Coğrafi yayılım, kültür-medeniyet etkileşimleri çerçevesinde: 'Ney'; tarih, teknik ve icrasına ilişkin karşılaştırmalı bir analiz
Ney, its geographic spread and a comparative analysis regarding its history, technique and execution within the scope of interaction between culture and civilisation
- Tez No: 306682
- Danışmanlar: PROF. Ş. ŞEHVAR BEŞİROĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 313
Özet
İ.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı Müzikoloji ve Müzik Teorisi Programı'nda doktora tezi olarak hazırlanan bu çalısma dört bölümden olusmaktadır. Bu çalısmada, arihsel müzikoloji, alan çalısması ve müzikal analiz yöntemleri kullanılarak; ney çalgısının kökeni, neyin coğrafi yayılımı ve kültürler arası etkilesimini inceleyerek, basta Türkiye olmak üzere, İran ve Arap yarımadası, coğrafyasında çesitlenen teknik ve icra sekillerine yönelik analiz ve karsılastırmalı bir çalısma amaçlanmıstır. Çalısmanın konusunu, Neyin tarihsel süreçte icra edilen akort ve türleri, musiki ile ilgili yazılı kaynaklardaki yeri ve neye iliskin adı geçen diğer kavramlar, tarihsel süreçte ney eğitimi üzerine yazılmıs tarihsel belgeler, pedagojik mahiyette yazılmıs taksim notaları, özellikle ney icrasında önemli bölgeler konumunda olan Arap yarımadası, İran ve Türkiye coğrafyasında sekillenen icra tarzları, akort anlayısları, fiziksel ve teknik olarak karsılastırma çalısmalarıyla birlikte makam müziğimizde ney icra geleneğine dâir ney repertuarı ve mesk silsilesi bölümleri olusturmaktadır. Bu konuları kaynak incelemesi ve alan çalısması sonucunda açığa çıkartma hedefiyle; çalgının kökeni, icra tekniği, kültürler arası etkilesimi ve değisimi çerçevesinde yeni bir bakıs açısı ortaya koyulmaya çalısılmıstır. Çalısmadaki tüm çalgı isimleri vurgulama amacıyla italik olarak yazılmıstır. Çalgı sınıflandırma tanımlamasında, günümüzde kabul edilmis uluslar arası bir sınıflandırma olan Curt Sachs- Horn Bostel sistemi kabul edilmis, Aerophones baslığı altında, 421 sınıflandırma numarası altında verilmis olan flutes, ve onun altında 421.11 numaralı end-blown flutes baslığıyla üst tarafından üflenen flüt çalgıları kısmında görülen ney çalgısı referans alınmıstır (Myers, 1992, s.458). Çalısma dört bölümden olusmakta olup, kaynakların tarihsel açıdan incelenmesi, alan çalısması ve müzikal analiz yöntemleriyle ele alınacaktır. Çalısmamızın ilk yöntemi olan olusturan tarihsel incelemede; musiki risaleleri, edvar kitapları, Osmanlı döneminin musiki geleneği ve çalgıları hakkında bilgi edinebileceğimiz çesitli materyaller bulunmaktadır. Bunlar; padisahların hayatlarının anlatıldığı sahnâmeler, Osmanlı düğün ve senliklerinin anlatıldığı surnâmeler, Avrupa'dan çesitli görevler için Osmanlı topraklarına gelmis gezgin ve elçilerin eserleri, anı defterleri, resmi dairelere ait arsiv kayıtlarıdır. Ayrıca, yazma eserler de ele alınmıs, bulgular ikonografik kaynaklarla desteklenmistir. Çalısmamızın ikinci yöntemini olusturan alan arastırmasında; üç referans bölge olarak Mısır, Suriye ve İran seçilmistir. Arap yarımadasında sekillenen bölge seçimlerinde ise icra farklılıkları ve icra sekilleri belirleyici olmustur. Özellikle; hem icra anlamında hem de neyin dudak yapısı ve tutus pozisyonuyla Mısır ve Suriye'den ayrılan İran bölgesi icra tarzıyla, Mısır ve Suriye bölgelerinin icra tarzlarınınTürkiye'deki ney tavrıyla karsılastırılması çalısma konumuz açısından önem arz etmistir.Çalısmamızın üçüncü yöntemi olan müzikal analizde, Türkiye, Mısır-Suriye ve İran bölgelerinde yapılan icra tarihsel ve teknik çalısmalar karsılastırmalı olarak değerlendirilmistir. Giris bölümünden sonra ikinci bölümde; yazılı kaynaklarda geçen ney terimleri, ney sınıflamaları, ney akort ve türleri, neye iliskin kavramlar kronolojik bir anlayısla ele alınmıs, görsel belgelerle desteklenmistir. Bölüm kendi içerisinde; Yazılı Kaynaklarda Ney, Neye iliskin Kavramlar ve Ney'in Teknik Yapısı adlı bölümler olmak üzere üç kısıma ayrılmıstır. Üçüncü bölümde, Ney Eğitimi ve Metodoloji'si baslığı altında, tarihsel süreçte ney öğretimi üzerine yazılmıs öğretici mahiyet tasıyan eserler çalısmaya nakledilmistir. Kimisi bir paragraf kimisi sayfalarca olan bu eserler ele alındıkları yüzyıllara göre ney öğrenimi hakkında bilgiler vermistir. Neyde perde pozisyonları, perde isimleri, neyde nefes devreleri açısından mesk ve metodik eğitim sistemince son derece önem arz eden bu bilgiler, bize; aynı zamanda o yüzyılın musiki anlayısına dair bilgiler vermistir. Dördüncü bölümde, Türkiye ve Diğer Ülkelerde (Mısır-Suriye, İran) Ney icrası baslığı altında, söz konusu bölgelerin ney icra sekilleri, neyin teknik ve fiziki yapısı, akort yapısı, üfleyis sekilleri üzerine çalısılmıstır. İcra analizleri çalısmasında, devrin ekol, yorum sahibi üstad neyzenlerin yaptığı taksimlerin tarafımızca transkiripsiyon çalısması yapılmıstır. İcrada karsılasılan teknik farklılıklar, fiziki farklılıklarla beraber üfleyis sekilleri, ney akortları gibi unsurlar dördüncü bölümün son kısmı olan `Türk - Arap - İran Ney Akortları ve İcra Karsılastırmaları ` kısmında karsılastırılmıstır. Besinci bölüm, Türk Musikisinde Ney Geleneği ve Ney Mesk Silsilesi baslığı altında incelenmistir. Kendi içinde üçe ayrılan bölümde; Makam Musikisinde Ney icrası, Ney Mesk Silsilesi ve Ney Repertuarı baslıklı kısımlar çalısılmıstır. Kutb'i Nayi Osman Dede'den baslayarak her biri yasadıkları dönemin en kudretli neyzenleri arasında yer alan; Neyzen Yusuf Pasa, Neyzen Rasit Efendi, Neyzen Salih Bey, Neyzen Aziz Dede, Neyzen Hüseyin Fahreddin Dede, Neyzen Hakkı Dede, Neyzen Rauf Yekta Bey, Neyzen Emin Dede, Neyzen Tevfik, Neyzen Süleyman Erguner (Dede), Neyzen Ulvi Erguner, Neyzen Aka Gündüz Kutbay, Neyzen Niyazi Sayın gibi üstadların eserleri ve icraya yönelik uygulamaları ele alınmıstır
Özet (Çeviri)
This study was prepared as a phd thesis in Istanbul Technical University, Institute of Social Sciences, Department of Musicology and Musical Theory, Musicology and Musical Theory Program. It consists of four parts. In this study, the historical musicology, field survey and musical analysis methods were used; the root of the instrument ney, its geographic spread and intercultural interaction were examined; its technique and execution styles varied in Iran, Arabian Peninsula and especially Turkey were analyzed comparatively. The subject of this study is as follows: Ney types and its accords performed in the course of history, its place in written musical sources, other concepts pertaining to Ney, historical documents written over the Ney education, improvisation notes written for pedagogical reasons, its execution styles in Arabian peninsula, Iran and Turkey, which are important places in the Ney performance, accord forms, Ney repertoire pertaining to the Ney performance tradition in our maqam music and exercise range. These subjects were aimed to undercover as a result of the source enquiry and field work; a new point of view was targeted to set forth within the scope of the root of the instrument, its performance technique, intercultural interaction and alteration. All the instrument names in this study were italicized with the purpose of emphasizing. For the classification of the instruments, Curt Sachs- Horn Bostel, an international established system of classification was adopted. While the Flutes are located in the classification number 421 under the title of Aerophones, the instrument Ney is located under the title of end-blown flutes numbered 421.11 among the flutes blown from the top. (Myers, 1992, p.458) The study, consisting of four parts will be discussed with the historical enquiry of the sources, field work and methods of musical analysis. The historical enquiry, the first method of our study, includes the music pamphlets, music circles books and various materials from which we can get information over the Ottoman musical tradition and instruments. These are the shahnamehs written over the life of Ottoman sultans, Surnamehs dealing with the Ottoman weddings and festivals, the works and diaries of the travelers and ambassadors visiting the Ottoman territories for different missions and archival records of the state offices. In addition, the manuscripts were also examined and the findings were supported with the iconographic sources. For the field work, the second method of our study, Egypt, Syria and Iran were selected as three referential regions. The differences in execution and execution style became apparent in the regions around the Arabian Peninsula. While Iran is different from Egypt and Syria in Ney execution, lip structure and its way of holding, Turkey also differs from Egypt and Syria in Ney execution styles, which is an important point in terms of the comparative analysis in our study. In the musical analysis, the third method of our study, the Ney execution and historical and technical studies in Turkey, Egypt-Syria and Iran were evaluated comparatively. In the second part following the introduction, the Ney terms, Ney classifications, its accords and varieties and other concepts over Ney were examined chronologically and supported with the images. This part divides into three as follows: Ney in Written Sources, Concepts over Ney and The Technical Structure of Ney In the third part, under the title of Ney Education and Its Methodology, the instructional works written over the Ney instruction in the course of history were examined. These works whose extents could be one paragraph or numerous pages gave information over the Ney instruction according to their period. This information over the exercise and methodical education, which is important in terms of the fret positions, fret names and breath periods in Ney also gave information over the musical understanding of those centuries. In the fourth part, under the title of Ney Execution in Turkey and Other Countries (Egypt-Syria, Iran), the execution types of Ney, its technical and physical structure, its accord structure and ways of blowing were examined. Analyzing the Ney executions, we also transcribed the improvisation of the cult masters of the era. The technical and physical differences, different ways of blowing and Ney accords were compared at the end of the fourth part under the title of ?Turkish-Arabic- Iranian NeyAccords and The Comparison of Their Executions? The fifth part was examined under the title of ?Ney Tradition and Ney Exercise Ranges in Turkish Music?. This part divides into three as follows: Ney Execution in Maqam Music, Ney Exercise Ranges and Ney Repertoire. Beginning with Kutb?i Nayi Osman Dede, the works and executions of other important masters of the period such as Neyzen Yusuf Pasa, Neyzen Rasit Efendi, Neyzen Salih Bey, Neyzen Aziz Dede, Neyzen Hüseyin Fahreddin Dede, Neyzen Hakkı Dede, Neyzen Rauf Yekta Bey, Neyzen Emin Dede, Neyzen Tevfik, Neyzen Süleyman Erguner (Dede), Neyzen Ulvi Erguner, Neyzen Aka Gündüz Kutbay, Neyzen Niyazi Sayın were also examined.
Benzer Tezler
- Role of software technologies in the economic development of countries: A Case study of India and Pakistan
Yazılım teknolojilerinin ülkelerin ekonomik kalkınmasındaki rolü: Hindistan ve Pakistan'a ilişkin bir vaka çalışması
HIRA JAVED
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Uluslararası İlişkilerİstanbul Medeniyet ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ERMAĞAN
- Kültürel coğrafya açısından bir inceleme: Çanakkale ilinde geleneksel köy hayırları
A review in terms of culturel geography: Charity of the village in Çanakkale
İLKNUR ÇAVUŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
CoğrafyaÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEDAT ÇALIŞKAN
- Aras Boyalıları kültürü yerleşim sistemi (Doğubayazıt-Iğdır)
Aras Painted culture setlement system
METİN YÜRÜK
- An analysis on spatial change of residential areas in İstanbul between the 20th and 21st centuries: A case study on Suadiye- Plaj Yolu street
İstanbul'da 20. ve 21. yüzyıllar arasında konut alanlarının mekansal değişimin analizi: Suadiye- Plaj Yolu sokak örnegi
CEYLAN SÖZER
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
MimarlıkYeditepe ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ECE CEYLAN BABA
- Burdur kent coğrafyası
Urban geography of Burdur
BAYRAM ÇETİN
Doktora
Türkçe
2007
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL KOCA