İslamiyet öncesi Eski Türk Hukuku
Pre-Islam Traditional Turkish Law system
- Tez No: 387731
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ERHAN YOSKA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Töre, Kurultay, Hun, Göktürk, Uygur, Hukuk, Suç ve Ceza, Moral, Assembly, Hun, Gokturk, Uygur, Law, Crime and Punishment
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
İslamiyet Öncesi Türk topluluklarında hukuk kurallarının meydana gelmesinde bozkır yaşamının etkisi çok büyük olmuştur. Bozkır hayatının bir gereği olan göçebe yaşam tarzına bağlı olarak Türk Hukuk Sistemi yaşamın sürdürülmesine ilişkin kurallardan meydana gelmiştir. İslamiyet Öncesi Türk Hukukunun temeli Töre adı verilen onlarca asırlık gelenek ve göreneklere göre şekillenmiştir. Törenin belirlediği adalet sistemi, bozkır kültürünün yaşayış biçimine uygun olarak İslamiyet Öncesi Türk toplumlarında sosyal hayatı düzenlemiştir. Türk Töresi kağanda dâhil olmak üzere tüm toplumca mutlak suretle uyulması gereken hukuk kurallarının toplamını ifade etmiştir. İslamiyet Öncesi Türklerde Töreye atfedilen önem o kadar büyük olmuştur ki, etkin hukuk kurallarının konulması ve bunlara eşitlik ve adalet ilkeleri çerçevesinde riayet edilmesi, hem kağanın iktidarının, hem de devletin sürekliliği için en önemli koşullar arasında olmuştur. Ayrıca İslamiyet Öncesi Türklerde Kurultay toplantılarında alınan kararlara göre töreye yeni hükümler dâhil edildiği gibi, toplumun yaşayışındaki değişime göre de, ihtiyaçların karşılanmaması durumlarında töre kuralları içerisinde değişiklikler yapılabilmiştir. Eski Türklerde Hukuk kurallarının oluşumunda üç yoldan bahsedilebilmektedir. Bunları şu şekilde ifade edebiliriz: Kağanlar tarafından konulan hukuk kuralları, kurultayca getirilen hukuk kuralları ve toplum içinde kendiliğinden ortaya çıkan, yavaş yavaş oluşan hukuk kuralları şeklinde sıralayabiliriz. Bu yollarla meydana getirilen hukuk kuralların adalete uygun olması ve kağanlar da dâhil olmak üzere töreye tüm toplumca riayet edilmesi zorunluluk sayılmıştır. Orhun Abideleri ve Kutadgu Bilig de yer alan bilgilerden de anladığımız kadarıyla adaletin sağlanması, Kutun hükümdarlara yüklediği temel sorumlulukların başında gelmiştir. Çünkü İslamiyet Öncesi Türklerde devletin bekası ve hükümdarlığın devamı ancak adil bir yönetim ve hukukun gözetilmesiyle mümkün olmuştur. İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinden Hunlar, Gök-Türkler ve Uygurlar İlk Türk Hukuk Anlayışını ve öğelerini ortaya koyan devletler olmuşlardır. Tezimizin ikinci kısmında da değindiğimiz üzere Hunlar, Gök-Türkler ve Uygurlar da güçlü bir hukuk anlayışı hâkim olmuş, toplum içinde Kamu Hukuku ve Özel Hukuk ayrımı uygulanmıştır. İslamiyet öncesi eski Türklerin hukuk sisteminde, ayrımsız herkesin sorumlu olduğu Suç ve Cezalar var olmuştur. Hızlı ve adil karar veren mahkemeler, suçluları ayrım yapmadan yargılamıştır. Gözaltı süresi on günden fazla olmamıştır. Vatana ihanet, savaşta gevşeklik, ülke çıkarlarını yabancı ülkelere karşı korumama, ağır siyasi suçlar, cinayet, ırza geçme, bağlı atı çalma, soygun vb. suçlar ağır adli suçlar olarak görülmüş ve idam cezası ile cezalandırılmıştır. Genç kızları aldatanlar, yüksek mal ve tazminat ödemeyle cezalandırılmış, adam yaralayanlar, yaranın durumuna göre ceza ödemişlerdir. Türk Hukukunun ağır cezalar içermesinin temel amacı caydırıcılığının yüksek olmasını sağlamaktır. İslamiyet?in Türkler arasında kabul edilmesinden sonraki dönemde de Türk sultanları, mutlak otoritelerinden taviz vermemiş, Örfi uygulamaların yanında Töre hükümlerini de uygulamışlardır.
Özet (Çeviri)
In Turkish societies before Islam, theeffect of migrantlifestyle was very vital in the process of setting law rules. TheTurkishLawSystemwas made up of rules related to continuity of the life. The base of Turkish Law before Islam was shaped of traditions and customs named `moral? for decades of centuries. The justice system determined by the moral managed the social life in Turkish societies before Islam relevant to the lifestyle of migrant culture. Turkish moral means all of the law rules that have to be obeyed by whole society including `Khan?. The importance of Turkish moral system was so vital that setting law rules and obeying them equally were among the most significant circumstances for both the power of Khan and permanence of thecommunity. Moreover, in Turkish nations before Islam, according to decisions taken in general assembly, it was possible to join new rulers and make some changes unless neces sities were answered. Three different ways can be mentioned in forming law rules. It can be commented like this: The rules by Khans, The rules by assemblies and the ones appeared individually and taking shape gradually. It was obligatory for the rules to be relevant to justice and everyone in the society including Khans to obey the rules. According to thein formation from Orkhon Inscriptionsand Kutadgu Bilig, providing justicewas coming at the beginning of the responsibilities that loaded toKhansby `Kut?. Because permanence of the ruler and survivability of the community were only possible by fairrulingandjustice. The Huns, Gokturk sand Uygurs were the first communities that settedlaw system in Pre-Islamic Turkish nations. As expressed in the second part of my thesis, these three communities had a great law understanding and both public law and private law were used in thesocieties. There were crimes and punishments that everyone was responsible in the law system of Turks before Islam. Rapid and impartial courts judged without any distinction. Duration of custody wasn?t over 10 days. Crimes such as betrayal, escaping from the war, not protecting community?s rights, harsh politic crimes, murder, rape, stealing a hooked horse, robbery were seen as serious crimes and were punished with execution. People cheating teen girls were punished high compensation and the ones injuring others were punished depended on size of the wound. The main purpose of Turkish law systems having serious punishments was providing high degree of deterrence. After Turks accepted Islam, Turk Sultans never ignored authorities and they applied not only customary executions but also moral executions.
Benzer Tezler
- Eski Türk Hukukunda boşanma ve günümüz hukukuyla karşılaştırılması
Divorce in the Old Turkish Law and its comparison with the current law
MÜGE VATANSEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET BEŞİR ACABEY
- İslamiyet öncesi Türk destanlarında kadın tipi
The type of women in pre-islamic Turkish epics
ENNUR BİLECAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıBartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞERİFE SEHER EROL
- Kırım Tatarlarında aile (1700-1750) (Şer'iyye sicillerine göre)
Family in Crimean Tatars (1700-1750) (In Religious court records)
ALP ATAKAN ERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ KAVAK
- Eski Türk yazıtlarında töre ve örfi hukuk
In old Turkish inscriptions töre and costumary law
SALİH AYVAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KÜRŞAT KOÇAK