Türkiye Ahıskalıları ağzı
The dialect of Ahiskas in Turkiye
- Tez No: 357329
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 2028
Özet
Bu çalışmada değişik zamanlarda Türkiye?ye gelip Ağrı, Antalya, Bilecik, Bursa, Hatay, Iğdır, Manisa ve Muş?a yerleşen Ahıska Türklerinin karakteristik ve yaygın ağız özellikleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca, Türkiye?ye gelişlerind 1944 sürgünü milat kabul edilerek, 1944 sürgününden önce ve sonra gelenlerin ağız özellikleri arasında karşılaştırma yapılmıştır. Buna göre ister 1944 yılından önce , ister 1944 yılından sonra gelmiş olsun, Ahıska Türklerinin karakteristik ağız özelliklerini sıkı bir şekilde korudukları görülmüştür. Aralarındaki fark ise , yalnızca yaşadıkları farklı coğrafyalardaki baskın kültürün etkisiyle dillerine girmiş söz ya da eklerde görülmüştür. 1944 sürgününden önce gelenler prestij dili olarak gördükleri Türkiye Türkçesi?nden; 1944 sürgününden sonra gelenler ise Rusça ile Özbek ve Azerbaycan Türkçesinden etkilenmişlerdir. Rusçadan yalnızca söz varlığı, Özbek ve Azerbaycan Türkçesinden söz varlığı ile birlikte ekler; Türkiye Türkçesinden ise , söz varlığı, ekler ve cümle yapısı boyutunda etkilenmeler olmuştur. Bundan başka çalışmamızda bugünkü ağızların incelenmesi ile eski Ahıska coğrafyasındaki köylerin ağız özelliklerinin tespit edilip edilemeyeceği konusunda da küçük denemeler yapıldı. İptidai özellikte de olsa, ileride geçmiş dönük köylerin ağız özelliklerinin ve bölgelerinin tespitine imkan sağlayabilecek belirgin ek ve söz varlığındaki tercih farklılıkları ortaya çıkarıldı. Buna göre , görülen geçmiş zaman eki birinci çokluk kişi çekiminde -dı?/-du? ve -dih tercihi; öğrenilen geçmiş zaman birinci çokluk kişi çekimindeki -mişu?/-mişı? tercihi; gelecek zaman eki birinci çokluk kişi çekimindeki -Acau?/-Acayı?/-Acoo? tercihi; şimdiki zaman eklerinden -y?r ve -?r şekillerinin tercihi; yaygın olarak getUr-/geçUr-/gezdUr- şekillerinde kullanılan ettirgenlik eklerinin getır-/geçır-/gezdır- örneklerinde görüldüğü gibi /ı/?lı şekilerinin tercihi; sözvarlığından da örneğin anna-/a?na- tercihi, ağız bölgelerinin tespiti için önemli olabilir.
Özet (Çeviri)
In this study the characteristics and common features of dialect of Ahiska Turks, who ad am to Turk y in diff r nt p riods of tim and s ttl d in Ağrı, Antalya, Bil ik, Bursa, Hatay, Iğdır, Manisa, Muş, is analyz d in d tail. Additionally aving a pt d 1944 d portation as a turning point for A iska Turks? s ttl m nt in Turkey, a comparison between dialects of Ahiska Turks who came to Turkey before and after 1944 deportation. Despite of the fact that they arrived before or after 1944, it is certain that Ahiska Turks firmly maintained characteristic features of their dialects. The differences between two groups manifests themselves in the loan words and suffixes which were added to the dialect by the impact of the dominant culture of the geography they have lived. Basically Ahiska Turks who came to Turkey before 1944 deportation have been affected by Turkey Turkish as it is seen as prestige language, others came after 1944 have been affected by Russian, Uzbek Turkish and Azeri Turkish. The levels of the interaction are various. Russian vocabulary, Uzbek and Azeri Turkish vocabulary and suffixes; Turkish vocabulary, suffixes and structure of sentence have affected the dialect. Furthermore, within the study basic testing was done in order to find out whether the characteristics of dialects in old Ahiska villages could be defined by analyzing current ones. Significant preference differences, even if primitive, in suffix and vocabulary was detected which pave the way for further analysis on defining regions and characteristics of old villages dialects. The preferences, which are -dı?/-du? and -dih suffixes for the past tense 1th plural person, -mişu?/-mişı? suffixes for past perfect tense 1th plural person, -Acau?/-Acayı?/-Acoo? suffixes for future tense 1th plural person, -y?r and -?r suffixes for simple present tense, getUr-/geçUr-/gezdUr- and getır-/geçır-/gezdırwords, anna- and a?na- words, seems to be important in order to define the regions of dialects.
Benzer Tezler
- Ahıska Türklerinin Türk Basınında sunum biçimi (1944 Ahıska Sürgünü, 1989 Fergana Faciası, 2004 Krosnodar Göçü, 2010 Kırgızistan Çatışması örnek olayları)
The Meskhetian Turks Presentation format in the Turkish Press (1944 Ahiska Deportation, 1989 Fergana Tragedy, 2004 Migration of Krosnodar, 2010 Events of Kyrgyzıstan)
ORKHAN FAİGOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
GazetecilikAtatürk ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF YURDİGÜL
- Bişkek'te yaşayan Ahıska Türklerinin folklorik değerleri ve oyun müzikleri
Folkloric values and Dance music of Ahıska Turks live in Bishkek
ABDURRAHMAN KÖKSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÖKSEL ÖZTÜRK
- Göç ve değişim: Antalya ilinde yaşayan Ahıska Türkleri örneği
Migration and change: The case of Ahiska Turks living in Antalya province
SEMİHA DEMİRTAŞ
- Türkiye'deki Ahıskalı Türklerin sosyal ve kültürel yaşamları (Erzincan ili Üzümlü ilçesi örneği)
The social and cultural life of Ahiska Turks in Turkey (Instance of Erzincan province Üzümlü district)
EMRE KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDA YILMAZ VURGUN
- Tarihte Ahıska Türkleri 'Garibim Gurbetlerde'
Başlık çevirisi yok
RÜSTEM ŞAKİROV
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2002
Sahne ve Görüntü SanatlarıMarmara ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMİR ASLANYÜREK