Konya kapalı havzasında düşey yönlü zemin hareketlerinin GNSS zaman serileri yardımıyla belirlenmesi
Detecting land subsidence in Konya closed basin by means of GNSS time series
- Tez No: 438621
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYDIN ÜSTÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Mühendislik Bilimleri, Geodesy and Photogrammetry, Engineering Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Yaklaşık 55000 kilometrekarelik bir alanı kaplayan Konya Kapalı Havzası (KKH), Türkiye'nin orta kesimlerinde yer almaktadır. Yaklaşık 3.5 milyon insana ev sahipliği yapan havza, Türkiye'de tarımın merkezi olarak bilinmektedir. Aynı zamanda endüstriyel ve sanayi faaliyetlerinin de yoğun olarak yürütüldüğü bölgede, gerekli suyun büyük bir bölümü yeraltı su kaynaklarından karşılanmaktadır. Özellikle 1980'li yıllardan bu yana kuraklık dönemine giren havzada, yeraltından çekilen suyun yağışlarla geri beslenememesinden dolayı yeraltı su seviyesi hızla düşmüş ve bölgede zemin çökmeleri probleminin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Konya Kapalı Havzasında zemin çökmelerini izlemek amacıyla, GPS yöntemiyle yapılan jeodezik izleme sonuçları sunulmuştur. Bu bağlamda, havzada 25 noktadan oluşan bir deformasyon ağı tesis edilerek, 2011-2016 yılları arasında periyodik olarak GPS yöntemiyle ölçülmüştür. Yapılan gözlemler ve analizler ışığında şehir merkezi ve tarımsal sulamanın yoğun olduğu bölgeler başta olmak üzere yıllık 50 mm'ye varan zemin çökmesi değerleri elde edilmiştir. Bununla beraber, bölgede bulunan sürekli gözlem istasyonlarına ait veriler elde edilerek, havzada zemin çökmelerinin yıl içi davranışları belirlenmiş ve yeraltı suyu çekilmesiyle olan ilişkisi zaman serileri yardımıyla araştırılmıştır. Ayrıca, havzanın çeşitli bölgelerine ait sondaj logları elde edilerek zemin çökmelerinin litolojik yapı ile olan ilişkisi de incelenmiştir. GPS ve yeraltı su seviyesi zaman serileri Kalman süzgeç, hareketli ortalamalar gibi sinyal analiz metotlarıyla irdelenmiştir. Bu sayede, periyodik olarak yapılan GPS gözlemlerindeki doğruluğu ve hassasiyeti bozucu etkiler (gürültü, periyotlar arası anten değişimi vb.) ayrıştırılarak GPS nokta konum hassasiyetinde 2- 3 mm seviyelerinde iyileşme kaydedilmiştir. Ayrıca yeraltı su seviye istasyonlarında ise 2-5 m seviyelerinde dalgalanan mevsimsel bileşen tespit edilerek gözlemlerden başarıyla çıkarılmıştır. Süzme işlemlerinden sonra karşılaştırılan GPS ve YAS zaman serilerinde korelasyonlar %20 seviyelerinde iyileşerek %98 seviyelerine kadar çıkmıştır. Yüksek korelasyonlu veri kümesi temel bileşenler analizi yöntemiyle modellenerek, zemin çökmelerinin yeraltı su seviyesi değişimi ile olan mevsimsel ilişkisi ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Konya Closed Basin (KCB) is covering about 55000 km2 that is located in the central part of Turkey. The basin is a highly agricultural productive area and inhabited by more than 3.5 million people. Rapid rise of population, industrial activities and agricultural irrigation have laid to basin excessive groundwater usage and accompanying land subsidence occurrences. In this study, geodetic monitoring results of land subsidence have been presented in KCB by means of GPS measurements. For this purpose, a geodetic network that contain 25 stations has been established and measured periodically by GPS method between the year of 2011 and 2016. As a result of analysis, up to 50 mm/year of vertical deformation has been estimated, especially in the city center and agricultural lands. The basin has been monitored with CORS stations with a view to detect the subsidence behaviour and its relationship between the groundwater level change. Additionally, drilling logs for the various parts of the basin has been obtained in order to explain the relationship between the land subsidence and lithologic structure. Time series analysis techniques have been performed such as Kalman filter, moving average filter and Principal Component Analysis (PCA) in order to find the correlation out between the groundwater level extraction and land subsidence. Thus, disturbing effects (noise, antenna and receiver change between the campaigns) in GPS time series has been reduced and GPS point precision has increased 2-3 mm. Also, seasonal effects that is fluctuating between ±2-5 m on groundwater level time series has been detected successfully. After the filtration process cross correlation values between the land subsidence behaviour and groundwater withdrawal are improved about 20% and have increased up to 98%. The coherent part of the time series has been captured with PCA analysis in order to generate common trend for the basin.
Benzer Tezler
- Konya Havzası sulama şebekelerinde sulama performansının değerlendirilmesi
Assessment of irrigation performance in irrigation schemes, Konya Basin
CEM ALPER TAVMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN ÇAKMAK
- Konya kapalı havzası sulama birliklerinin sulama yönetimindeki etkinlikleri ve işletme sorunları
Effectivenes and management problems of irrigation associations at Konya closed basin
İHSAN BOSTANCI
Doktora
Türkçe
2023
ZiraatSelçuk ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAMETTİN ÇİFTÇİ
- Adakale Köyü (Çumra-Konya) ve çevresinde kuvaterner yaşlı gölsel çökellerin sedimentolojisi
Sedimentology of quaternary lacustrine deposits around Adakale village (Cumra-Konya)
AHMET DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Jeoloji MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ARİF DELİKAN
- Konya kapalı havzası yerüstü su ve sedimentinde mikroplastikler, ilintili polisiklik aromatik hidrokarbonlar ve risk değerlendirmesi
Microplastics and associtated polycycylic aromatic hydrocarbons and risk assessment for surface water and sediment in Konya closed basin
MUHAMMED ULVİ
Doktora
Türkçe
2023
Çevre MühendisliğiNecmettin Erbakan ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SENAR AYDIN