İstanbul adaları peyzajında kültürel dinamiklerin etkisiyle oluşan değişimlerin değerlendirilmesi
Evaluation of changes occured by cultural dynamic effects on landscape of Istanbul islands
- Tez No: 353644
- Danışmanlar: PROF. DR. TEVFİK HAKAN ALTINÇEKİÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Peyzaj değişimi, kültür, İstanbul Adaları, Landscape changes, culture, Istanbul Islands
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 372
Özet
Çağlar boyunca üç büyük devlet için önemli bir yerleşim alanı olan İstanbul, tarihi, kültürel, arkeolojik ve doğal değerleri ile ender bir fiziksel ve doğal yapıya sahiptir. İstanbul Adaları'nın tarihi ve kültürel yapısı da, bağlı olduğu İstanbul kenti ile yakından ilgilidir. Adalar, merkezden kopuk özgün ada yapısının yanı sıra, tarihsel süreç içerisinde burada yaşamış olan medeniyetlerin bıraktığı izleri de taşıması nedeni ile değerli bir doğal ve kültürel peyzaj alanıdır. Adalar halkı, çok kültürlü nüfus yapısı nedeni ile ülkede yaşanan toplumsal, sosyal ve ekonomik dinamiklerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Yüzyıllar boyunca burada yaşayan toplumun sahip olduğu gelenek, görenek, kültür ve yaşam biçimi, doğadan yararlanış ve kullanış şekline bağlı olarak, doğa üzerinde izler bırakmış ve bugünkü peyzaj değerlerini oluşturmuştur. Adaların sınırlı toprak bütünlüğüne sahip olması nedeni ile toplumsal yapı ve peyzaj arasındaki etkileşimin, peyzaj değişimine etkisi belirgin olarak gözlemlenmektedir.İnsanoğlunun çevresi, doğa ve zaman ile arasındaki tüm sosyal, ekonomik, kültürel ve duygusal bağların açıklaması olan peyzaj, aynı zamanda ortak kimliğimizin bir parçası ve yeni nesiller için bırakacağımız mirası oluşturmaktadır. Bu nedenle, peyzaj alanlarının geçirdiği değişimlerin kayıt altına alınması ve güncel durumunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Belirtilen nedenler doğrultusunda, İstanbul Adaları'ndan Büyükada, Heybeliada, Burgazada ve Kınalıada'nın toplumsal olaylar, politik kararlar ve planlama çalışmalarını kapsayan kültürel dinamiklerin etkisiyle şekillenen peyzajı ve değişimlerini değerlendirmek, bu tez çalışmasının amacını oluşturmaktadır. Peyzaj değişimi, peyzajın fiziksel yapısında oluşan değişimlerin tespit edildiği peyzaj karakter alanlarının tespiti ve tanımlanması yöntemi ile peyzajı algılayan ve düzenleyen toplumun algısını ölçmek amacıyla yapılan fotografa dayalı anket yönteminden faydalanılarak belirlenmiştir.İlk yöntemi oluşturan, peyzaj karakter alanlarının belirlenmesinde, 1918 yılına ait Necip Bey Haritaları, 1938 yılına ait İstanbul Harita Şirketi Haritaları ile İBB tarafından 1986 ve 2007 yıllarında hazırlanan hâlihazır haritalar altlık olarak kullanılmıştır. Her ada için 1918 yılı, 1938 yılı, 1986 ve 2007 yılları olmak üzere farklı yıllara ait arazi kullanımı, peyzaj tipleri ve yeşil alan tipleri ile peyzaj karakter alanlarına ait 4 adet pafta olmak üzere toplamda 16 adet pafta hazırlanmıştır. Peyzaj değişimi, oluşturulan farklı yıllara ait bu haritaların overlay-kaplama analizleri yapılması sonucu elde edilen alansal büyüklük tablosundan yararlanılarak karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Adalar tarihinde öne çıkan, toplumsal olaylar göz önünde bulundurulmuş, kültürel dinamikleri oluşturan sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel veriler dönemlere ayrılmıştır. Peyzaj değişiminde kültürel dinamiklerin etkisini değerlendirmek adına, peyzaj karakter alanlarından elde edilen bulgular ile aynı dönemlere ait kültürel veriler örtüştürülerek yorumlanmıştır. Adalarda peyzajın kültürel boyutunu oluşturan ve etkileyen insan faktörünün, peyzaj değişimi ile ilgili algısını ölçmek adına 100 kişi ile 20. yüzyıl başı ve güncel fotograflardan oluşan 2'li grup halinde, toplam 12 fotograf çifti üzerinden bir anket uygulaması yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, İstanbul Adaları peyzajının değişiminde etkili olan başlıca iki kültürel faktör belirlenmiştir. Bunlardan ilki, 1950'li yıllardan itibaren sosyal ve toplumsal olayların etkisiyle nüfus yapısında yaşanan değişimdir. Diğer etki ise, ülke genelinde ve Adalar ölçeğinde, maki alanlarının orman statüsünden çıkarılması ve orman alanlarının imara açılması konusunda alınan kararlar ile Adaların planlama sürecinin peyzaj değişimine olan etkisidir. Demografik yapıda oluşan değişim ve planlama süreci gibi kültürel dinamiklerin etkisi nedeniyle, kentsel konut alanları ve kentsel yeşil alanların her adada farklı olmakla beraber toplamda %10 - %40 arasında alansal genişleme yaşadığı tespit edilmiştir. Bu artışa bağlı olarak, doğal yeşil alanlarda da aynı oranda azalma belirlenmiştir. 1970'li yıllara dek Adaların kırsal peyzaj karakterinde tek peyzaj tipi olan tarım alanları tamamen kaybolmuştur. Bu alanların kentsel konut ve kentsel yeşil alanlara dönüştüğü tesbit edilmiştir. Belirlenen bu değişimlerde, kültürel dinamik faktörünü oluşturan toplumun ve onu oluşturan bireylerin, önemli rolü bulunmaktadır. Peyzaj ve kültür bilincine sahip toplumların, peyzaj oluşum, değişim ve planlama aşamalarına olan etkisi, gelecek kuşaklara bırakılacak mirasların niteliğini belirlemektedir.
Özet (Çeviri)
Throughout the ages Istanbul has been a residential area for three big states and it also has a rare physical and natural structure because of its historical, cultural, archaeological and natural values. The historical and cultural structure of the Istanbul Islands is closely associated with the city of Istanbul. Islands are valuable natural and cultural landscape areas within their unique island structure away from the centre and having the scars of the civilizations which lived there. Due to the multicultural population of the Islands, it has been significantly affected from the social and economic dynamics of the country. Landscape values have been created depending on the customs, traditions and culture of the society which lived here for centuries. The interaction between social structure and landscaping of the Islands has significantly affected the changes of the landscape with having limited territorial integrity. Landscape is the environment of mankind's and the description of the all social, economic, cultural and emotional ties between nature and time. It is also a common part of our identity and forming our legacy for the next generation. Therefore, recording the changes and determining the current status of the landscape areas has been important. Evaluation of the changes occurred by the cultural dynamics which includes the social events, political decisions and planning studies on landscape of Istanbul Islands including Büyükada, Heybeliada, Burgazada and Kınalıada, has been the aim of this thesis. Landscape changes has been identified by the description and determination method which is used for determination of the changes in the physical structure of the landscape and in order to measure the perception of the society, photo-based survey method has been used. For determining the landscape character areas, the Necip Bey Maps belonging to the year 1918, the maps of Istanbul Map Company belonging to the year 1938 and the maps of IBB which were prepared in 1986 and 2007, has been used as base maps. For each island, totally 16 sheets has been prepared which are land use, landscape types, green area types and landscape character areas belonging to the years 1918, 1938, 1986 and 2007. Landscape change has been compared and evaluated as a result of overlay analysis of these maps belonging to different years and by the help of the spatial size table. Social events, that are prominent in the history of the islands, have been considered and the socio-economic and socio-cultural data composed by the cultural dynamics, has been separated by periods. For evaluating the cultural dynamics effecting the changes on landscape, the findings from the landscape character areas and cultural data from the same periods has been interpreted by their overlay. A survey method has been used for measuring the landscape change perception of human factor in the Islands which forms the cultural format of the landscape. In these surveys 12 photograph pairs belonging to 2 groups which are consist of current and from the beginning of 20th century photos and these surveys have been implicated to 100 people. As a result of this study two factors have been determined which are effective on the cultural dynamics of the changes on the landscape of Istanbul Islands. First of these factors is the change on population by the social and communal events since 1950. The other factor is declaration of scrubs as non-forest areas and zoning of forests which lead to landscape changes. Urban residential zones and urban green areas are increased between 10 ~ 40% on each island depending on the cultural dynamics such as change of demographical structure and landscape planning. In parallel with the mentioned increase, natural green areas decreased by the same rate. The single rural landscape type which is agriculture until 1970 has been completely lost today. Those once agricultural areas are now urban housing and urban green zones. Community and its people played an important role over these changes by creating cultural dynamic factors. The quality of the landscape heritage to the next generation is directly related to the landscape consciousness of the community by effecting landscape formation, evolution and planning.
Benzer Tezler
- Büyükada'nın kültürel peyzaj değerlerinin korunmasına yönelik değerlendirme yöntemleri
Evaluation techniques towards the preservation of cultural landscape values of Büyükada
SELİN KARSAN AYANOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- İstanbul-Yeniköy tarihi kentsel peyzajında toplumsal belleği açığa çıkarmaya dair bir araştırma
A study on revealing collective memory in the historical urban landscape of Istanbul-Yenikoy
NESLİHAN KOÇHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY GÜLER
- An urban node in the ritual landscape of byzantine constantinople: The church of St John the Baptist of the Stoudios Monastery
Bizans Konstantinopolis'inin ritüelistik peyzajinda kentsel bir düğüm noktası: Stoudios Manastırı Vaftizci Yahya Kilisesi
DİLARA BURCU GİRİTLİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN YONCACI ARSLAN
- İstanbul adalarının doğal ve ekzotik bitki türlerinin adalar peyzajındaki yeri ve önemi üzerine araştırmalar
Başlık çevirisi yok
ADNAN UZUN
Doktora
Türkçe
1991
Peyzaj Mimarlığıİstanbul ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FAİK YALTIRIK
- Kent mekanının ses kolajları ve ses kartpostalları üzerinden ses peyzajıyla temsili
Representation of urban space by soundscapes through sound collages and sound postcards
ÇAĞDAŞ KAYA