtyard of the mosque (which was a vafo/land) to a public square; in other words a transformation from inside to outside. This spatial transformation went hand in hand with the political and social changes. New forms of public life, such as strolling, women's promenade, reading in kıraathane, going to theatres, were all staged in Beyazıt Meydanı and around, which became a true centre of attraction for these activities. The development of the modern urban landscape was parallel to the emerging modern public life. In Beyazıt Meydanı, widening of the streets, paving, lighting and tramway reshaped the area after 1860s.
Benzer Tezler
- Post-flânerie: Altering rhythm, visual attention, and experience during walking in hybrid public space
Post-flanörlük: Hibrit kamusal mekânda yürürken değişen ritim, görsel dikkat ve deneyim
GÖRSEV ARGIN UZ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
PROF. DR. BURAK PAK
- Modern kentte yabancılaşma: 19. yüzyıl Paris'i ve 21. yüzyıl İstanbul'undan deneysel kesitler
Alienation in modern city: Experimental sections from 19th century Paris and 21st century Istanbul
GİZEM ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK AKPINAR
- Dijital çağda ütopya kavramının dönüşümü: İşbirlikçi tasarım bağlamında mimarın rolü
Transformation of the term of utopia in digital age: The role of architect in co-design approach
MELİS BALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE IŞIL HACIHASANOĞLU
- Servet-i fünûn'da toplumsal mekânın anlatılar ile üretimi: Tahayyüller, inşalar ve deneyimler atlası (1891-1910)
Narrativizing social space in Servet-i fünûn: An atlas of imaginations, constructions and experiences (1891-1910)
GÜRBEY HİZ
- Osmanlı dünyasında zamanın değişimi ve mekânın dönüşümü: 19. yy'ın ikinci yarısında İstanbul kenti
The change of time and transformation of place in the Ottoman world: City of Istanbul in the second half of the 19th century
ERTAN ERAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat Tarihiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCAY ZORLU