Hârezmşâh Alâeddin Muhammed dönemi siyasî tarihi (1200-1220)
Political history of Hârezmşâh Alâeddi̇n Muhammed era (1200-1220)
- Tez No: 429659
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. GÜRSOY SOLMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Selçuklular, HârezmĢâhlar, Alâeddin Muhammed, Gurlular, Abbasi Halifeliği, Atabeyler, Moğollar, Hârezm, Horasan, Mâverâünnehir, Irak, Türkistan, Mâzenderan, Tâberistan, Seljukians, HarezmĢahlar, Alâeddin Muhammed, Gurlular, Abbasid Caliphate, Atabeyler, Mongols, Harezm, Horasan, Transoxiana, Iraq, Turkistan, Mazandaran, Taberistan
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 356
Özet
Hârezm bölgesi, genel hatlarıyla Horasan'ın kuzeyinde, Mâverâünnehir'in batısında, Aral gölünün güneyinde ve Mâzenderan gölünün doğusunda yer alır. Bölgenin coğrafi bakımdan korunaklı ve doğal bir savunma sistemine sahip olması, onun tarihsel seyrini her dönem etkilemiştir. Bölge, ortaçağda büyük devletler tarafından elde edilmesi gereken hâkimiyet sahası olarak görüldüğü gibi, bu devletlerin idaresinde atanan valiler tarafından yönetildiği gözlemlenmektedir. Coğrafi konumun vermiş olduğu avantajın yanı sıra ticari kavşak noktası olmasından dolayı, bölgeyi idare eden valilerin yerel bir hanedanlık haline dönüşmesi ortaçağ döneminde Hârezm bölgesinin neredeyse genel karakteristiği haline gelmiştir. Bu minvalde Hârezm bölgesine hâkim olan Afrigoğulları, Memunîler, Altuntaşlar ve son olarak Anuşteginliler, bölgede hâkimiyet tesis eden yerel hanedanlıklardır. Selçuklu devletinin ortaçağ Türk tarihî açısından oluşturduğu yüksek siyasî ve idarî mekanizmanın Hârezm bölgesinde de her yönüyle tesis edildiği görülmektedir. Türk tarihinin sosyal, siyasî, idari, ekonomik vb. yönleriyle Türk devlet yapısının yeniden şekillendiği Selçuklu devleti döneminde, Hârezm bölgesinin de önemli bir konumda olduğu anlaşılmaktadır. Bölgenin idaresinin taştdâr'lık makamına görevlendirilen Anuştegin'e verilmesinden sonra başlayan Anuşteginliler hâkimiyeti, onun torunlarından Hârezmşâh Alâeddin Muhammed dönemine kadar bağımsızlığını tesis etmiş bir devlet konumuna geldi. Alâeddin Muhammed, ilk dönemlerinde babasından devraldığı güçlü askeri teşkilatı ki özellikle Kanglı-Kıpçak Türklerinden oluşan bu insan unsurunu çok iyi değerlendirerek, dönemin güçlü devletlerini tabiiyetine almıştır. Hârezmşâh devletinin en önemli dönemi olarak görülen Alâeddin Muhammed dönemi, Hârezmşâhlar devletinin Selçuklu varisi olarak, Horasan, Mâverâünnehir, Türkistan hudutları, Irak-ı acem ve Azerbaycan sahası, Mâzenderan ve Tâberistan bölgelerine siyasi olarak hâkim olduğu dönemdir. Alâeddin Muhammed'in yaklaşık olarak 1215 yılına kadar sürdürdüğü bu güçlü yapı, özellikle Halife ile olan anlaşmazlıklar ve sonrasında Türk tarihini derin olarak etkileyecek olan Moğol istilası sürecinin başlamasıyla inkıraza uğramaya başlamıştır. Moğol istilası önünde savunma sistemi açısından meydan muharebesinden kaçınarak, büyük bir hata örneği olarak tarihe geçen kale savunma sistemiyle karşılık vermeye çalışması, Alâeddin Muhammed'in ve sonrasında da Hârezmşâhlar devletinin sonunu hazırlamıştır.
Özet (Çeviri)
Harezm, in general terms, is located in the North part of Horasan, West part of Transoxiana, South part of Aral Sea and the east part of Mazandaran Lake. The fact that the region is geographically sheltered and has a natural defence system affected its historical process all the time. The region was considered an area of hegemony which was required to be obtained by the big states of the Middle Age, and it was ruled by the governors appointed by those states. Besides the advantageous position of its geography, due to the fact that it is located on a trade intersection, the fact that governors who ruled the region started a kind of a dynasty in this geography became almost a general characteristic of Harezm region. Within this manner, Afrigoğulları, Memnuniler, Altuntaşlar and finally Anuşteginliler who ruled the region of Harezm are the dynasties that established dominance in this geography. It is seen that the high political and administrative mechanism which was once constructed by Seljuk Empire for the sake of Turkish History in the Middle Age was established in every sense within Harezm region. During the period of Seljuk Empire in which the structure of Turkish state was reconfigured in terms of social, political, administrative and economic aspects of Turkish history, it has been understood that Harezm region had a significant location. The dominance of Anuşteginliler which started after the administration of the region was given to Anuştegin who was appointed to the position of taştdâr transformed into a state which established its independence until one of his grandchildren Harezmşah Alâeddin Muhammed's reign. Alâeddin Muhammed made the best of the issue of human consisted especially of Kanglı-Kypchak Turks and thanks to the strong military system he took from his father he was able to take powerful states under the dominance of himself. Alâeddin Muhammed's period which was considered the most important era of Harezmşah state was the politically dominant period in which it had the control of Horasan, Transoxiana, Turkistan borders, Persian Iraq and Azerbaijan, Mazandaran and Taberistan as an heir of Seljuk Empire. This powerful system which was continued by Alâeddin Muhammed almost until 1215 started to decline as a result of the disagreements with the Caliph and with the start of Mongol invasion which would deeply affect the Turkish history. The fact that Alâeddin Muhammed avoided pitched battle in front of Mongol invasion due to their defence system and made a great historical mistake by trying to answer back with a castle defence system prepared the end of himself and the state of Harezmşahlar.
Benzer Tezler
- Cami'ü't-Tevarih'te Harezmşah sultanları (Çeviri ve değerlendirme)
Khwarazmian sultan's according to Jami-al Tawarikh (Translate and evaluation)
FARBOD MAZLUMI
- Hârizmşahların Moğollarla siyasi ilişkileri (Alâeddin Muhammed ve Celâleddin Mengübertî dönemi)
Political relation of kwarezhims with mongols (The era of Alaad-din Muhammad and jalal ad-din Menguberdî)
FAHRİYE ARI
- Moğollar karşısında Hârzemşahlar ve Celâleddin Hârzemşah
Hârzemşahs and Jelâleddin Hârzemşah against the Mongols
KÜBRA GÖKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihKastamonu ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA EĞİLMEZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZCAN OĞUR
- Hârezmşâhlar Devleti-Abbâsi hilafeti münasebetleri
Relations between Khwarazmshah State-Abbasid caliphate
ZEHRA ERDEMİR