Eski Uygur Türkçesinde dua / alkış (Anlambilimsel bir inceleme)
Prayer / blessing in the Old Uighur Turkish (A semantic study)
- Tez No: 388346
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BÜLENT GÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 234
Özet
Bu çalışmada, Eski Uygur Türkçesi dönemi metinlerinde geçen dualar, anlambilimi ve işlevsel dilbilim esaslarına göre incelenmiştir. Bu döneme ait belirli sayıdaki yazılı ürün taranarak dualar tespit edilmiş; yapı ve anlam bakımlarından incelenip çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. Çalışmanın amacı, dua işaretleyicisi olarak kullanılan dilsel formlardaki çeşitliliği ortaya koyarak sadece emir-istek kipiyle değil, diğer kip ve işaretleyicilerle de dua kiplik alanının işaretlenebildiğini göstermek; bu dönemdeki duaların hangi amaçlarla, hangi durumlarda söylendiklerini tespit edip dönemin sosyal görünümüne ışık tutmaktır. Çalışmada yöntem olarak anlambilimsel-işlevsel bakış açısı benimsenmiştir. Öncelikle, belirlenen metinler okunmuş ve dua anlamı taşıyan sözler tespit edilerek derlenmiştir. Türkiye Türkçesine aktarılan duaların dilsel işaretleyicileri tespit edilmiş; bu işaretleyiciler, işaretledikleri anlam alanı bakımından incelemeye tabi tutulmuştur. İkinci olarak, yazılış amaçlarına ve konularına göre ayrıntılı bir sınıflama yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda, Eski Uygur Türkçesinde biçimbilgisel işaretleyiciler dışında, çeşitli analitik yapıların, sözlüksel, sözdizimsel, sözlüksel-sözdizimsel bağıntılı işaretleyicilerin ve eksiltili yapıların, küçük anlam farklarıyla dua işaretleyicisi olarak kullanıldığı; Eski Uygur Türkçesine ait duaların, içerik olarak büyük oranda Maniheist ve Budist kültür çevrelerinin etkisini taşıdığı, ancak eski Türk inançlarının, geleneklerinin, toplumsal değerlerinin ve Eski Uygur Türklerinin dünya görüşünün bu metinlere yansıdığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler Eski Uygur Türkçesi, dua, alkıĢ, kiplik, anlambilimi, iĢlevsel dilbilimi.
Özet (Çeviri)
In this study, prayers in the Old Uighur Turkish period texts have been studied according to the semantics and linguistics functional basis. A certain number of written products of this period have been searched and the prayers have been determined. These prayers have been classified in various ways after analyzing in terms of structure and meaning properties. The purpose of the study is to demonstrate diversity of linguistic forms used as marker for prayer and to prove not only the imperative-optative mode, the other modes and markers also can mark the modality of prayer. Besides, it is to highlight social view of the period and to determine that the prayers of this period were told what purpose and in which situations. Semantic-functional perspective has been preferred as a method of study. First, the specified texts were read and prayers have been determined and collected. The prayers have been transferred Turkish (in Turkey) and their linguistic markers have been determined. These markers have been analyzed in terms of semantic field that they mark. Second, a detailed classification have been made according to their written goals and issues. As a result of this study, in Old Uighur Turkish, various analytical structures, lexical, syntactic, lexical-syntactic correlative markers and elliptical structures have been determined except morphological markers used for prayer. The content of the prayers of the Old Uighur Turkish has been identified largely as being at the effect of the Manichaean and Buddhist cultures. But, the old Turkish beliefs, traditions, social values and the worldview of the Old Uighur Turks has been found to be reflected in the texts. Key Words Old Uighur Turkish, prayer, blessing, modality, semantics, functional linguistics
Benzer Tezler
- Türk kaynaklarında Maninin öğretisi
Mani's doctrine in sources of Turk
ZEKİNE ÖZERTURAL
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA CANPOLAT
- Dualar ve şerhler kitabı (Metin-yazı çevrimi-söz yapımı-dizin)
Praying and commentary book (Text-transcription-word formation-index)
KEZBAN DALKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN BAYRAKTAR ERTEN
- Eski Uygur Türkçesinde tasarlama kiplerinin yapı ve işlev bakımından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NURDAN BENLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Eski Uygur Türkçesinde tıp terimleri
Medical Terms in old Uighur Turkic
MACİDEGÜL BATMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA BİNNUR ERDAĞI DOĞUER