Kur'an'ın fırkacılık olgusuna yaklaşımı
The Qurani̇c approach towards the concepti̇on of schi̇sm
- Tez No: 393554
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYATİ AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kur'ân, Fırka, Cemaat, Milel ve Nihal, Fırkacılık, İhtilâf, Qur'an, Sect, Congregation, Religions and İdeas, Schism, Disagreement
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 297
Özet
Din, toplumun birlik, beraberlik ve bütünlüğünü sağlamada çok önemli bir fonksiyona sahiptir. Ancak dinsel inanç ve anlayışların içinde yaşadıkları toplumdan, o topluma hâkim olan egemen güçlerden, sosyal tabaka ve mesleklerden etkilendiği, ona göre şekil aldığı ve bunun sonucunda bazı dinî cereyanların da oluştuğu sosyolojik bir realitedir.“Kur'ân'ın Fırkacılık Olgusuna Yaklaşımı”adlı bu çalışmada özellikle fırka kavramının anlam alanı üzerinde durulmuş, ona yakın sözcüklerin semantik tahlili yapılarak, Kur'ânı Kerim'in fırkalaşmayı önlemek için sunduğu çözüm önerileri ele alınmıştır. Her dinin bünyesinde oluşmuş olan dinsel akımlar Batı kültüründe Sect ve bunun biraz daha ılımlısı denomination terimleriyle, İslâm kültüründe ise; bu çalışmada irdelenen hizip, fırka, zümre, cemaat, grup, ekol, akım ve mezhep gibi fırkalaşmanın anlam alanına giren sözcüklerle ifade edilir. Sosyolojik ve psikolojik boyutları da olan bu oluşumlara karşı nasıl bir tutum sergileyeceğimizin sınırları ve ölçüleri Kur'ân'da ve Kur'ân'ın en güzel model olarak sunduğu Hz. Muhammed (sav)'in sünnetinde açıklanmış ve gösterilmiştir. Kur'ân açısından insanların farklı düşünmeleri, farklı görüş, yetenek ve alternatiflere sahip olmaları doğal olup sünetullah gereğidir. Kur'ân'ın bu görüş ayrılıklarına olumlu bakmasının en önemli nedenleri çalışmamızın 3. Bölümde incelendiği gibi toplumun hayırda yarışması, insanlığın yararına olan iş ve eylemlerin ortaya konması ve üretkenliktir. Kur'an'ın sunmuş olduğu bu bakış açısını göz ardı eden toplumlar kıskançlık, cehalet, önyargı, körü körüne taklit gibi olumsuz tutumların baskın çıkmasıyla bölünüp, parçalanmalara maruz kalır ve yaşamda onurlu, karakterli bir duruş sergileyemezler. Bu açıdan bakıldığında İslam düşüncesi, ilk dönemler farklı ırk, renk ve milletlerden meydana gelen toplumları tevhid potasında eriterek tek ümmet haline getirmeyi başarmış olsa da zamanla toplumda bilinç kapasitesinin aşağı seviyelere düşmesiyle farklı cemaatleşmeler, ötekini dışlayıcı fırkacı hareketler kendi oluşumlarını sağlayacak fırsat ve zemini bulmuşlardır. İslâm dünyasında Hz. Peygamber (sav)' in vefatından hemen sonra belirmeye başlayan yönetim temelli ihtilaf sorunu, zamanla siyasî çekişmelere yol açmış. Bu ihtilaf ve çekişmeler giderek dinî ve ideolojik çerçevede genişlemeye başlamış, bunun doğal bir sonucu olarak 3. ve 4. Bölümde Fırkalaşmanın Nedenleri ve Sonuçları bölümünde irdelendiği gibi birbirlerini sapkınlıkla suçlayan, ötekini dışlayan çok sayıda fırkacı, mezhepçi ve grupçu oluşumları ortaya çıkarmıştır. Bu şekilde ortaya çıkmış olan fırkacı ve grupçu anlayışlar, doğal olarak kurtuluşun ve emniyetin nasıl sağlanacağını gündeme getirmiştir. Bu bağlamda Haricîlik ve Sünnîlik, kurtuluşu karizmatik bir cemaate üye olmakta görürken, Şiîlik, kurtuluşu, tanrısal ilham kaynaklı karizmatik liderlere / imamlara tabi olmakta görmüştür. Geçmiş vahyin müntesipleri dinlerinde ve kitaplarında yapmış oldukları tahrifatlar sonucunda bölünüp, parçalanmaya maruz kalırken, İslâm dünyası ise yetersiz ve yüzeysel bir bilgiye sahip olan bazı grupların etkisiyle Kur'ân ayetlerini Kur'ân bütünlüğü çerçevesinde düşünmeyip, bir metni sadece literal (lafzî) açıdan değerlendirme anlayışına sahip olmuşlardır. Bunun sonucunda, din konusundaki nesnel gerçeklikleri görmede büyük bir set olan dar görüşlülük, kalıp yargılar diyebileceğimiz stereotip yaklaşımlar, bağnaz ve fanatikçe tavırların etkisiyle çok kısır tartışmalara ve bölünüp parçalanmalara maruz kalmışlardır. İslâm topraklarının genişlemesiyle çok farklı inanç, kültür ve felsefî anlayışlar da bu sürecin artarak devam etmesinde büyük rol oynamışlardır. Bu fırkacı ve mezhepçi anlayışlar Müslümanların siyasî, sosyal ve psikolojik yönden etkilenmelerine sebep olan iç savaş ve çekişmelerin yaşandığı ortamlarda giderek artma zemini bulmuş ve bunun olumsuz etkileri günümüzde de görülmekte ve acı bir şekilde yaşanmaktadır. Farklılıkları görmeye endeksli olan mezhepçi ve fırkacı (Sectarian) anlayış, tarihi süreçte uzun yıllar süren mezhep mücadelelerine ve bunun sonucunda sosyal bünyenin zaafa uğramasına yol açmıştır. Bunun en temel sebebi ise Kur'ân'ın tek ümmet olarak niteleyip, Müslüman ismini verdiği ve Allah'ın ipine sımsıkı sarılıp dağılmamayı emrettiği İslâm toplumunun bu mesajları ve ilkeleri göz ardı etmeleridir. Bu sorunun en hızlı ve pratik çözümünün ise, bu çalışmanın 5. Bölümünde Fırkalaşmaya Karşı Kur'ânî Önlemler başlığı altında ifade edildiği gibi Kur'ân'ın sunmuş olduğu çözüm önerilerinin önemsenmesine ve toplumun bu ilkeler doğrultusunda bilinçlenmesine bağlı olduğu söylenebilir.
Özet (Çeviri)
Religion has a very important function to ensure the unity and integrity of society. However, it is social reality that religious beliefs and understandings are influenced from the society they are in, forces that dominate the society, social layer and occupations and that they take shape depending on this case and some religious trends occurs as a result of this. In this study named“The Quranic Approach Towards The Conception Of Schism”particularly focused on the meaning area of sect, the proposals of Quran to avoid schism are discussed by semantic analysing the word related to sect or denominalisation. In Western culture religious movements that have occured within every religion are expressed in terms of Sect and denomination, a little moderate of it, while in Islam culture as examined in this study, they are expressed with the words which are entered in the field of sect such as faction, sect, clan, community, group, school, current, denomination. The boundaires and dimensions of attitudes towards this formations, which have sociological and psychological dimensions, have been described and shown us in the Qur'an and in the sunnah of the Prophet Muhammad who is presented as the best model by Qur'an. In terms of the Qur'an peoples' thinking differently, having different views, abilities and alternatives are natural and required by sunnetullah. The most important causes of Qur'an's looking positively to these disagreements, as discussed in 3rd section, are to compete in charity, to achieve works and actions for the benefit of society and productivity. Societies, ignored this perspective offered by Qur'an, are divided exposed to fragmentations by being dominant negative attitudes such as jealousy, ignorance, prejudice, imitate blindly and they do not have a dignified life. In this respect, during in the first periods, although Islamic thought managed to gather the societies of different races, colours, nations under the same roof, in the course of time different communitarians, exclusive secting movements have found opportunity and ground to sustain their growth by decrease of consciousnes capacity. In the Islamic world conflict based management issue began to appear soon after death of the Prophet (saas) and this caused political conflicts. These conflicts and strife have increasingly begun to expand in a religious and ideological framework. As natural consequence of this, as discussed about the causes and results of secting in 3rd and 4th sections, these have led to occur many sectarian movements blaming each other of heresy, excluding the others. Naturally how the salvation and safety to be provided have been a big problem because of these sectarian understandings. In this context Kharijite and Sunnism regard salvation as being a member of a charismatic community. However, Shiism regards salvation as being subject to divine inspiration sourced leaders/imams. While earlier revelation sent societies have been divided and exposing to fragmentations, the Islamic world, with the influence of some groups having insufficient and superficial knowledge, had an only literal assessment not in Qur'an integrity. Consequently, they exposed to barren debates and divisons by the influence of narrow mindedness which is a large set to notice objective facts about religion, stereotypical approaches and bigoted and fanatical attitudes. With the expansion of Islamic land, very different beliefs, culture and philosophical insights have played major role in this process. This sectarian understandings have found an increasing ground in environment where civil war and strife, causing Muslims being affected political, social and psychological, have experienced and today affects of this are seen and are being experienced painfully. Indexed to see the differences, sectairan understanding has caused to sectarian fighting for long years and has led to the weakness of the social structure as a result. The main reason of this is that Islamic society have ignored the messages and principles such as Qur'an's qualifying the society as one nation, naming as Muslim and commanding to keep Allah's rope tightly and not leaving it. It can be said that the most quickly and practical solution of this problem, as stated in the 5th section under the title of Qur'anic Measures Against Schism, depends on caring about solutions offered by Qur'an and the society's being aware of these principles.
Benzer Tezler
- Milli Mücadele'de Müdafaa-i Hukuktan Halk Fırkası'na geçiş (1918-1923)
From Müdafaa-i Hukuk to peoples party in Turkish National Struggle (1918-1923)
ZEKİ ÇEVİK
- Çok boyutlu bir fenomen olarak küreselleşme: Kültürel boyut ve dil
Globalization as a multidimensional phenomenon: Cultural dimension and language
DUYGU KAMACI GENCER
- Kur'an-ın hükümleri ve Tabii Hukuk
The Qoranic Laws and Natural Laws
FATİH MEHMET AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA BAKTIR
- Kur'an-ı Kerim'e göre ilim ve cehalet
The knowledge and ignorance according to the Qur'an
MUSA BİLGİZ
Doktora
Türkçe
1998
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFULLAH CEBECİ
- Kur'ân'ın nüzûl sürecinin toplumu dönüştürmedeki etkisi
The effect of the Qur'an's revelation process on transforming the society
NİSA DERYA DEMİR
Doktora
Türkçe
2022
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUAMMER ERBAŞ