Karlıova havzası ve çevresinin (Bingöl) genel ve uygulamalı jeomorfolojisi
The general and applied geomorphology of Karliova basin and its environment
- Tez No: 360032
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. HALİL GÜNEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Karlıova Havzası, Üçlü Eklem, Aktif Tektonik, Fay Kaması Havzası, Göynük Çayı, Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı, Karlıova Basin, Triple Junction, Active Tectonics, Fault Wedge Basin, Göynük Stream, North Anatolian Fault, East Anatolian Fau
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 306
Özet
Karlıova Havzası, Doğu Toroslar'ın doğu bölümünde yer almaktadır. Bu saha Kuzey Anadolu Fayı (KAF), Doğu Anadolu Fayı (DAF) ve Varto Fayı'nın kesiştiği bir alana karşılık gelmektedir. Bu yapı Karlıova üçlü eklemi (triple-junction) olarak adlandırılmaktadır. Havzanın oluşum ve gelişimi bu fayların denetiminde olmuştur. Havza Doğu Anadolu Fayı'nın uzanışına bağlı olarak KD-GB yönlü bir uzanıma sahiptir. Tektonik olarak çok önemli bir yerde olan Karlıova Havzası kuzeyde Karagöl, Şeytan ve Bingöl dağları, güneyde Şerafettin Dağları, batıda Turna Dağı ile sınırlandırılmıştır. Yakın çevresi ile düşünüldüğünde Karlıova Havzası morfolojik anlamda tam bir havzaya karşılık gelmektedir. Kuzeyden çevreleyen dağlık saha ile havza tabanı arasında yükselti farkı 500 m'den fazladır. Yükselti farkının fazla oluşu havzayı kateden faylar nedeniyle meydana gelen alçalma ve yükselmelere bağlıdır. Karlıova Havası, KAF ve DAF arasında açılmış bir fay kaması havzasıdır. Havzanın oluşması Kuvaterner başlarında KAF ve DAF'ın birleşmesinden sonra gerçekleşmiştir. Dış drenaja açılması aynı dönemde güneybatıdan Göynük Çayı vasıtasıyla olmuştur. Karlıova Havzası tektonik bakımdan kilit noktasında yer almaktadır. Jeolojik tarihi boyunca iki önemli tektonik dönemin ayırt edildiği bu alanda birinci devreyi oluşturan Paleotektonik dönem Orta-Üst Miyosen'e kadar olan dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde çalışma alanımızın kuzeyinde bindirme kuşağı oluşmuştur. İkinci devreyi oluşturan Neotektonik dönem ise Orta-Üst Miyosen'den günümüze kadar olan yapıları kapsamaktadır. Bu dönemde K-G doğrultusundaki bindirmeler yerini doğrultu atımlı fay tektoniğine bırakmıştır. Dikey yöndeki tektonik hareketlerin de ağırlık kazandığı bu dönemde güneyde Doğu Anadolu Fay Zonu, doğuda Yorgançayır- Kaynarca Fayı ve tali faylar olan Bahçeköy ve Toklular Fayları boyunca dağlık alanlar yükselerek bugünkü konumlarını almışlardır. Bu dönemde yaşanan toptan yükselmeler ve fay tektoniği altında büyük ölçüde bugünkü jeomorfolojik ana birimler oluşmuştur. Neotektonik dönemde meydana gelen yarıklar Bingöl, Şerafettin, Turna ve Şeytan Dağları'nın oluşmasını sağlamıştır. Bazalt volkanizması geniş alan kaplayan volkanik plato düzlüklerinin oluşmasını sağlamıştır. Bu platolar yükseltilerine bağlı olarak üç seviyeye ayrılmıştır. Özellikle havzanın kuzeydoğusunda ve güneyinde geniş alan kaplayan bu düzlükler çayır bitki örtüsü de barındırması nedeniyle mera alanı olarak kullanılmaktadır. Havzanın kuzeyinde ise üç farklı yükselti seviyesinde aşınım düzlükleri oluşmuştur. Kuvaterner başlarında havzanın dış drenaja açılmasıyla Peri Suyu ve Göynük Çayı vadilerinde görülen akarsu sekileri çalışma alanının dönemler halinde yükseldiğini göstermektedir. Ancak tektonik hareketlerin etkisiyle sekiler bozulmuştur. Doğrultu atımlı fay zonları boyunca; ötelenmiş vadiler ve sırtlar, fay vadileri, çizgisel uzanışlı vadiler, çizgisel çöküntü alanları, fay diklikleri, fay gölleri, birikinti koni ve yelpazeleri, kütle hareketleri, sıcak su kaynakları ve genç bazalt çıkışları görülmüştür. Karlıova Havzası'nda jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerinden kaynaklanan; yanlış yerleşme alanı seçimi ve yanlış arazi kullanımı, erozyon, kütle hareketleri, depremsellik, çığ, taşkın ve kaya düşmesi gibi önemli sorunlar yaşanmaktadır. Özellikle deprem ve kütle hareketleri nedeniyle önemli ölçüde can ve mal kayıpları yaşanmaktadır. Yaşanan heyelanlar beşeri ve ekonomik faaliyetleri doğrudan etkilemektedir. Bu sorunlar aktüel olarak devam etmektedir. Bu nedenle saha için risk çalışması yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Karlıova basin takes place in the eastern part of the Eastern Taurus Mountains. This area corresponds to the intersection area of the North Anatolian Fault (NAF), East Anatolian Fault (EAF) and Varto Fault. This structure is called as Karlıova triple junctions (triple-junction). Formation and development of the basin has taken place under the control of these faults. The basin has an extent in NE-SW direction due to the extension of Eastern Fault. Located in a very important tectonic area, Karlıova Basin is surrounded by Karagöl, Bingöl and Şeytan Mountains in the north, Şerafettin mountains in the South and Turna Mountains in the West. Considered together with its close environment, Karlıova Basin corresponds, in morphological sense, to a basin in full sense. The elevation difference between the surrounding mountainous area of the north and basin floor is greater than 500 m. The greater elevation difference is due to the descent and rise caused by faults traversing the basin. Karlıova Basin, is a the fault wedge basin opened between the North Anatolian and East Anatolian Fault. The formation of the basin took place at the beginning of the Quaternary after the merger of NAF and EAF. Its opening to the external drainage is through Göynük river from southwest in the same period. Karlıova Basin is located in tectonically key point. This field in which two major tectonic phases are distinguished throughout geologic history, the first circuit period, the Palaeotectonic period, covers the period up to Middle-Upper Miocene. In this period a thrust belt occurred in the north of the study area. Neotectonic period forming the second half covers the structures from the Middle-Upper Miocene to the present. During this period, thrusts in NS direction were replaced by the strike-slip faulting tectonics. This period during which vertical direction of tectonic movement also gained weight, throughout the East Anatolian Fault Zone in the South, Yorgançay the-Kaynarca fault in the east, and secondary faults that Bahçeköy and Yoklular Faults the mountainous areas rose and received current position. Under the fault tectonics and general rise in this period to a large extent the current geomorphology of main units were formed. The crevices occured in Neotectonic period led to the formation of Bingol, Şerafettin, Turna and Şeytan mountains. Basalt volcanism covering wide area led to the formation of the volcanic plateau. This plateaus are divided into three levels depending on elevation. In particular, covering wide area in the northeast and south of the basin, these flat lands due to hosting grass and pasture vegetation are used as pastureland. In the north basin erosional plains were formed at three different altitudes. In the early Quaternary with the opening of the basin to the outside drainage river terraces seen in the the valley Peri river and Göynük river shows the rise of the study area in different periods. However, the terraces under the influence of tectonic movements are impaired. Along the strike-slip fault zone; pent-up valleys and ridges, fault valleys, linear unhooked the valleys, linear depression areas, fault scarps, fault lakes, alluvial cones and fans, mass movements, springs and young basalt output were observed. In Karlıova Basin there are major problems resulting from geological and geomorphological features such as the improper selection of the settlements, and improper land use, erosion, mass movements, seismicity, avalanches, floods and rock falls. Especially due to the earthquake and mass movements are experienced significant losses of life and property. Experienced landslides directly affect human and economic activities. These problems continues to be current. Therefore the risk studies of field have been conducted.
Benzer Tezler
- Doğu Anadolu fay zonu Ilıca segmenti'nin aktif tektonik özelliklerinin paleosismolojik ve morfometrik yöntemlerle belirlenmesi
Determination of active tectonic characteristics of the Ilıca segment of the Eastern Anatolian fault zone by paleoseismological and morphometric methods
HANİFE MERVE ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYNUR DİKBAŞ
- Van şehri yakın çevresinin aktif tektonik özellikleri
Active tectonic properties of Van city and nearby area
ÇAĞLAR ÖZKAYMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Jeoloji MühendisliğiYüzüncü Yıl ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEFER ÖRÇEN
- Elazığ - Sivrice ve Gezin civarının yeraltı yapısının gravite verileri kullanılarak modellenmesi
Modelling of the subsurface structures of Elazığ - Sivrice and Gezin region by using gravity data
NEDİM GÖKHAN AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY İŞSEVEN
- Adapazarı Havzası'nda Kuzey Anadolu Fayı'nın çok-kanallı sismik yansıma verileriyle araştırılması
Investigation of North Anatolian Fault by multi-channel seismic reflection data in Adapazari Basin
BURAK İNANÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KURT
- Yedisu Fay segmentinin paleosismolojik ve morfotektonik özellikleri
Paleoseismologic and morphotectonic properties of Yedisu Fault segment
TAYLAN SANÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiYer Sistem Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ SERDAR AKYÜZ