Türkiye'nin yabani zeytin (Olea europaea subsp. europaea var. sylvestris) populasyonlarındaki genetik çeşitliliğin ITS-1 belirteçleri yardımıyla belirlenmesi ve yaygın olarak kullanılan kültür zeytini (O. europaea subsp. europaea var. europaea) çeşitlerinin bu belirteçlerle karakterizasyonu
Determination of genetic variation in wild olive (Olea europaea L. subsp. europaea var. sylvestris) populations and genetic characterization of commonly used cultivated olives (O. europaea L. subsp. europaea var. europaea) of Turkey by ITS-1 markers
- Tez No: 334422
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. BELGİN GÖÇMEN TAŞKIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoistatistik, Biyoloji, Genetik, Biostatistics, Biology, Genetics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Zeytin (Olea europaea L.), Akdeniz Havzası?nın tarihi ve kültürel öneme sahip, ekonomik değeri yüksek en eski bitkisidir. Kültür formu, (O. europaea subsp. europaea var. europaea) ve yabani formu (O. europaea subsp. europaea var. sylvestris) olmak üzere 2 formu vardır. Zeytin, çok uzun yıllara dayanan yoğun tarımı nedeniyle genetik erozyona uğramış, kültür formları doğal olarak bulunan yabani formlarını baskılamış ve bu nedenle günümüzde pek çok bölgede yabaniler yok olmuştur. Yabani zeytin populasyonlarının kısıtlı kaldığı alanlar içinde ülkemiz çok özel bir konuma sahiptir. Dünya genelinde zeytinin çok sayıda kültür çeşidi vardır ve bunların çoğunun moleküler düzeyde genetik karakterizasyonları henüz tamamlanmamıştır. Bu nedenle yabani formların çeşitliliğine ilişkin çalışmalar genel olarak ikinci planda kalmıştır. Ancak, gen havuzlarındaki genetik bilginin değeri nedeniyle yabani zeytin populasyonlarındaki genetik çeşitliliğin saptanması ve korunması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma ile, ülkemiz zeytin alanlarındaki yabani zeytin populasyonlarının genetik çeşitliliği nrDNA?nın ITS-1 bölgesi kullanılarak ortaya konulmuş ve aynı zamanda ülkemiz zeytinciliğinde yaygın olarak kullanılan kültür zeytini çeşitleri yine bu belirteçlerle genetik olarak karakterize edilmiş, yabanilerin ve kültür çeşitlerinin kendi aralarındaki ve birbirleriyle olan genetik uzaklıkları ve gen akış düzeyleri saptanmıştır. Hem yabani populasyonların hem de çeşitlerin 194 bp?lik ITS-1 bölgelerinde yüksek bir haplotip çeşitliliği saptanmıştır. Haplotip çeşitliliğinin Akdeniz Bölgesi yabani populasyonlarında daha yüksek olduğu, Akdeniz ve Ege çeşitlerinin haplotip çeşitliliklerinin ise birbirine yakın olduğu görülmüştür. Yabani zeytin populasyonları arasındaki genetik farklılaşmanın çok az, kültür zeytini çeşitleri arasındaki genetik farklılaşmanın ise orta düzeyde olduğu ve hem yabanilerin hem de çeşitlerin kendi içlerindeki gen akış düzeylerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Ülkemiz yabani populasyonları ve kültür çeşitleri karşılaştırıldığında ise, kültür çeşitlerinin yabani formlardan çok az farklılaştıkları ve aralarındaki gen akışının yüksek oranda devam etmekte olduğu görülmüştür. Yoğun insan aktiviteleri nedeniyle yayılış alanları çok hızlı bir şekilde daralmakta olan ve günümüzde varlıklarını çoğunlukla parçalanmış populasyonlar halinde sürdürmeye çalışan yabani zeytin gen kaynaklarımız için in-situ ile birlikte ex-situ koruma önlemlerinin alınması büyük önem taşımaktadır. Çalışmada ayrıca, zeytinin kökeni ve yayılışına ilişkin de bulgular elde edilmiştir. Daha önceki çalışmalardan elde edilmiş haplotiplerle birlikte oluşturulan haplotip ağı sonucunda, zeytinin ülkemizin güneydoğusu ve Suriye?den köken alıp, buradan Batı Anadolu?ya ve oradan da İtalya ? Fransa ? İspanya ? Fas - Cezayir ve Libya?ya dağılmış olduğu sonucuna varılmıştır. Literatürden farklı olarak, Kuzey Afrika?ya geçişinin Sicilya üzerinden değil, İspanya üzerinden olması daha olası bir durum olarak saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
The olive (Olea europaea L.) is the most ancient, economically important plant, having historic and cultural significance in the Mediterranean basin. Olive is found in two forms, the cultivated form (O. europaea subsp. europaea var. europaea) and the wild form (O. europaea subsp. europaea var. sylvestris). Intensive agriculture of the olive in the long historical past resulted in genetic erosion in the species, the cultivated forms have suppressed the naturally found wild forms and therefore they are absent from many regions, at present time. Among the limited areas where wild olive populations remain, our country has a very special place. There are many cultivated varieties of olive all over the world and genetic characterization of most of them at molecular level has not been completed, yet. Therefore, the studies related to the genetic variation of wild forms have remained at the second order of importance. However, the determination and conservation of genetic variation in natural populations of wild olives are very important because of the value of the genetic information in their gene pools. In this study, the genetic variation in wild olive populations in olive areas of our country were determined by using ITS-1 region of nrDNA and at the same time cultivated olive varieties which are commonly used in olive production were characterized genetically by these markers, and genetic distances and gene flow levels within and between these wild and cultivated forms were determined. Both in wild populations and varieties high haplotype diversity were determined in their 194 bp ITS-1 regions. Higher haplotype diversity was observed in Mediterranean Region wild populations and the haplotype diversity levels of Mediterranean and Aegean varieties were found to be close to each other. The level of genetic differentiation among wild olive populations was found as very little while the level of genetic differentiation among cultivated olive varieties was found as moderate, and the level of gene flows among wild populations and among varieties were found as high. When we compared the wild populations and the varieties of our country, it was seen that cultivars were little differentiated from the wild forms and the gene flow among them is continuing in high levels. In-situ combined with ex-situ conservation is very important for our wild olive genetic resources of which distribution areas becoming narrow very quickly and try to sustain their existence as fragmented populations due to intense human activities. Some results were also obtained related to the origin and distribution of olive. The haplotype network constructed by using the haplotypes obtained from previous studies showed that olive originated in the sought-eastern part of our country and Syria, then distributed to Western Anatolia and then to Italy-France-Spain-Morocco-Algeria and Libya. Different from the literature, its distribution to North Africa through Spain not through Sicily was found as a most probable situation.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin yabani zeytin (Olea europaea subsp. europaea var. sylvestris) populasyonlarındaki genetik çeşitliliğin SSR ve SRAP belirteçleri yardımıyla belirlenmesi ve yaygın olarak kullanılan kültür zeytini (O. europaea subsp. europaea var. europaea) çeşitlerinin bu belirteçlerle karakterizasyonu
Determination of genetic variation in wild olive (Olea europaea L. subsp. europaea var. sylvestris) populations and genetic characterization of commonly used cultivated olives (O. europaea l. subsp. europaea var. europaea) of Turkey by SSR and SRAP markers
BERNA YÖRÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
BiyoistatistikMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VATAN TAŞKIN
- Türkiye'nin batı kıyılarından örneklenen yabani zeytin (Olea europaea L. subsp. europaea var. oleaster ) populasyonlarındaki genetik çeşitliliğin RAPD belirteçleri yardımıyla belirlenmesi ve yaygın olarak kullanılan kültür zeytini (O. europaea L. subsp. europaea var. sativa) çeşitlerinin bu belirteçlerle genetik karakterizasyonu
Determination of genetic variation in wild olive (Olea europaea L. subsp. europaea var. sativa) in western coasts of Turkey by RAPD markers
DUYGU IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
BiyolojiMuğla ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BELGİN GÖÇMEN TAŞKIN
- Hatay ili Hassa ilçesi yabani (Delice) zeytin (Olea europaea L. subps. oleaster) popülâsyonlarından seleksiyon yoluyla klonal anaç geliştirilmesi
Development of clonal rootstocks by selection from wild (Delice) olive (Olea europaea L. subps. oleaster) populations in Hassa district of Hatay province
YAZGAN TUNÇ
Doktora
Türkçe
2024
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR UĞURTAN YILMAZ
- Önemli zeytin (Olea europaea L.) çeşitlerinin izoenzim polimorfizmleri ve genetik özellikleri
Isoenzyme polymorphisms and genetic characteristics of important olive (Olea europaea L.) cultivars and types
SEVDA DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞEKER
- Eskişehir ili Sarıcakaya ve Mihalgazi ilçelerinde bulunan bazı yabani ve yerel zeytin genotiplerinin morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi
Determination of morphological and pomological characteristics of some wild and local olive genotypes in Sarıcakaya and Mihalgazi districts of Eskişehir province
GAZİHAN KURTULUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatEskişehir Osmangazi ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CENAP YILMAZ