Osmanlı düşüncesinde İbn Sinâ şarihlerinden Hadimî ve İhlâs Sûresi hâşiyesi
In the Ottoman thought Khadimî, one of the commentators of avicennan and commentary on the Surah Ikhlas
- Tez No: 302200
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM MARAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Vacib- Mümkün, Mahiyet-Vücud, Zat-Sıfat, Birlik, Sudur, Necessary Being, contingent being, quiddity, existence, divine essence, divine attributes, unity, emanation
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Felsefe, kelam ve tasavvufun terkibinden oluşan Osmanlı düşüncesinde İbn Sinâ önemli bir yere sahiptir. Nitekim O, verdiği eserler ve ortaya koyduğu düşüncelerle asırlara meydan okuyup düşünce çevrelerince tanınmayı başarmış ve kendi düşüncelerini temel alan bir geleneğin kurulmasını da sağlamıştır. Oluşan bu İbn Sinâ geleneğinin Osmanlı düşüncesine yansımasının bir boyutunu eserlerine yazılan şerh ve hâşiyeler oluşturmaktadır. Özellikle de onun göz ardı edilen yönlerinden biri olan müfessirlik vasfını öne çıkartan ve varlık teorisini temellendirmek gayesiyle kaleme aldığı İhlâs sûresi tefsiri buna verilebilecek örneklerden biridir. Biz de bu çalışmamızda ilk olarak Osmanlı düşüncesinde İbn Sinâ'nın yerini şerhler çerçevesinde ortaya koyduk. Daha sonra ise Osmanlı'da bir çeşit selefi düşünceyi temsil eden isimlerden Birgivî'nin şarihi olan Hadimî'nin hayatını ve eserlerini birinci bölümde inceledikten sonra onun göz ardı edilen yönlerinden biri olan İbn Sinâ şarihliğini İhlâs sûresine yazmış olduğu hâşiye çerçevesinde ele aldık. Bunu yaparken yazma halinde bulunan bu hâşiyenin ulaşabildiğimiz nüshalarını belirttikten sonra şerhin Türkçeye çevirisine yer verdik. Üçüncü bölümde ise Hadimî'nin bu hâşiyesini temel alarak İbn Sinâ ile Hadimî'nin varlık, yaratma ve birlik anlayışlarını inceledik.Felsefe karşıtı bir çizgiye mensup bir âlim olarak görülen Hadimî'nin aslında felsefenin göz ardı edildiği bir dönemde böyle bir şerh yazmış olması onun felsefi düşünceyi önemsediğini göstermektedir. Şerhi değerlendirdiğimizde de bu görüşümüz kuvvetlenmektedir. Nitekim o, varlık meselesinde hemen hemen İbn Sinâ'yla aynı görüşleri paylaşmaktadır.
Özet (Çeviri)
İbn Sinâ has an important place in the Ottoman thought that is a combination of philosophy, theology, and Sufism. He was able to challenge the centuries through his works and thought, leaving a great fame behind and founding a tradition relying on his thought. One aspect of the Avicennan tradition?s ramification into the Ottoman thought is the commentaries and annotations on his works produced by the following generations of scholars. As an example, one can mention his commentary on the Surah Ikhlas that he composed to substantiate his ontology and that reveals his exegetical aspect which has been largely ignored.In this study, I have first tried to investigate the position of İbn Sinâ in the Ottoman thought with a special reference to the commentaries on his works. After having examined in the first chapter of our study the life and writings of KHadimî, a follower and commentator of Birgivî, who represents a certain type of Puritanism in the Ottoman intellectual tradition, I have dealt with his aspect of writing commentary on İbn Sinâ?s works by focusing on his commenary on the Surah Ikhlas. Having noted the available manuscripts of this commentary, I have translated it into Turkish. In the third chapter, I have examined the views of İbn Sinâ and KHadimî on ontology, creation, and unity on the grounds of this commentary of KHadimî.The fact that KHadimî, who has been largely viewed to be an anti-intellectual scholar, wrote such a commentary in a period during which philosophy had been overlooked in the Islamic world shows that he attacheda great importance to philosophy. An examination of his commentary demonstrates truth. For he shared almost the same views on ontology with İbn Sinâ.
Benzer Tezler
- Kâdî Mîr el-Meybudî'nin felsefî görüşleri-Şerhu Hidâyeti'l-Hikme'nin metafizik kısmının incelemesi-
Q??? M?r al-maybud??s philosophical views -an analysis of the metaphysics part of his Shar? Hid?yat al-Hikmah
ARMAGAN ATAR
- Ruh kavramı ve Osmanlı dönemi Türk düşüncesinde ruh telakkileri
The Idea of spirit and spirit perceptions in the Ottoman Turkish thought
İSMAİL AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
FelsefeAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRANİ ALTINTAŞ
- Kemalpaşazâde'nin Mâhiyet Teorisi
Kemalpashazâda's Theory of Quiddity
MAHMUT ŞIMŞAT
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT DEMİRKOL
- Türk-İslam felsefesinde Rıza Tevfik Bölükbaşı
In Turkish-Islamic thought Rıza Tevfik Bölükbaşı
MUZAFFER KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinAnkara Üniversitesiİslam Felsefesi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRANİ ALTINTAŞ
- İmkân risaleleri bağlamında Kemalpaşazâde'nin imkân anlayışı
Kemālpas̲hazādah's concepti̇on of conti̇gency wi̇thi̇n the treati̇ses of conti̇gency
AHMET FARUK YOLCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH KAYA