Topkapı Sarayı dördüncü avludaki yapılarda kullanılan çiniler
Tiles used in the fourth yard, Topkapı Palace
- Tez No: 366790
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Topkapı Sarayı, çini, dördüncü avlu, Topkapi Palace, Tile, the Fourth Yard
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 366
Özet
Hanedan gücünü temsil eden bir merkez, eğitim kurumu ve padişah ailesi için bir konut niteliği taşıyan Topkapı Sarayı, yüzyıllar boyunca değişen ve gelişen sanat, mimari ve estetik anlayışının, tamamen Osmanlı'ya özgü imparatorluk geleneğinin yansıtıldığı bir müzedir. Yaklaşık dört yüz yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetim merkezi olan Topkapı Sarayının ana kurgusu ve başlıca yapıları XV. yy.'da Fatih Sultan Mehmed döneminde başlamış, klasik biçimine ise XVI. yy.'da Kanuni Sultan Süleyman döneminde ulaşmıştır. Sonraki yüzyıllarda esas yapı korunmakla birlikte onarımlar ve eklemeler yapılmıştır. XVII. yy.'ın ikinci yarısından sonra yavaş yavaş önemini yitirmeye başlamış, 1853'te tamamen terkedilerek Neoklasik bir yapı olan Dolmabahçe Sarayı'na taşınılmıştır. Çini, Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı döneminde ciddi bir üretim geleneği ve sanat düzeyine ulaşarak, farklı tekniklerle zenginleştirilmiş, mimari de vazgeçilmez bir bezeme unsuru olarak kullanılmıştır. Osmanlı kaynaklarında duvar çinisinin adı“kaşi”, kullanıma yönelik kapkacak nevinde olan üretimlere de“evani”denilmiştir. Çin'den gelen porselenlere benzerliğinden dolayı bilinçsiz bir şekilde kaşi ve evani ayrımı yapılmadan tamamına birden çini denilmiş olması aslında düzeltilmesi ve değiştirilmesi gereken yanlış bir söylemin devamlılığının sonucudur. Büyük Selçuklular ile Anadolu'ya gelen çini sanatının Türk kimliğinden çıkarak başka bir ülkenin ismi ile ifade ediliyor olması, düzeltilmesi ve üzerinde durulması gereken bir problemdir. Topkapı Sarayı'ında yapılar incelendiğinde yoğun olarak yapıların duvarları çini ile kaplı olduğu görülmektedir. Çalışma alanını oluşturan dördüncü avlu İstanbul, İznik, Kütahya atölyelerinde üretilen XVI., XVII., XVIII. ve XIX. yy'a ait çinilerin en güzel örneklerinin kullanıldığı bölümlerden biridir. Avluda kullanılan çinilerde, Osmanlı çini sanatının kronolojik gelişimini gözlemlemek mümkündür. Tez çalışmasının kapsamında incelenen, Topkapı sarayı dördüncü avluda bulunan Sünnet Odası, Bağdat Köşkü, Revan Köşkü ve Hırka-i Saadet duvarında kullanılan çiniler, teknik, bünye ve kompozisyon açısından değerlendirilmiş ve dönemlerine göre sınıflandırılmıştır. Adı geçen bölümdeki çinilerin Türk çini sanatındaki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Serving as a centre symbolizing the power of dynasty, an educational institution, a residence for the royal family, Topkapi Palace is a kind of museum which reflects a sense of art, architecture and aesthetic changing and evolving for centuries and the tradition of empire unique to Ottomans. The main structure and buildings of Topkapi Palace, headquarters of the Ottoman Empire, began to be constructed during the reign of Fatih Sultan Mehmet, and it took on classic style during the period of Suleiman the magnificent in the XVI.th century. In the following centuries, the main structure remained untouched but some restorations and additions were carried out. In the second half of 17th century, it began to lose its significance and completely fell into disuse in 1853. Then, Dolmabahçe Palace, a neoclassical structure, became the centre. Tile reached to an art level, turned into a tradition of production, was enriched with different techniques and used as an indispensible element of decoration in architecture. In Ottoman sources, the name for wall tile was“kaşi”and the name of products of pots and pans for use was“seramik”. Since they looked like porcelain from China, they were called tile without making any distinction between the two, which is in fact the result of an expression to be corrected and changed. Art of tile introduced to Anatolia by the Great Seljuks came out of the Turkish identity and began to be expressed with the name of another country, which is a problem to be dealt with and emphasized. When examined, the walls of buildings of Topkapi Palace appear to be heavily covered with tiles. The fourth yard which constitutes the study field is one of the finest parts where the most beautiful examples of tiles produced in workshops in İstanbul, İznik, Kütayha in XVI.th, XVII.th, XVIII.th and XIX.th centuries. It is possible to see the chronological evolvement of Ottoman art of tile. Examined within the scope of the study, tiles employed on the walls of the Room for Circumcision, Bagdad Mansion, Revan Mansion and Hırka-i Saadet located in the fourth yard of Topkapi Palace were evaluated in terms of technique, organization and composition and classified into periods. The place and significance of the tiles on the above-mentioned parts were tried to be established for Turkish art of tile.
Benzer Tezler
- Topkapı sarayının IV. avlusundaki yapısal dönüşümler
Structural transformations the fourth courtyard of Topkapi palace
BÜŞRA KÜLEKCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN FIRAT DİKER
- Topkapı Sarayı'ndaki su mimarisiyle ilgili yapıların taş tezyinatının desen ve sembolizm yönünden incelenmesi
Ornamentation design of water features in the Ottoman Palace and private garden of the Sultan
LALE YILDIR
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2023
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmed Kütüphanesi kumaş ciltlerinin araştırma ve uygulaması
Topkapi Palace Museum III. research and application of Ahmed Library Fabric skins
NURGÜL TANRIVERDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan 15. ve 16. yüzyıl Osmanlı padişahlarına ait bazı kılıçların tezyînat açısından incelenmesi
The investigation of swords of the 15th and 16th century Ottoman sultans in the Topkapı Palace Museum in terms of ornamentation
ZEYNEP UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL AKAN
- Topkapı Sarayı'nın mimarisinde batılılaşma süreci
The European influences on the Topkapı Palace's architecture
SEZİM SEZER