Müteahhirûn Dönemi eş'ariyye kelâmında ma'dûmun şeyiyyeti ve mâhiyetlerin yaratılmışlığı problemi
Shayiyyah of the non-existent and the createdness of the essences in post-classical asharite kalam
- Tez No: 336282
- Danışmanlar: PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
Ma`dûmun şeyiyyeti problemi, ?Bir?den çokluğun (âlemin) nasıl meydana geldiğini? yani yaratma düşüncesini açıklamak üzere ilk defa Basra Mu`tezile?si eliyle ortaya konulmuş bir düşüncedir. Yaratma fiili ilim, irâde ve kudret sıfatlarının birlikte kombinasyonuyla meydana geldiği düşünüldüğünde, acaba bu sıfatların kendisinde hiçbir yönden ayrışma bulunmayan mahza yokluğa yönelerek (kast) ona ilişmesi (tealluk) mümkün müdür? Söz konusu problem bağlamında Mu`tezile Allah?ın sıfatları ile onların konuları (müteallak) arasındaki ilişkiyi mümkün kılmak için sıfatların konularının dışta yokluk durumunda birbirinden ayrışarak sâbit olduğunu düşünmüştür. Ayrıca mümkün tikel ma`dûmların yokluk durumunda birbirlerinden zâtlarıyla ayrıştığını düşünmeleri onlara dışta müşâhede edilen çokluğun salt bir rastlantı ürünü olmadığını söyleme imkânı da sunmaktadır. Diğer taraftan onlara göre mümkün tikel ma`dûmlar zâtları gereği birbirinden ayrıştığından dolayı fâilin yokluk durumundaki zâtlarda bir tesiri bulunmamaktadır. Fâilin tesiri o zâtları zât kılmada değil, onlara varlık vererek mevcut kılmada gerçekleşmektedir. Dolayısıyla onlara göre yokluk durumunda sâbit zâtlar yaratma konusu değildir.Meşşâî filozofların mâhiyetlerin yaratılmamış olduğu düşüncesi ise Mu`tezile gibi ?Bir?den çokluğun nasıl çıktığı? sorununu izah için ortaya konulmuş bir düşüncedir. Onlar yaratmayı madde-sûret ilişkisi üzerinden açıklamaları ve illetin ma`lûlüne sadece varlığını verdiğini düşünmeleri sebebiyle illet tarafında kendisine varlık verilmemiş ma`lûlün diğer ma`lûllerden ayrışmış bir kendindelik halinin bulunmasını zorunlu görmüşlerdir. Onlar ne varlık ne de yokluk şartıyla olan özel mâhiyetlerin/hüviyetlerin değil, her türlü varlık lâzımından uzak mutlak mâhiyetlerin yaratılmamış olduğunu düşünmüşlerdir. Bu bakımından onlar Mu`tezile?nin ma`dûmun şeyiyyeti düşüncesi ile benzerlik arzederken birçok yönden onlardan ayrılmışlardır. Anahtar Kelimeler : Ma`dûm, Şey, Mâhiyetlerin yaratılmışlığı, Mec`ûliyet Müteahhirûn Eş`ariyye Kelâmı
Özet (Çeviri)
Whether or not the non-existent (madûm) is a thing (shay), is an idea put forth for the first time by Basrian Mutazila to explain `how the many can come out of the One? or in other words the idea of creation. When it is taken into consideration that the act of creation is a combination of the attributes of knowledge (ilm), will (irâdah) and power (qudrah), it can be questioned whether or not it is possible for these attributes to be directed towards (qasd) and relate with (taalluq) absolute nothingness, which clearly doesn?t contain any distinctness or separation at all. In order to account for the possibility of the attributes of God to relate to their subjects, the Mu?tazila argued that these subjects must be distinctly present (sâbit) in the outside world even in their state of non-existence. Furthermore, their conception that the possible but not-existent particulars (el-madûm el-mumkin el-djuz) are also individualized in their state of nonexistence, gives them the opportunity to claim the observed plurality is not a fluke. On the other hand, because the possible but not-existent particular is distinct by necessity of its essence, the creator does not exert any influence whatsoever on their substances in the state of their non-existence. The effect of the creator is not in individualizing said objects, but merely in making them existent by giving them being. In other words all individual objects which are present (sâbit) in the state of their non-existence are not subject to the act of creation.The Peripatetic claim that the essences are not created is in the same tenor asthe Mu?tazila, an idea put forth to explain the question of `how the many can come out of the One?. Because their explanation of creation based on the matter-form duality and the idea that the cause only gives being to its effect, they saw it necessary that the effect which has not yet been bestowed with being, must be distinctly present from other yet non-existent effects. They argued that not the special quiddities which areunconditioned by either existence or non-existence, but the absolute quiddities whichare bereft of any existential necessities are uncreated. Although in this regard they sharesimilarities with the Mu?tazilate 'thingness of the madûm' theory, they diverge on many other points. Keywords : Non-existent (ma?d?m), Thing (Shay), Createdness of the Quiddities, Createdness (Madj??liyyah), Muteakhkhir?n Period Asharite Kal?m
Benzer Tezler
- İmamü'l-Haremeyn el-Cüveyni'de bilgi teorisi
Theory of knowledge according to Imam al-Haramayn al-Juwaini
ZELİHA ULUYURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA ALPER
- Fahreddin Razî'de insan hürriyeti
The Human Freedom in Fakhr al-Dīn al-Rāzi
MUSTAFA CİHAT ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LÜTFÜ CENGİZ
- Ebü'l-Kâsım el-Ka'bî'nin bilgi anlayışı
Abu'l-Kasım al-Kabî's conception of knowledge
ABDÜSSAMET SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- Cüveynî ve Sem'ânî'nin usûl anlayışlarının mukayesesi (Nesih konusu örneği)
Comparison of Cuveynî and Sem'ânî's usûl al fiqh perspectives (Example of naskh issue)
AYŞE KANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HACER YETKİN
- Mütekaddimûn Dönemi kelâmcılarının bilgi tanımları: Ebü'l-Hasen el-Eş'ârî örneği
Knowledge definitions of Mutaqadimun's era: The sample of Abul Hasan al Ashari
ŞEHMUS AKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Profesör Doktor. İLYAS ÇELEBİ