Türkiye'de kayıt dışı ekonominin ölçülmesi ve belirleyicileri: 1970-2014
Measuring the underground economy and its determinants in Turkey: 1970-2014
- Tez No: 426459
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BEŞKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bülent Ecevit Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Kayıt dışı ekonomi, devletten gizlenerek yapılan iktisadi faaliyet ve işlemlerden oluşan bir yapıdır. Bu faaliyet ve işlemler; devletin en önemli gelir kaynağı olan vergilerin azalmasına, ekonomi politikalarının yanlış belirlenmesine, ahlaki normların zayıflamasına, ülkede işlenen suçların artmasına ve işlemlerini kayıt içi ekonomide yapan vergi mükelleflerinin vergi yükünün artmasına neden olur. Bu çalışmanın amacı 1970-2014 dönemi yıllık zaman serisi verilerini kullanarak, Türkiye ekonomisine ait kayıt dışı ekonominin boyutlarını istihdam yöntemi, fiziksel girdi yöntemi ve sabit parasal oran yöntemlerini kullanarak ölçmektir. Ayrıca vergi yükü, kişi başı gayrisafi yurtiçi hasıla, mevduat faiz oranları, enflasyon oranları, ekonomik büyüme ve işsizlik oranları değişkenlerinin kayıt dışı ekonomiye etkilerini incelemektir. Çalışmada hesaplanan kayıt dışı ekonominin boyutları kullanılan yönteme göre, Türkiye için %-3.22 ve %100.21 arasında değişen değerlerde bulunmuştur. Değişkenlerin kayıt dışı ekonomi üzerindeki uzun ve kısa dönemli etkilerini incelemek için yıllık zaman serisi verileri kullanılarak uygun Vektör Otoregresif (VAR, Vector Autoregressive) modelleri kurulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre vergi yükü, kişi başı gayrisafi yurtiçi hasıla, mevduat faiz oranları ve enflasyon oranları uzun dönemde kayıt dışı ekonominin belirleyicileri çıkmıştır. Kısa dönemde enflasyon oranları, ekonomik büyüme ve işsizlik oranlarından kayıt dışı ekonomiye doğru ve kayıt dışı ekonomiden vergi yüküne doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri bulunmuştur. Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede, kısa dönemde enflasyon oranlarını düşürücü, ekonomik büyümeyi artırıcı ve işsizlik oranlarını azaltıcı politikalar etkin olacaktır. Uzun dönemde ise, vergi yükünü azaltıcı, kişi başı gayrisafi yurtiçi hasılayı artırıcı ve mevduat faiz oranlarını azaltıcı politikalar kayıt dışı ekonomiyi azaltmada etkin olacaktır.
Özet (Çeviri)
The underground economy is a structure consisting of hiding the economic activities and transactions from the government. These activities and transactions lead to reduction in tax which is the main source of revenue for government, wrong economic policy measures, weaking of moral norms, an increase in crime in the counrty and an increase in the tax burden of tax payers engaged in the informal economy. The aim of this study is to measure the underground economy in Turkey by employing annual time series data of 1970-2014 period and by using three different approaches namely the employment approach, the physical input approach and stable monetary rate approach. Furthermore, impacts of variables such as tax burden, GDP per capita, deposit interest rates, inflation rates, economic growth and unemployment rates on the underground economy are analyzed. In the study, the size of the underground economy calculated is found to be varying between -3.22% and 100.21% for Turkey. VAR (Vector Autoregressive) models have been developed in order to examine both long-term and short-term effects of the variables on underground economy by using time series data. Estimation results indicate that tax burden, GDP per capita, deposit interest rates and inflation rates are determinants of the underground economy in the long term. In the short term there exist casualities running from inflation rate, economic growth and unemployment rate to underground economy. There is also unilateral casuality running from underground economy to tax burden. The estimation results also imply that decreasing inflation rate, increasing economic growth and reducing unemployment rate are effective policies in combating with underground economy in the short-term. In the long term, however, reducing tax burden, boosting GDP per capita and decreasing deposit interest rate are effective policies in the fight against the underground economy.
Benzer Tezler
- Fiziksel girdi yöntemiyle kayıt dışı ekonominin ölçülmesi: Türkiye'de vergi denetimi
Measuring the unregistered economy using the physical input method: Tax audit in Türkiye
BÜŞRA AYVALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiÇankırı Karatekin Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEVENT ŞAHİN
- Türkiye'de kayıt dışı ekonominin tahmini: Ekonometrik bir yaklaşım
Estimation of the size of the underground economy in Turkey: An ecometric approach
NÜKET KIRCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
EkonometriDokuz Eylül ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ŞENAY ÜÇDOĞRUK
- Türkiye'de kayıt dışı ekonomi ve vergi denetimi
Underground economy in Turkey and tax inspection
ERTUĞRUL KUTAY ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
EkonomiSüleyman Demirel Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR SAMİ OĞUZTÜRK
- Türkiye'de kayıt dışı ekonominin önlenmesinde vergi denetiminin rolü
The role of tax inspection in the prevention sahdow economy in the Turkey
SİNAN DENİZ
- TÜRKİYE'DE KAYIT DIŞI EKONOMİNİN BOYUTUNUN MODELLEME YAKLAŞIMI İLE ÖLÇÜLMESİ
Measuring the Size of the Shadow Economy in Türkiye with a Modeling Approach
ABDULKADİR BİLEN