Toplumcu gerçekçi Türk şiirinde kadın imgesi (1960-1980)
Women image in socialist realistic Turkish poetry (1960-1980)
- Tez No: 425684
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELMA BAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Socialist realism, the poetry between 1960-1980, Women Image, Marxist aesthetics
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 401
Özet
Türk şiirindeki önemli eğilimlerden biri toplumcu gerçekçiliktir. Marksist estetikten beslenen toplumcu gerçekçi anlayış, sanata bir amaca hizmet etme misyonu yüklemiştir. Toplumcu gerçekçilik sadece toplumu ele almayı benimsememiş; aynı zamanda onu değiştirmeyi de amaç edinmiştir. Bu nedenle toplumcu gerçekçi şairler, siyasallaşmaktan kendilerini alamamışlardır. Toplumcu gerçekçilik, Türk edebiyatında Nazım Hikmet ile beraber öne çıkan bir eğilim halini alır. Nazım Hikmet'in ilk izleyicileri“1940 Kuşağı”olarak adlandırılmıştır. Garip şiirinin ve daha sonrasında İkinci Yeni şiirinin etkisini hissettirmesiyle birlikte toplumcu gerçekçi şiir sekteye uğrasa da 1960'larda ve 1970'lerde tekrar varlığını devam ettirir. Böylelikle toplumcu gerçekçi şiir, kesintilere uğrasa da 1940'lardan 1980'e kadar aralıklarla varlığını sürdürür. Toplumcu şiir Türkiye'de yaşanan siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal olaylardan birebir etkilenmiştir. Bu nedenle birçok şiirde güncelin yansımasını bulmak mümkündür. Toplumcu gerçekçi şiir; halkın ezilişini, sömürülüşünü, emperyalizm ve faşizm karşıtlığını, barış ve özgürlük istemini konu edinmiştir. Bu temalarla alakalı ya da bağımsız olarak kadın da şiirlerde büyük bir yer edinir. 1960-1980 arası toplumcu gerçekçi şiirde kadın, çoğunlukla erkeğin sığındığı bir liman olarak imgeleşmiştir. Bu liman, Marksist söyleme yaslanan toplumcu gerçekçilerde kimi zaman anne, kimi zaman sevgili kimi zaman da siyasi mücadelede bir yoldaş olarak belirir. Kadının şiirlerde erkeğin sığınacağı bir liman olarak görülmesinin altında, siyasallaşmaktan uzak duramayan şairlerin, siyasi iktidarın baskılarına maruz kalmalarının yarattığı olumsuzluklar yatmaktadır. Şiirlerde kadın, en çok aşkla, cinsellikle ve siyasi mücadeleyle birlikte ele alınmıştır. Kadın, toplumun kendisine yönelik geleneksel algısıyla da ele alınmış ve buna çoğunlukla eleştirel yaklaşılmıştır. Şiirlerde kadın, anne ve işçi olarak da işlenmiş; hayat mücadelesinde, evlilikte, savaşta, kürtajda da karşımıza çıkarılmıştır. Bunun yanında kadın, kadın-erkek eşitliğinde, emperyalist bir güç olarak ve köle olarak da ele alınmıştır. Anahtâr Kelimeler: Toplumcu gerçekçilik, 1960-1980 arası şiir, Kadın İmgesi, Marksist estetik.
Özet (Çeviri)
One of the major trends in Turkish poetry is socialist realism. The socialist realistic understanding, which is fed by Marxist aesthetics, has given art the mission of serving an aim. Social realism has not only adopted to address the society but it also has taken changing it as a goal. Therefore, social realist poets have not been able to refrain themselves from politicization. Social realism has become a prominent tendency through Nazım Hikmet in Turkish literature. The first followers of Nazım Hikmet were called“Generation of 1940”. Although the realist poetry came to a halt for some time as a result of the effects of his poems“Garip (Weird)”and then“İkinci Yeni (The Second New) ”, it survived again in the 1960s and 70s. Thus, socialist realist poetry existed from 1940s to 1980 intermittently even if it was exposed to some intervals. Socialist political poetry was directly affected from economic, cultural and social events experienced in Turkey. Therefore, it is possible to find the reflection of actuality in lots of poems. Repression and exploitation of the society, opposition to imperialism and fascism, aspiration of peace and freedom have been the subjects of socialist realist poetry. Woman also has obtained a remarkable position in poetry related to these themes or independently. In the socialist realist poetry between 1960 and1980, woman was imagined as a harbour to be sheltered. This harbour, in the poems of socialist realists who lean towards Marxist understanding, sometimes appears to be a mother, a lover or sometimes a comrade in a political struggle. The reason why woman is seen a harbour to which man shelters lies in negative situations created by the political power that put pressure on the poets who could not stay away from politicization. Women in poetry has mostly been mentioned along with love, sexuality and political struggle. Women, in addition, has been dealt with the traditional perception towards her and this has mostly been critical. In poetry, woman has also been referred as a mother and worker; moreover, she was put before us in wars, marriages and even in abortion. Besides, woman has also been mentioned as an imperialist power or even a slave in male-female inequality.
Benzer Tezler
- Attilâ İlhan'ın şiirlerinde şiddet
Violence in Attilâ İlhan's poems
CEMAL YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA ÜRKMEZ
- Toplumcu gerçekçi Türk şiirinde savaş ('40 kuşağı)
War perception in socialist realistic Turkish poetry (Generation of '40)
MEHMET ARİF ERZEN
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ TAŞTAN
- Sennur Sezer'in şiirlerinde kadın
Woman in Sennur Sezer's poems
MERVE ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL MUTLU
- Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın şiirlerindeki temalar
Themes in Fazıl Hüsnü Dağlarca's poems
TÜRKAN YEŞİLYURT
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. İSMAİL PARLATIR
- Türkçe şiirde lirik ve ideoloji okumaları ve Marksist Bir Ara Konum: Niyazi Akıncıoğlu
The sampling study of lyric poetry and ideology and A Marxi̇st Ara Konum [in between lyri̇c and rethori̇cal di̇scourse]: Ni̇yazi̇ Akıncıoğlu
GÜNEŞ SEZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. SEMİH TEZCAN