Rabguzinin Kısasül-Enbiyasında olumsuzluk
Negation in Rabguzi's Kısasül-Enbi̇ya
- Tez No: 370899
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 650
Özet
Bu çalışmada Orta Türkçe döneminin Harezm Türkçesini tek başına temsil etme gücüne sahip eseri Kısasü'l-enbiya (M. 1310 - H. 710) esas alınarak bir gramer ulamı olarak olumsuzluk incelenmiştir. Kısasü'l-enbiya'da belirlenen biçim-dizimsel ve sözlüksel dört ana olumsuzluk işaretleyicisi örnek metin parçaları üzerinden tahlil edilmiş, ayrıca hangi dil bilgisel birim ve yapıların olumsuzluk anlamının ortaya çıkışında rol oynadığı da tartışılmıştır. Temel (ve açık) olumsuzluk işaretleyicileri olarak kabul ettiğimiz bağımlı biçim birimler -mA- ve +sXz ile bağımsız biçim birimler ermez/s ve yok'un yapısal özelliklerinden yola çıkılarak anlamsal özellikleri, işlevleri sorgulanmıştır. Olumsuzluk işaretleyicileriyle yüzey yapıda açıkça görülen açık olumsuzlukun yanında yapısal olarak bir olumsuzluk belirtisi göstermeyen, fakat derin yapıda olumsuzluğa işaret eden yapılar esas alınmış, ancak ilişkili olduğu ölçüde örtük olumsuzluklar da çalışmamızın kapsamına dâhil edilmiştir. Tez; Özet, Önsöz, İçindekiler, Tablolar Listesi, Şekiller Listesi, Kısaltmalar, Semboller, Yazı Çevrimi İşaretleri'ni takip eden 5 bölümden oluşur. Konu, eser tanıtımı, plan ve yöntemin ele alındığı I. Bölümün ardından gelen Olumsuzluğa Kuramsal Bir Bakış başlığını taşıyan II. Bölüm'de geniş bir kuramsal çerçeve çizilmiş, olumsuzluğa türlü disiplinlerin bakış ve yaklaşımları ele alınmıştır. Kısasü'l-enbiya'da Olumsuzluğun İşaretlenmesi, Olumsuzluğun Biçim-Dizimsel Karakteristiği adını taşıyan III. Bölüm'de Kısasü'l-enbiya'daki fiil olumsuzluğu, isim olumsuzluğu ve olumsuz kutupluluk unsurları üzerinde ayrıntılı olarak durulmuş, tümce olumsuzluğu, öge olumsuzluğu ve olumsuz kutupluluk unsurlarının tümce ve öge olumsuzluğu içindeki yeri incelenmiştir. Kısasü'l-enbiya'da Olumsuzluğun Biçim-Anlamsal Karakteristiği başlıklı IV. Bölüm?de ise II. Bölüm'de ayrıntılarıyla verdiğimiz teorik çerçeve Kısasü'l-enbiya'da pratiğe dökülmeye çalışılmıştır. Bu bölümde çoklu olumsuzluk, çift olumsuzluk, olumsuzluk uyumu ve sezdirime dayalı olumsuzluk Kısasü'l-enbiya'dan elde edilen verilerle incelenmiştir. Tez; Sonuç, Kaynaklar, Açıklamalı Kavram ve Terimler Sözlüğü ve Kısasü'l-enbiya'nın Olumsuzluk Bütüncesi'nin yer aldığı V. Bölüm ile son bulmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, negation was evaluated as a category of grammar based on the Kısasü'l-enbiya (1310 A.D., 710 A.H.), a historical writing significant enough to be representative on its own of Khwarezm Turkish in the Middle Turkish period. Four main morpho-syntactic and lexical negation marker identified in the Kısasü?l-enbiya were analyzed in the sample texts, and the grammatical units and structures that contributed to a meaning of negation were also discussed. Semantic features and functions of the bound morphemes -mA- and +sXz along with the morphemes ermez/s and yoú, which we consider as main (and explicit) negation markers, were examined based on their structural characteristics. Aside from negation markers and the explicit negations in surface structures, structures which lacked signs of structural negation, yet indicated negation in a more deep structure were considered; however, implicit negations were included into the scope of the study to the extent that they were associated. This thesis consists of 5 main sections that follow the Abstract, Preface, Table of Contents, List of Tables, List of Figures and the Document Translation Signs sections of the thesis. In Section II, entitled Introduction provides a discussion of the subject, objective and methods of the study. In Section II, entitled A Theoretical Approach to Negation, a broad theoretical framework was delineated, and negation was considered from a multi-disciplinary perspective and approach. Section III, entitled The Marking of Negation in Kısasü'l-enbiya, The Morpho-syntactic Characteristic of Negation in the Kısasü'l-enbiya emphasizes in detail the elements of verb negation, noun negation and negative polarity items in the Kısasü'l-enbiya. In this section, sentential negation, constituent negation and negative polarity items in the Kısasü'l-enbiya were evaluated within the context of sentential and constituent negation. In Section IV, entitled The Morpho-semantic Characteristic of Negation in the Kısasü'l-enbiya, elements of multiple negation, double negation, negative concord and implicative negation in the KE were evaluated according to the theoretical framework detailed in Section II. The Thesis is concluded with the Result, References, Explanatory Glossary of Concepts and Terms, and the Negation Corpus of the Kısasü?l-enbiya sections.
Benzer Tezler
- Rabgūzī'nin Kıṣaṣü'l-Enbiyā'sında fiilimsilerin anlam bakımından incelenmesi
Semantical examination of gerundials in the Kiṣaṣü'l-Enbiyā of Rabgūzī
BİRCAN TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimKafkas ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EYUP SERTAÇ AYAZ
- Rabguzi'nin Kısasü'l-Enbiya adlı eserinde isim söz varlığı incelemesi
Analysis of the name organization in the brief of Rabguzi-Enbia
ADEM SERHAT ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AKARTÜRK KARAHAN
- Rabgûzî'nin Kısasü'l-Enbiyâ adlı eserinde fiilimsiler
Verbals in the Rabguzi's Kısasü'l-Enbiyâ named work
SÜHEYLA TUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT SARIKAYA
- Rabguzi'nin Kısasü'l Enbiya adlı eserinde insan yapımı nesne adları
Man-made objects names in the Rabguzi's monuments of Qisasu'l-Anbiya
ŞEYMA ÖZTEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AKARTÜRK KARAHAN
- Rabguzi'nin Kısasu'l-Enbiya'sı (Leningrad nüshası/146-279) İnceleme-metin-dizin
Rabguzi's Kısasu'l-Enbiya (The leningrad manuscript/146-279) Analysis-text-index
MUSA AYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNAL KAYA