XVII. yüzyıl Osmanlı ve Batı Dünyası'nda iktidar-bilim/ilim ilişkisinin karşılaştırılması
The comparison of the relationship between power and science/ilm in the Ottoman empire and the Western World in the XVII. century
- Tez No: 413827
- Danışmanlar: PROF. DR. REMZİ DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Tarih, Philosophy, History
- Anahtar Kelimeler: XVII. Yüzyıl, Osmanlı Devleti, Batı, İktidar, Bilim, İlim, XVII. Century, Ottoman Empire, The West, Power, Science, Ilm
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 482
Özet
Bu çalışmada, XVII. yüzyıl Osmanlı ve Batı Dünyası'nda iktidar-bilim/ilim ilişkisi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Beş“yapı”cı faktöre, yani siyasi, hukuki, ekonomik, kültürel (bilim ve felsefe çalışmaları) ve toplumsal yapı bağlamında ele alınan söz konusu ilişki, gelenek-modernizm, kul-birey, Sünni İslam-merkantilizm, şer'i ve örfi hukuk-pozitif hukuk, din-felsefe, ilim-bilim ikiliklerin etrafında değerlendirilmiştir. Birincil öncüllerin ikincil olanlar karşısında hukuki, ekonomik, toplumsal, düşünsel ve bilimsel gelişmişliğe bağlı olarak ikincilleştiği tespit edilmiştir. Bu tespitte, Osmanlı'da ve Batı'da siyasi yapıyı inşa eden söylemlerin, dünyayı anlama ve anlamlandırma biçimlerine göre, siyasi ve ekonomik iktidar başta olmak üzere farklılık gösterdiği ve dolayısıyla ideolojik söylemlerin farklı hakikatler yaratma gücüne sahip olduğu gerçeği yönlendirici olmuştur. İdeolojinin ve iktidarın hakikat yaratma amaçlarında, medreselerin, üniversitelerin, devlet aydınlarının ve entelektüellerin iktidar araçları oldukları, bunların ideoloji-iktidar ikiliğine toplum ve birey üzerinde meşruiyet tesis ettikleri belirlenmiştir. Osmanlı'nın bilimsel ve felsefi kuramlarının tamamen İslam düşünce geleneğinden aktarıldığı şekliyle güncellenmeden kaldığı, özgün eserlerden ziyade, şerhlerin ağırlıkta olduğu görülmüştür. Aristoteles'in fizik kuramı, Batlamyus'un astronomisi, Galen ve Hippokrates döneminden kalma tıp anlayışı ve İbn Halduncu toplumsal değişme ve yapılanma teorileri bunlardan bazılarıdır. Oysa Batı'da Descartes'ın felsefi düşünceleriyle, Kopernik, Galileo ve Newton'un astronomi ve fizik kuramlarıyla, Locke gibi filozofların siyaset teorileriyle, Malynes, Mun, Colbert gibi ekonomistlerin iktisadi politikalarıyla modernleşmeye katkılar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak XVII. yüzyıl'da Osmanlı'da ve Batı'da, ideoloji ve iktidarın hakikat yaratma söylemlerinden bağımsız bir iktidar-bilim/ilim ilişkisinin düşünülemeyeceği belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study the relationship between power-science/ilm in the XVII. century is comparatively studied. The relationship discussed in the context of five“structural”factors, namely political, legal, economic, cultural (science and philosophy) and social structures is evaluated through such dichotomies as tradition-modernism, servant-individual, Sunni Islam-mercantilism, Sharia and customary law-positive law, religion-philosophy, science-ilm. It is determined that the primary premises became secondary ones due to the legal, economic, social, intellectual and scientific development. This determination is guided by the fact that the discourses in the Ottoman Empire and the West constructing political structure differed as political power and economic power in terms of understanding and signifying the World and that the ideological discourses therefore had the power of creating different truths. It is determined that while the ideology and power aim to create truth, madrasas, universities, public intellectuals, and intellectuals became the instruments of power and these established the legitimacy of ideology/power dichotomy on society and individual. It is seen that scientific and philosophical theories of the Ottomans completely remained as conveyed in the Islamic thinking tradition without updating and commentaries rather than original works weighed. Some of those were Aristotle's theory of physics, Ptolemy's astronomy, the medical insight from Galenus and Hippocrates and the social change and construction theories of İbn Khaldun. But in the West Descartes' philosophical thought, Copernicus, Galileo and Newton's theories of astronomy and physics, political theories of such philosophers as Locke, economic policies of such economists as Malynes, Mun, and Colbert were evaluated through their contribution to modernisation Consequently it is determined that in the Ottoman Empire and the West in the XVII. century the relationship between power-science/ilm cannot be considered independently from the truth creating discourses of ideology and power.
Benzer Tezler
- La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)
Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)
HASAN ZORLUSOY
Doktora
Fransızca
1993
Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL KAYRA
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY
- Türk resim sanatında portre resmin gelişimi (1453-1839)
Development of portrait paint in Turkish drawing art (1453-1839)
GÜLSÜN PARLAR
Doktora
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL GÜLTEKİN
- XVII. yüzyıl Hekimbaşısı Emir Çelebi ve eseri Enmûzecü't-Tıbb
17th century Chief Physician Emir Çelebi and its work Enmûzecü't-Tıbb
HÜSAMETTİN HALİT ATLI
Doktora
Türkçe
2021
Deontoloji ve Tıp TarihiKırıkkale ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMİT PEHLİVANLI
- Osmanlı Devleti'nde sağlık teşkilatı (1827-1914)
Health organization in Ottoman Empire (1827-1914)
ASLI TAŞPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAYRİ ÇAPRAZ