Süleymaniye ve Sulukule yenileme alanlarındaki uygulamaların karşılaştırmalı değerlendirmesi
Comparative assessment of the applications in the Suleymaniye and Sulukule renewal areas
- Tez No: 419030
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
İnsanlığın ortak mirası olan kültür varlıklarının korunması günümüzde üzerinde önemle durulan evrensel bir konudur. Tarihsel süreç içerisinde toplumların yaşam tarzında meydana gelen değişiklikler yaşadıkları alanların da fiziksel ve sosyal yapısında değişiklikleri beraberinde getirmiştir. İnsanların devamlı bir gelişim süreci içinde olmalarına paralel olarak kentlerin de bir gelişim ve değişim süreci içerisinde olmaları kaçınılmaz olmuştur. Özellikle sanayileşme süreci sonrasında hızla gelişen kaynakların plansız tüketimi, artan nüfus hareketleri, kültür turizm hareketleri kültür mirasının korunması ve yönetilmesi konusundaki kaygıları artırmış, kaynakların kullanımı ve korunması konusunda yeni yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Kentlerin maruz kaldığı baskılar sonucunda ortaya çıkan sorunları çözmek amacıyla ortaya çıkan“Kentsel Yenileme”kavramı; tarihi kent dokularının korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasında da kullanılan bir araç olmuştur. Özellikle tarihi kent merkezlerinin yenilenmesi konusunda önemli deneyimler yaşamış olan ABD ve Avrupa ülkeleri karşısında ülkemizde tarihi kent merkezlerinin yenilenmesi konusu fiziksel, mekânsal ve sosyal boyutuyla tartışmaları beraberinde getirmiştir. Zaman içinde eskimiş ve yıpranmış kent dokularının günün sosyal ve ekonomik şartlarına uygun olarak değiştirilmesini sağlayan bir süreç olan“kentsel yenileme”konusunda ülkemizde; 5366 sayılı“Yıpranan Kent Dokularının Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun”koruma mevzuatımızdaki yerini almış olup; bu konuda yapılan yasal düzenlemeler sonrasında yavaş yavaş uygulama örneklerini vermeye başlamıştır. Kültürel mirasın korunması ve yönetilmesi, ülkelerarası işbirliğinin organize edildiği uluslararası düzeydeki örgütlenmeler ile desteklenmekte olup; bir yerin UNESCO Dünya Miras Alanı ilan edilmesi o yer için küresel ölçekte bir prestij kaynağı olup aynı ölçüde sorumluluk doğurmaktadır. Bu kapsamda UNESCO bünyesinde oluşturulan Dünya Miras Merkezi; Dünya Miras Sözleşmesi'ni imzalayan ülkelerden“Dünya Miras Listesi”nde yer alan mirasa ilişkin olarak“Üstün Evrensel Değer”in nasıl korunacağı ve yönetileceğine dair ayrıntılı bir yönetim modeli oluşturulmasını şart koşmaktadır. İstanbul'un tarihi alanları, tarihi alanlar için yönetim planı kavramının daha gelişmediği bir zaman olan 1985 yılında bu listeye kabul edilmiştir. Bugün gelinen noktada ise; İstanbul Tarihi Yarımada yalnızca dört tane miras alanı ile değil; çevresiyle birlikte değerlendirilmesi gerekliliğinden yola çıkılarak Tarihi Yarımada'nın tamamı ve Kara Surları'nın çevresinde oluşturulacak bir tampon bölgeyi kapsayan“Yönetim Alanı”ile“Dünya Miras Listesi”ndeki varlığını korumaya çalışmaktadır. UNESCO Dünya Miras Komitesi'nin Dünya Miras Listesi'nde kalma koşulu olarak Yönetim Planı Hazırlanması şartı gereği; buna ilişkin yasal zemin oluşturularak İstanbul Tarihi Alanları'nın içinde yer aldığı Tarihi Yarımada Kentsel Sit Alanı ve çevresindeki tampon bölgeyi de içine alan Tarihi Yarımada Yönetim Planı'nın hazırlanması; Yönetim Planı ile 2011 yılında onaylanan Tarihi Yarımada (Fatih) Koruma Amaçlı İmar Planı'nın bağlantısının kurulmaya çalışılması; Yönetim Planı'nda miras alanlarının korunmasına yönelik olumlu kararlar alınması; Tarihi Yarımada'nın üstün evrensel değerinin korunmasına ilişkin politikalar üretilmesi olumlu gelişmeler olarak kaydedilmektedir. Ancak; sit alanı içerisinde tanımlanan ve parçacıl çözümler getiren“yenileme alanları”için aynı şeyi söylemek pek mümkün görünmemektedir. Bu çalışma kapsamında incelenen Süleymaniye ve Sulukule Yenileme Alanları 5366 sayılı“Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun”kapsamında Yenileme Alanı ilan edilmiştir. Söz konusu kanun kapsamında; Sulukule Yenileme Alanı ve Süleymaniye Yenileme Alanı'nda hazırlanan avan projeler İstanbul Yenileme Alanları KVKBK'unca onaylanarak Sulukule'de uygulama tamamlanmış olup; Süleymaniye'de ise onay süreci ve uygulama aşaması devam etmektedir. Söz konusu alanlarda bu çalışmalar devam ederken; bu süreçte UNESCO Dünya Miras Komitesi Tarihi Yarımada Yönetim Planı Alanı'nın çeşitli uygulamalarla önemli tehditlere maruz kaldığını 2006, 2007,2008 ve 2009 yıllarına ait raporlarında yinelemiştir. İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanı içerisinde yer alan Sulukule'de; yapılan uygulamaya yönelik gerek ulusal gerekse uluslararası boyutta yapılan eleştiriler; ne yazık ki uygulamanın fiziksel ve sosyal zemininin oturtulamadığını göstermektedir. Sulukule Yenileme Alanı Projesi'nin hazırlama ve uygulama süreçlerini yöneten Fatih Belediyesi tarafından projenin amacı olarak; İstanbul'un tarihsel süreci içinde çok önemli yeri olan ve bir dönemin mimarisini ve yaşam biçimini yansıtan bu bölgesinin, yaşam kalitesi yüksek sağlıklı bir çevre haline getirilmesi; Proje ile tarihi bölgenin, imar planı ve tarihi doku ile uyumlu, mevcut ada ve sokak dokularının korunduğu, yeterli sosyal donatı alanlarına sahip, otoparkları ile çağdaş konutlu yaşam alanlarına sahip olması olarak ifade edilmiştir. Ayrıca, yapı kalitesi ve işlevsel acıdan çöküntü bölgesi haline gelen bu alanın; fiziksel ve sosyal olarak iyileştirilmesinin hedeflendiği belirtilmiştir. Edirnekapı ile Vatan Caddesi arasında, Kara Surları bitişiğinde ve Sur Koruma Bandı sınırları içerisinde yer alan Yenileme Alanı'nın büyüklüğü 91.731,46 m²'dir. Fatih Belediyesi tarafından yürütülen ve farklı eksenlerde tartışmalara konu edilen Sulukule (Fatih Hatice Sultan-Neslişah Mahalleleri) Yenileme Projesi; özellikle bölgede yaşayan Roman nüfusun yaşam alanlarında kurdukları ilişki ağlarını ve bölgenin kendi içindeki sürekliliğini koparması konusuna odaklanmıştır. Her ne kadar çeşitli sivil toplum örgütleri ve mesleki grupların çabalarıyla yenileme projesi sürecinde gelişen toplumsal travmayı azaltmaya yönelik çalışmalar yapılmış olsa da Sulukule'de artık yeni bir yaşam başlamış ve proje kapsamında üretilen yeni konutlar da yeni sahiplerini bulmuştur. Beş etapta tamamlanması düşünülen ve 77 uygulama alanından oluşmakta olan Süleymaniye Yenileme Projesi ise yaklaşık olarak 938,178 m²'lik bir alanı kapsamakta olup; bulunduğu bölge hem UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almakta hem de 1995 yılından itibaren Kentsel ve Tarihi Sit Alanı sınırları içerisinde yer almaktadır. Söz konusu projede birinci aşamayı ayakta kalan kültür varlıklarının restorasyonu oluşturmaktadır. İkinci aşama yıkılmış ya da yanlış uygulama yapılarak kaybedilmiş olan kültür varlıklarından bilgisi ve belgesine ulaşılanların aslına uygun olarak yeniden yapılması; üçüncü aşama ise bilgisi ve belgesi olmayan boş parsellerde veya üzerinde niteliksiz yapı bulunan parsellerde yeni yapı yapma aşaması olarak belirlenmiştir. Çok kapsamlı ve uzun vadeli çabalar gerektiren projede; sivil toplum örgütleri ve toplumsal ölçekte büyük çaplı eleştirilerin söz konusu olmadığı yenileme projesinde eleştiriler çoğunlukla tarihi yapılarda restorasyon, rekonstrüksiyon ve tarihi çevrede yeni yapı sorunsalı üzerinde odaklanmıştır. Bugün gelinen noktada; yenileme projesi sonrasında Sulukule de uygulama tamamlanmış; anıt eser ve kültür varlıkları dışında fiziksel ve sosyal yapı tamamen değişmiştir. Süleymaniye Yenileme Alanı'nda ise; bazı yapıların 5366 sayılı yasa öncesinde restorasyon gördüğü bir yana bırakılırsa; Süleymaniye'nin özgün konut dokusunun ne derecede korunacağı ve Tarihi Yarımada'nın ruhuna uygun olup olmayacağı söz konusu kanun kapsamında yapılan uygulamalar tamamlandığında ortaya çıkacaktır. Ancak; yenileme projesi kapsamındaki yapılar değerlendirildiğinde; küçük müdahalelerle kurtarılabilecek pekçok yapı bulunduğu ve bunların doğru restorasyon uygulamaları ile özgün hallerinin korunabileceği görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The protection of cultural heritage properties as the common legacy of humanity is emphasized today as a universal issue. Changes coming about in the lifestyle of people through the course of history also bring along physical and social changes in the structure of the spaces in which they live. Since society is continuously in a process of development, accordingly it is inevitable that cities become a part of the process of development and change as well. As the unplanned consumption of resources, increase in population movements and cultural tourism movements quickly developing especially after the industrialization period increased anxiety on account of preserving and operating cultural heritage, new approaches on the use and protection of resources emerged. The concept of“Urban Renewal”which emerged for the settlement of problems which came up as a result of the pressure to which cities were exposed; became a tool in preserving and sustaining historic urban fabric. In the face of the U.S. and Europe, which have especially gained important experiences on the issue of historic city center renewal, the matter of renewal of historic city centers in our country has brought about discussion on its physical, spatial and social dimensions. On the subject of“urban renewal”, which is a process enabling urban fabric which has aged and deteriorated through time to adapt to the social and economic conditions of the day, in our country; the 5366 numbered“Law on Protection by Renewal and Usage by Vitalization of Deteriorated Urban Fabric”has taken its place in our protection legislation; after the legal arrangements made on the issue, examples of implementation have gradually begun to be given. The preservation and operation of cultural heritage properties being supported by organizations where cooperation between nations is organized on an international scale; for a place to be announced a UNESCO World Heritage Site is, for that place, a source of prestige of a global scale, also bringing it that amount of responsibility. In this context, the World Heritage Centre created within the body of UNESCO; for countries who have signed the World Heritage Convention concerning the heritage placed on the“World Heritage List”stipulates the formation of operational guidelines detailing how the“Outstanding Universal Value”will be preserved and operated. The historical sites of Istanbul were accepted to this list in the year 1985, at a time when the concept of operational planning for historical sites had not yet developed. At the point we have come to today however; the Historical Peninsula of Istanbul not just with its four historical sites; based on the necessity of assessment together with the periphery, strives to maintain its presence in the“World Heritage List”with an“Operational Area”defined as the whole of the Historical Peninsula and including a buffer zone established around the Land Walls. The preparation of the Historic Peninsula Management Plan for the Protected Urban Area of the Historic Peninsula, which contains the Historic Areas of Istanbul, and the surrounding buffer zone on a relevant legal ground pursuant to UNESCO World Heritage Committee's provision to prepare a Management Plan in order to be kept in the World Heritage List; the attempts to link the Management Plan with the Historic Peninsula (Fatih) Reconstruction Plan for Protect, which was approved in 2011; the affirmative decisions within the scope of the Management Plan for the protection of the heritage sites; and the production of policies for the protection of predominantly universal values of the Historic Peninsula have been observed to be positive developments. However, it does not seem possible to state the same positivity for the“renewal areas”which have been included in the protected area and offer only segmental solutions. The Süleymaniye and Sulukule Renewal Areas that have been analyzed in this study were declared as Protected Areas within the scope of the law no. 5366 on“Renovation, Protection, Cherishing and Use of Worn Historical and Cultural Immovable Properties”. The schematic designs for the Sulukule and Süleymaniye Renewal Areas have been approved by Istanbul Renewal Areas KVKBK as per the aforementioned law. While the application of the schematic design has been completed in Sulukule, the process of approval and application has been going on in Süleymaniye. During the course of these operations in the Renewal Areas, UNESCO World Heritage Committee repeatedly stated in its 2006, 2007, 2008 and 2009 reports that the area of the Historic Peninsula Management Plan had been exposed to significant threats. Sulukule was a long-established residential neighbourhood situated just inside the historic“Theodosian”City Wall built in 447 AD. It was declared an area under protection in 1995 as it lay in the Historic Peninsula. It was well known for its Roma population, some of whom had moved there from adjacent neighbourhoods when these were demolished for the construction of a boulevard during the 1950s. The closure of“entertainment houses”by the authorities in the 1990s spelled the end of the area's main economic activity – many Romany deriving their income as professional musicians working in Istanbul's many bars and restaurants. The Sulukule renewal project aimed to cover an area of nine hectares with 12 blocks and 382 plots. Within this zone, 42 buildings were to be conserved. The neighbourhood is situated within the boundaries of the Istanbul City Walls, an area that has been on the World Heritage List since 1985. The Fatih Municipality manages the Sulukule project preparation and implementation processes on its own. The aim of the project plays a very important role in the process of Istanbul's historical period and reflecting the architecture and lifestyle of the region's high quality of life, a healthy environment with the project of making the history of the region, zoning, and historic tissue is compatible with the existing street name and the tissues are protected and with adequate social reinforcement areas, parking spaces, contemporary living has been defined as having. Also, quality of construction, and functional enhancement of this area from a perspective that target the physical and social debris from the area stated. Although various non-governmental organizations and professional groups of the efforts of the renovation project in the process of developing social trauma studies have been done to mitigate though Sulukule has now started a new life and new housing produced under the project it has also found new owners. The Süleymaniye quarter was originally developed in the sixteenth century as a quarter for the Muslim clergy (ulema), focused on the Süleymaniye Mosque and surrounding buildings (külliye). The Süleymaniye quarter lies in he recently designated Historical Peninsula of Istanbul overlooking the Golden Horn, and was until relatively recently a residential area for the higher echelons of society. Through the early twentieth century, upperincome groups abandoned Süleymaniye in favour of more modern apartment buildings being built elsewhere. In the 1950s Süleymaniye became a popular settlement area for migrants from Anatolia. Süleymaniye Renewal Project covers an area of approximately 938,178 m². The area is located in the Urban Historical Conservation Area since 1995 and enlisted UNESCO World Heritage List 1985. The Süleymaniye project is managed solely by the Metropolitan Municipality, and is to be implemented in five stages (each of which entails the cooperation of various public institutions). The aim of the Süleymaniye Renewal Project was to revitalize the quarter's dilapidated civil housing structure. The renewal project accordingly focuses on a first group of structures consisting of the main surviving cultural assets (see Figure 4) and seeks to restore them. The second group consists of cultural assets that have been demolished or destroyed due to bad practice or poor maintenance. When documents or information about the original state of such buildings is available, reconstruction projects will be carried out to restore them to their original appearance. The third group of structures is defined as the new structures that will be constructed on empty lots for which there is no information about earlier structures or to replace poor quality structures. In Süleymaniye, no organized opposition came into existence and no civil platform emerged to resist the development. The most important critics of the projects of the Istanbul Greater Municipality in this case have focused on the details of the intervention (restoration, reconstruction, etc.) in the historical buildings. Today the renewal application has been completed in the Sulukule Renewal Area and the physical and social structure has been completely transformed except for certain memorial artworks and cultural assets. Both national and international criticisms directed at the application in Sulukule, which is part of the World Heritage Site of Istanbul Territorial Waters, show that the renewal project unfortunately does not have a solid physical and social ground. As for the Süleymaniye Renewal Area, certain buildings which had been restored before the law no. 5366 aside, how the renewal project protects the unique housing fabric in Süleymaniye and how compatible it is with the spirit of the Historic Peninsula will be revealed only after the applications within the scope of the law in question have been completed. When the buildings in the area of the renewal project considered, it can be seen that there are many buildings that can be saved with minor interventions and they can get back to their original versions through correct restoration applications.
Benzer Tezler
- 1980 sonrası toplumsal dönüşüm sonucu Zeyrek'te oluşan kullanıcı-mekan ilişkisine yönelik bir analiz ve öneriler
An analysis and suggestions for user-space relations built up in Zeyrek as a result of social transformation after 1980
AKTAN ARI
- Süleymaniye ve çevresinin sosyo - ekonomik yapısı 1839-1914)
Socio-economic structure of Süleymaniye and environment 1839-1914)
PISHTİWAN AHMED
- Süleymaniye ve Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi Sancak Kur'an-ı Kerim ciltlerinin incelenmesi
Examination of the Sanjak Quran bookbindings of Süleymaniye and Koprülü Manuscript Libraries
GİZEM ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. YASİN ÇAKMAK
- Süleymâniye Kütüphânesi'nde bulunan murakka'lar (Âşir Efendi, Galata Mevlevîhânesi ve yazma bağışlar koleksiyonu)
Mourakkas se trouvant a la Bibliotheque de Souleymaniye (Collection Achir Efendi, Mevlevihane de Galata et de donations de manuscrits)
GÜLİZAR BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sanat TarihiMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
- Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan murakkalar: Süleymaniye ve Hamidiye Bölümü
The muraqqa of the Süleymaniye Library: Süleymaniye and Hamidiye Sectıons
SEVDA ERCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
