Geri Dön

Sapanca Gölü çökellerinde deprem kaynaklı kütle akması birimlerinin belirlenmesi ve tarihi depremlerle eşleştirilmesi

Determination of earthquake mass flow units in Lake Sapanca sediment and correlation with historical earthquakes

PDF İndir

  1. Tez No: 455381
  2. Yazar: BURAK YALAMAZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEMET NAMIK ÇAĞATAY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 106

Özet

Sapanca Gölü, Türkiye'nin kuzeybatısında, Marmara bölgesinde, İzmit ve Sakarya illeri arasında yer alan en derin yerleri 50-55 metre arasında değişen, doğu batı ekseni 15.79 km, kuzey güney ekseni 5.44 km uzunluğunda ve yüzölçümü 46.9 km2 olan tatlı su gölüdür. Göl, yıllarca bölgenin içme suyu ihtiyacını karşılamıştır. Çalışma alanı, Türkiye'nin kuzeyinde Avrasya ve Anadolu levhalarının sınırını oluşturan sağ yanal doğrultu atımlı Kuzey Anadolu Fay Zonunun (KAFZ) tektonik aktiviteleri sonucunda çek ayır havza olarak oluşmuş ve KAFZ'nun Marmara Bölgesindeki en aktif olan kuzey kolunun üzerinde yeralmaktadır. Gölün çevresinde bu fay zonuna ait birçok segment bulunmakta ve bu segmentler belirli aralıklarla deprem üretmektedir. Bundan dolayı geçmişte bölgede birçok büyük deprem olmuştur. Bu çalışmanın amacı, bölgede geçmişte olmuş depremlerin sarsıntıları ile meydana gelen türbidit akıntıların oluşturduğu kütle akması birimlerini (sismo-türbidit) çok disiplinli analiz yöntemleri ile tespit edip, tarihlendirerek geçmiş depremlerle eşleştirip, bölgenin deprem riskine değinmek ve sismo-türbidit birimlerinin oluşum mekanizmasını incelemektir. Bu amaçla TUJJB-UDP-03-10 no'lu proje kapsamında gölde yapılan sismik çalışmalar sonucunda yerleri belirlenen ve boyları 42,5 cm'den 75,5 cm'ye giden üç adet su-sediman ara yüzeyi (interface- gravite) karotları alınarak çalışılmıştır. Karotlarda sistematik bir şekilde sedimantolojik, jeokimyasal ve fiziksel analizler yapılarak sismo-türbidit birimleri ayıklanmıştır. Laboratuvar çalışmalarında karotların litolojileri tanımlandıktan sonra fiziksel özellikler için Çok Sensörlü Karot Loglayıcısı (MSCL) ve radyografi çekimi, jeokimyasal özellikler için µ-XRF element analizi ve toplam karbon, toplam inorganik karbon ve organik karbon analizi, sedimantolojik özellikler için ise tane boyu analizi yapılmıştır. Karotlar radyonüklid (210Pb ve 137Cs) ve radyokarbon (14C) yöntemleri ile tarihlendirilmişti.. Yapılan çalışmalar sonucunda yedi adet sismo-türbidit, normal göl çökellerinden kaba taneli, yüksek gama yoğunluk, yüksek manyetik duyarlılık ve detritik girdi içeriği ile düşük karbonat ve düşük organik karbon içerikleri ile ayıklanmıştır. Belirlenen sismo-türbiditler yaşlandırılarak geçmiş depremler ile eşleştirilmiştir. Bu eşlemeye göre ilk sismo-türbidit birimi (TH1) 1999 İzmit ve Düzce Depremlerinin, ikincisi (TH2) 1967 Mudurnu Depreminin, üçüncüsü (TH3) 1957 Abant Depreminin, dördüncüsü (TH4) 1943 Hendek Depreminin, beşincisi (TH5) 1894 Marmara Depreminin, altıncısı (TH6) 1878 Eşme Depreminin ve yedincisi (TH7) ise 1754 İzmit Depreminin tetiklemesiyle oluşmuştur. Sismo-türbidit birimlerini oluşturan depremlerin genel özellikleri ile çalışma alanına ait genel özellikler belirlenmiş ve bunların sismo-türbidit kalınlığına olan etkileri tartışılmıştır. Ayrıca iki deprem arasında geçen sürede çökelmesi gereken çökel kalınlığı belirlenmiş ve karotlarda belirlenen çökel kalınlığına göre aşınan çökel kalınlığı hesaplanmıştır. Ayrıca çalışma ışığında sismo-türbiditlerin kalınlığını etkileyen depremsel ve çevresel faktörler de tartışılmıştır. Bu kapsamda geçmiş depremlerin büyüklüğü ile çalışma alanına uzaklığından, şiddetleri belirlenmiş, depremler arası geçen zaman süresince biriken çökel kalınlığı hesaplamaları yapılmıştır. Buna göre deprem odak noktasına uzaklık ve depremin şiddeti ile sismotürbidit kalınlığı arasında anlamlı istatiksel ilişki bulunmuştur. Bu sonuçlar ışığında bölgedeki deprem tekrarlanma süreleri dikkate alınırsa, 1719 depreminin olduğu segmentte 1967 Mudurnu Depremi, 1754 depreminin olduğu segmentte 1999 İzmit depremi olmuştur. 1754 depreminden sonra 124 yıllık intersismik süreçe geçilmiştir. Bunun anlamı 1999 İzmit depreminden sonra yeni bir intersismik dönem başlamış ve önümüzdeki 100 yıl içinde KAFZ'nun kuzey kolunda çalışma alanı çevresindeki segmentlerinde büyük bir deprem beklenmemektedir.

Özet (Çeviri)

Lake Sapanca has a maximum depth of 55 m and a surface area of 46.8 km2, measuring 16 km in East-West and 5 km in North-South directions. The lake is important to the Marmara region because of its freshwater character and has been used as a source of drinking water by this most populated region of Turkey. The catchment area of Lake Sapanca is surrounded by mountains in the south and small hills in the north. Water is taken from the Lake for domestic and industrial needs. Several streams and ground water entering from the bottom feed the lake. There is only one stream draining the lake. The margins of Lake Sapanca are defined by a series of mountain ranges. The Samanlı Mountains to the south of the study area were uplifted as a pressure ridge structure and isolated from the surrounding morphology between the northern and southern strands of the North Anatolian Fault Zone (NAFZ). Lake Sapanca is located on a tectonic hole, which is situated between Izmit Bay and Adapazari Meadow and runs parallel to Iznik Lake. The mountain ranges are composed of Paleozoic to Early Tertiary metamorphic and sedimentary rocks which form the basement of the region. On the Eşme front of the Kocaeli Peneplain to the north of the lake, Paleozoic-Early Tertiary rocks crop out as uplifted basement against the Plio-Quaternary units and consist of sandstone, clayey limestone, marl and interbedded sandstone, shale and siltstone. The Sapanca front of the Samanlı Mountains, situated on the southern margin of the lake, consists of Paleozoic-Mesozoic rocks that include metamorphic (schist, marble, gneiss and quartzite) and meta-ophiolitic rocks (peridotite, gabbro and amphibolite). Lake Sapanca developed with its East-West trending elongated morphology on the Izmit-Sapanca Corridor and the floor of the depression is filled with Plio-Quaternary alluvial fan and alluvium deposits. Lake Sapanca is a pull-apart basin located along the North Anatolian Fault Zone in NW Anatolia, Turkey. Large earthquakes are common to different fault segments (Gölcük Segment, Sapanca Segment, Sakarya Segment, Karadede Segment, Düzce Segment, Mudurnu Segment and Abant Segment) of the North Anatolian Fault Zone in the eastern Marmara region around Lake Sapanca.The lake is loceted on quaternary sequence (alluvium). Therefore, the Lake is easily effected by earthquake's shaking and we can catch their records in lake sediments. The main objective of this study is to determine and date the records of past earthquakes in the lake's sedimentary sequence, which is important for earthquake risk assessment for the area. We carried out a systematic study of the sedimentological, physical and geochemical properties of three water-sediment interface cores (Sapanca1, Sapanca2 and Sapanca3). The cores, which were collected along a depth transect ranging from 43 to 51.7 m water depth on a high resolution seismic line, are up to 75.7 cm long and cover the last 250 years.. Within the aim of the study, the cores were described lithologicaly and analyzed for grain size using Fritsch laser diffraction at a sampling resolution of 1 cm, for total organic (TOC) and inorganic carbon (TIC) using Shimadzu Total Organic Carbon Analyzer at 2 cm resolution, for physical properties using Multi Sensor Core Logger (MSCL) and for elemental composition and digital radiography using Itrax-XRF Core Scanner. The resolution of the XRF and Multi Sensor Core Logger analyses were 0.25 mm and 0.5 mm. The chronology was determined using accelerator mass spectrometry (AMS) radiocarbon method in core Sapanca2 and radionuclide (210Pb, 137Cs) methods in core Sapanca3. 210Pb activity measurements were made by alpha counting of 210Po. 137Cs was measured by gamma-ray spectrometry using a germanium detector. The Constant Flux–Constant Sedimentation (CF–CS) model for the unsupported 210Pb supply was used to calculate the sedimentation rate. AMS radiocarbon analysis of a piece of plant collected at 37.5 cm in core Sapanca2, provided an age between the years 1900-1950. 210Pb results give an average sedimentation rate of 1.8 mm/yr and an age of 250-260 years for the base of core Sapanca3. The Chernobyl nuclear accident signal was found at at a core depth of 18 cm. This systematic multi-parameter study was performed on the dated lake sediments (Sapanca1, Sapanca2, Sapanca3), which respectively cover the uppermost 42.5 cm, 59.2 cm and 75.7 cm record of the lacustrine archive The earthquake records are represented by mass-flow deposits accumulated in the form of turbidite-homogenite (TH) units, The upper part of mass flow units are homogeneously clayey silt (homogenite), which together with the coarse basal part (turbidite), has the features of a turbidite-homogenite (TH) unit. The lake sedimentary sequence consist of brown clayey silt interrupted by mass-flow units, which are characterized by grey or dark grey coarse to fine sand and silty mud with sharp basal and transional upper boundaries. The units commonly show normal size grading with their basal parts showing high density, high magnetic susceptibility, low inorganik and organic carbon contents, enrichment in one or more elements such as Si, Ca, Ti, K, Rb, Zr, Fe which are indicative of coarse detrial input, and depletion in total carbonate (TIC). Mass flow units are formed with various effects which are earhtquake, volcanic activity, flood and storm. There isn't any volcanic formation around the Lake Sapanca. Lake Sapanca is not affected by the violent storms. Because Lake Sapanca is a sheltered field because of Samanlı Mountains and Kocaeli Penepline. Previous studies indicate that a drier climate is dominant in the region last 250 years according to present. Therefore, volcanic activity, flood and storm aren't origin of mass flow units in Lake Sapanca cores. However, tectonic activity is common for this area because of North Anatolian Fault Zone. Therefore, earthauqke is origin of mass flow units. Earthquake-induced mass flow units are called sismo turbidites. Based on radionuclide and radiocarbon datings, the mass flow units are correlated with 1999 Izmit and Düzce earthquakes (Mw=7.4 and 7.2, respectively), 1967 Mudurnu earthquake (Mw= 6,8), and 1957 Abant (Mw= 7.1) earthquake, 1943 Hendek Earthquake (Mw=6.6), 1894 East Marmara Earthquake (Mw=6.7), 1878 Esme Earthquake (Mw=6.7), and 1754 Izmit Earthquake (Mw=6.8). The relations between earthquake parameters (magnitude, distance from epicentre, intensity and sediment thickness of deposit since previous earthquake) and mass-flow parameters (thickness, sedimentary structure, grain size, composition) are discussed. Earthquake parameters influence to thickness of sismo-turbidite. Sismo-turbidites of core Sapanca3 correlated with earthquake parameters. Our data set is in sufficient for precise interpretation. Because we determined only seven earthquake records. However, preliminary results showed that increasing intensity of earthquake and decreasing distance from epicentre cause increase in thickness of the sismo-turbidite units.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    814298

    Sapanca Gölü'nde Kuzey Anadolu Fayı nedeniyle gelişen pockmarkların yarı-otomatik sistemle tespit edilmesi ve morfolojik analizleri

    Detection and morphological analysis of pockmarks developed due to North Anatolia Fault in Sapanca Lake with semi-automatic system

    ENES SÖNMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜLYA KURT

  2. Tez No

    625656

    İzmit Körfezi ve çevresinin morfotektoniği

    Morphotectonic in the Gulf of Izmit and surroundings

    UFUK TARI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Katı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OKAN TÜYSÜZ

  3. Tez No

    643766

    Sapanca Gölü'ne ait yüksek çözünürlüklü sismik verilerin işlenmesi, gölün yapısal ve stratigrafik yorumlanması

    Processing and interpretation of high-resolution marine seismic reflection profiles for recognition of faulting and sediment classification: Lake of Sapanca Turkey

    ESRA GÖNÜL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜLYA KURT

  4. Tez No

    678113

    Manyas (Kuş) Gölü çökellerinin paleoiklimsel ve paleoekolojik kayıtları

    Paleoclimatic and paleoecological records of Manyas (Kuş) Lake deposits

    ŞEYDA KARTUM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    CoğrafyaÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET EVREN ERGİNAL

  5. Tez No

    577222

    Potansiyel alanların birleşik ters çözümleri

    Joint inversion of natural potential fields

    SELİN YAVUZYILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Jeofizik MühendisliğiKocaeli Üniversitesi

    Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN AŞCI

Geri Dön