Çekyatın öyküsü: Türkiye'de toplumsal değişime tanıklık eden bir mobilya
The story of convertible sofa-bed: A type of furniture witnessing social change in Turkey
- Tez No: 310473
- Danışmanlar: PROF. DR. H. ALPAY ER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu çalışmada Türkiye genelinde oldukça yaygın bir şekilde kullanılan çekyat, işlevsel, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel açılardan ele alınmıştır.Araştırma, çekyatın Türk kullanıcılar tarafından nasıl algılandığını, evlerde nasıl kullanıldığını ve bu konudaki olumlu ve olumsuz deneyimlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Türk kültüründe oturma, yatma, depolama eşyalarının oluşumu ve tarihsel gelişimi ile ilgili olduğu kadar Türkiye'nin ekonomik ve sosyo-kültürel tarihinde de önemli yer tutmuş bu eşyanın bir gösterge olarak da incelenmesi hedeflenmiştir. Bu bakımdan çekyatı oluşturan nedenler bütününün irdelenmesi, bir anlamda Türkiye'nin belli bir dönemi kapsayan tarihinin de irdelenmesini gerektirmiştir.Çekyatın varlık sebeplerinin ortaya koyulması, kullanıcı ihtiyaçlarının bir iç mekan mobilyası için hangi yönlerde geliştiğine dair önemli bir veri olmaktadır. Diğer yandan bir endüstriyel ürünün, sosyal ve sembolik anlamda kullanıcının gözünde nasıl bir yere sahip olduğunu anlamanın tasarım aşaması için bir girdi olabileceği öngörülmüştür.Çalışmada çekyat, temel olarak işlevleri, Türkiye mobilya endüstrisinin gelişimindeki yeri ve önemi, Türkiye'de hızlı kentleşmenin iç mekanda doğurduğu yer sıkıntısına bir çözüm yaratması ve Türk insanının geçmişten gelen oturma, yatma ve depolama alışkanlıklarına uygunluğu açılarından derinlemesine irdelenmiştir.Çekyatın işlevsel açıdan incelenmesinde, öncelikle çekyatın ürün olarak tanımı yapılmış; bu araştırma kapsamında çekyat olarak kabul edilen mobilya türleri açıklanmıştır. Bu aşamada çekyat oturma, yatma ve depolama işlevlerine ayrılmıştır. Çekyatın oturma, yatma ve depolama işlevleri, çekyatta kullanılan çeşitli mekanizmalar ve Türkiye'de geçmişten günümüze farklılık gösteren çekyat çeşitleri incelenmiştir. Bir diğer önemli konu olarak çekyatın Türkiye mobilya endüstrisinin gelişimi ve değişimindeki yeri ve önemi irdelenmiştir.Çekyatın, sosyo-kültürel açıdan analizinde ise, yaşam alanına ilişkin kavramlar ve bunların Türkiye'deki karşılıkları işlenmiştir. Hızlı kentleşmeden kaynaklanan, konut darlığı ile ilgili sıkıntılar ve çekyatın bu konuda kısmi bir çözüm oluşturma durumu ele alınmıştır. Ayrıca Türk kültüründe geçmişten gelen oturma, yatma ve depolama alışkanlıkları ile çekyatın bu alışkanlıklarla olan ilişkisi de ayrıntılı olarak açıklanmış; çekyatın sedir, divan ve kütüphaneli divanı takip eder nitelikte bir eşya olduğuna değinilmiştir.Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bir grup kullanıcı ile yarı yapılandırılmış görüşme yöntemine uygun şekilde görüşmeler yapılmış ve kaydedilmiştir.Bunu takip eden aşamada alan çalışmasından elde edilen veriler analiz edilmiş ve gözlemler yardımıyla yorumlanmıştır. Böylece çekyatın Türkiye'deki varlık sebepleri temel olarak dar konutlarda yaşam sorununa kısmen de olsa çözüm oluşturma; geçmişten gelen oturma, yatma ve depolama alışkanlıklarını destekleme ve yatılı misafir ağırlama kültürüne bir anlamda hizmet etme olarak ortaya çıkmıştır. Burada çekyat, yaşanılan mekanı 'esnekleştirebilme' ve aynı ortamda gündüz oturma gece ise yatma eylemlerine imkan sağlama özelliği ile ön plana çıkmaktadır.Son olarak, elde edilen bilgi ve gözlemler özetlenmiş ve değerlendirilmiştir. Çekyatın, Türk kültüründeki varlık nedenleri ve günümüz kullanıcısının çekyat konusundaki algı ve deneyimleri açıklanmış, gelecek yıllardaki olası gereksinimlere yönelik öngörülerde bulunulmuştur. Bununla birlikte çalışmanın kısıtları açıklanmış; çalışmanın başka ne tür araştırmalar için bir girdi olabileceği belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyzes the convertible sofa-bed that is widely used in Turkish homes, from functional, socio-economical and socio-cultural perspectives.The research aims to find out Turkish users' perception and usage of convertible sofa-bed with their positive and negative experiences. It is related to cultural sitting, laying and storing habits, but it is also a reflection of Turkey's economical and socio-cultural history where it becomes a sign of socio-cultural situations and developments. To analyze reasons that made convertible sofa-bed exist required to analyze a certain period of Turkey's history. These reasons are an important input in order to understand what the user expects from furniture. Besides, to understand the social and symbolical value of an industrial product for its user can also be an input for further designs and design strategies.Convertible sofa-bed is basically analyzed according to its function; its importance in the development of Turkish furniture industry; its usefulness as a solution for the housing problem that came out as a result of Turkey's fast urbanization and its harmony with Turkish cultural sitting, laying and storing habits.Within the context of functional analysis, first of all convertible sofa-bed is defined in order to declare what has been taken as convertible sofa-bed in this study. Here it is separated in its unique functions that contain sitting, laying and storing. In addition, mechanisms that are used in convertible sofa-beds and different convertible sofa-bed types are also examined. Furthermore, convertible sofa-bed's effect and importance in the development of Turkish furniture industry is dicussed.In socio-cultural analysis of convertible sofa-bed, concepts that are related to living space and their definitions in Turkey are examined. Problems that occur in housing because of fast urbanization are displayed and convertible sofa-bed's partly solution for this situation is mentioned. Apart from that, the relation between convertible sofa-bed and Turkish cultural sitting, laying and storing habits is studied considering the traditional furniture such as sedir, yüklük, divan and kütüphaneli divan.In this study qualitative research methods are used. It is conducted where a group of users is interviewed according to semi-structured interview method, and interviews are recorded digitally. After necessary data has been collected, it is analyzed and interpreted within observations.Thus, it is found out why convertible sofa-bed is widely used in Turkey: Convertible sofa-bed is in harmony with cultural sitting, laying and storing habits; it is partially a solution for the problem of living in small houses and in addition to these, it meets the needs that exist due to 'hosting culture' in Turkey. The common advantage for these situations convertible sofa-bed has is that it can make places 'flexible' by changing their properties.In conclusion, all data and its analysis is summarized, where reasons for convertible sofa-bed's existence in Turkey as well as Turkish users' perception and experiences about it are listed. Furthermore some assumptions about the situation for the future are made. Besides, limitations of this study is given while some suggestions are made for further research.