Türk romanında mahalle algısı (Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Halide Edip Adıvar)
The perception of neighbourhood in the Turkish novel (Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Halide Edip Adıvar)
- Tez No: 356483
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YÜCEL BULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Sociology, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Edebiyat Sosyolojisi, Mekân Sosyolojisi, Roman, Mekân, Mahalle, Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Halide Edip Adıvar, Sociology of Literature, Sociology of Space, Novel, Space, Neighbourhood, Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Halide Edip Adıvar
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Edebiyatla toplum arasında sıkı bir bağ vardır. Dolayısıyla sosyolojinin alanına girerek bir alt dal olarak edebiyat sosyolojisi disiplini oluşturulmuştur. Bu disiplin, ortaya çıkan edebiyat ürünlerinin sosyoloji temelli yöntemlerle irdelenmesidir. Modern dönemin edebi ürünü olan roman, içinde bulunulan zamanın toplumsal gerçekliğini yansıttığı için sosyolojinin araştırma konuları arasına girmiştir. Kısaca toplumları anlama ve açıklama bilimi olan sosyolojinin romanı incelemeye alması eserin yazıldığı dönemle alakalı olarak araştırmacıya ciddi veriler sunmaktadır. Bu bağlamda edebiyatı içine almadan yapılan geçmişe ait araştırmalar toplumu anlama ve açıklamada yetersiz kalacaktır. Türkiye'de edebiyat sosyolojisi alanında yapılan çalışmalar Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu'na kadar eskiye dayansa da bu alanda yapılan günümüzde hala yetersiz kalmaktadır. Çünkü yazılan çok fazla edebi eser vardır ve bunların hem dönemsel hem de tematik olarak inceleme alanları oldukça geniş bir yelpazesi mevcuttur. Edebiyatın dışında sosyolojinin çalışma alanlarından olan ve yeni yeni literatüre giren mekân sosyolojisi, içinde yaşadığımız mekânların toplumsal etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Mekân sosyolojisi, mekân kavramını, onu yapılandıran, oluşturan, belirleyen, biçimlendiren, dönüştüren, farklılaştıran toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel etmenlerle birlikte analiz etmektedir. Biz bu çalışmamızda edebiyatımıza yeni bir tür olarak giren Roman'ın ilk örneklerini veren Ahmet Mithat Efendi ve O'nun çırağı diyebileceğimiz Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Türk edebiyat tarihinin en önemli kadın yazarlarından olan Halide Edip Adıvar'ın romanlarında mekân olarak mahallenin işlenişini ele aldık. Edebiyat ve mekân sosyolojilerinin bir sentezi olarak açıklayabileceğimiz bu çalışmada, ele alınan mekânların dönemin şartlarına göre nasıl şekillendiğini, dönüştüğünü, farklılaştığını, toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel etmenlerin romanlarda nasıl işlendiğini irdelemeye çalıştık. Geleneksel mahalleyi meydana getiren fiziki birimler olan; cami/mescit, sokak, kahvehane, ev/konak gibi mekânların yanında, mahallenin temel karakterlerini oluşturan; imam, bakkal, kahveci gibi tiplemelerin yazılan eserde nasıl işlendiğini ortaya koymaya çalıştık. Bunun yanında mahallede yaşanılan sosyal hayatın gereklerinden olan, komşuluk ilişkileri, dedikodu, yardımlaşma ve dayanışma, mahalle baskısı gibi olguları yazarların nasıl işlediğini, anlatımlarından ziyade işleyiş tarzlarındaki benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırarak açıklamaya çalıştık.
Özet (Çeviri)
There are strong ties between literature and society. Thus literature became a concern of sociology under sociology of literature. This discipline scrutinizes literary texts using sociology based methods. The novel, as a modern literary product, has been a field of study for sociology as it reflected the social realities of the age it was written. In short, sociology which seeks to understand and explicate societies derives valuable data from novels that serve as artefacts of their age. Thus, any research investigating the past would remain deficient in understanding and explicating the society if they do not consider the data provided by works of literature. Although studies in sociology of literature in Turkey might be traced back to the works of Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu the work carried out still remains limited as the vast spectrum of literary works presents the researcher with varying thematic and periodical perspectives. As a comparatively new field of sociology spatial sociology questions the impact of living spaces on the lives of people. Sociology of space analyses the concept of space with reference to the social, political, financial, and cultural variables that shapes, constitutes, determines, transforms and diversifies it. This study investigates the novels of Ahmet Mithat Efendi, his student Hüseyin Rahmi Gürpınar and an important woman writer Halide Edip Adıvar in terms of how they reflected neighbourhoods as spaces. Our study which can be outlined as a synthesis of sociology of literature and sociology of space investigates how the studied spaces were constituted, transformed, diversified according to the necessities of the age and how social, financial, political and cultural issues were handled in the novels. Along with the physical spaces that might be accepted as the traditional neighbourhood, that is to say, the mosque, the street, the coffeehouse, and the house/manor we have also studied the fundamental characters of the neighbourhood namely the imam, the shopkeeper, and the coffeehouse keeper. In addition to this, we have explained how the mentioned authors have dealt with social necessities such as neighbour relations, gossiping, social aid and solidarity, and neighbourhood pressure with particular reference to the similarities and differences in how they handle such issues.
Benzer Tezler
- Bulgaristan Türk romanında sosyal meseleler
Social issues in Bulgarian Turkish novel
KÜBRA BİŞKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATIF AKGÜN
- Türk romanında kültürel dönüşüm ve eşya (Ahmet Midhat, Hâlit Ziya ve Ahmet Hamdi Tanpınar örnekleri)
The culturel transformation and object (Ahmet Midhat, Hâlit Ziya ve Ahmet Hamdi Tanpınar)
ÖZGE ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN İNCİ ELÇİ
- XIX. yüzyıl Türk romanında mimari kültür
Architectural culture in the nineteenth-century Turkish novel
SEZGİ BALCI
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Pinhan ve Mahrem romanları odağında Elif Şafak'ın romanlarında görülen klasik Türk edebiyatı dönemi kültür unsurları
Aspects of culture in the classical Turkish literature period present in Elif Şafak's novels with the main focus on Pinhan and Mahrem
MUSTAFA EVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE MENGİ