Geri Dön

Kentsel dönüşüm alanlarında yaşayan farklı hak sahiplerinin uzlaşma eğilimleri: Gaziosmanpaşa/Sarıgöl Mahallesi örneği

Negotiation tendencies of inhabitants in urban regeneration areas: Gaziosmanpasa/Sarigol Province

PDF İndir

  1. Tez No: 455386
  2. Yazar: KÜBRA ÖZCİVAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEVKİYE ŞENCE TÜRK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2016
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 211

Özet

Kentsel mekânlarda zaman içinde meydana gelen fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel şartların sebep olduğu köhneme sürecine giren bölgelerde kalıcı çözümler sağlamaya çalışan kentsel dönüşüm uygulamaları; temelde bir süreci ifade eder ve bu çok aktörlü süreçte kamu, özel sektör ve alanda yaşayan sakinler bu sürecin omurgasını oluşturmaktadır. Sosyal, fiziksel, ekonomik ve politik dinamiklerin iç içe geçtiği kent mekânı; zaman içerisinde politik ve sosyo-ekonomik dinamikler ile dönüşüme uğramaktadır. Kent mekânında gerçekleşen dönüşümlerin sonucunda köhneleşen bölgeler ortaya çıkmış ve müdahale edilmesi gereken alanlar haline gelmiştir. Türkiye'de 1950'ler sonrası başlayan hızlı kentleşme ve sanayileşme süreci beraberinde göç ve kentlerde gelişen yasadışı konut alanları ile sonuçlanmıştır. Dolayısıyla 1980'li yıllardan günümüze kadar kentlerde konut ihtiyacı karşılanamadığından, kaçak yapılaşma önemli derece de artmıştır. Bu alanlardaki yasadışı yapılaşma ve görüntü kirliliğinin önlenmesi ve bu alanların kentlere tekrardan kazandırılması için kentsel dönüşüm zorunlu hale gelmiştir. Özellikle 2000 sonrası planlama çalışmaları da bu sorunun çözümüne yönelik gündemi oluşturmaktadır. Yapılan yasal ve yönetsel düzenlemeler ile kentsel dönüşüm kavramı ele alınmış ancak uygulamada karşılaşılan güçlüklere yönelik çözüm yolları yeterince tanımlanmamıştır. Bu sürecin yansımalarının en iyi okunduğu ilçelerden biri de Gaziosmanpaşa ilçesi olmuştur. Ulusal politikaların ışığında ve İstanbul özelinde değerlendirildiğinde öncelikle merkez ilçelere yapılan yatırımlar sebebiyle uzun süre ihmal edilmiş ve katlanarak artan, uzun vadeye yayılmış bu sorunların yerleşmeye verdiği mekânsal zararlar kadar sosyal boyutu da içine alan karmaşık, sorunlu bir ilçe haline gelmiştir. Bu sebeple müdahale edilmesi gereken bir alan haline gelmiştir. Aslında temel problem olarak sağlıksız yapı stoku, suçla özdeşleşmiş, marjinalleşmiş, gelir seviyesi düşük bulunan mahallelerin kentsel dönüşüme konu olması mahallelerin sahip olduğu dinamikler gerekçe olarak gösterilerek meşruiyet kazandırılmaktadır. Bu faktörler aslında birçok gecekondu alanının kentsel dönüşüm kapsamında ele alınmasında nedensellik altyapısını oluşturmaktadır. Bu şekilde kentsel alanlardaki dönüşüm faaliyetlerinde kamusal güç kullanma ve yıkımı meşrulaştırıcı bir etken olarak sunulmaktadır. Bu sürecin devamı olarak da alanda gerçekleşen uzlaşma sürecinde yaşayanların mülkiyet hakkı üzerindeki yasal belirlilikleri ölçüsünce farklı modeller ve yaptırımlar uygulanmakta veya mülk sahiplerinin kendi hakları ölçüsünce eğilimlerine izin verilmektedir. Oldukça derin ve dinamik bir süreci ifade eden uzlaşma kavramı aktarılırken; kentsel dönüşümün uygulandığı alanda yaşayan farklı mülkiyet sahipliği olan kişiler ele alınmışlardır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin en büyük metropoliten kenti İstanbul'un Gaziosmanpaşa ilçesine bağlı, Sarıgöl Mahallesi'nde gerçekleştirilen ve Türkiye'nin en büyük yerinde dönüşüm projesi olduğu iddia edilen Sarıgöl kentsel dönüşüm projesi üzerinden alanda yaşayanların mülkiyet desenine bağlı sonuçların analiz edilmesi ve değerlendirilmesidir. Böylece uzlaşma aşamasındaki eğilimlerin anlamlı bir farklılığı olup olmadığı araştırılmıştır. Uzlaşma sürecindeki eğilimlerin test edilmesi için nitel ve nicel gözlemlerin yanı sıra anketler ve derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiş ve araştırma sorusuna yönelik değerlerin ölçümlenmesi sağlanmıştır. Ülkemizde süregelen yukarıdan aşağıya planlama sisteminin neden olduğu sorunlar, belli ortak kriterlere göre seçilmiş örnek kentsel dönüşüm alanları üzerinde yapılan çalışmalarda hem planlama süreci ve hem de alanda yaşayan aktör davranışları ile incelenmiştir ve söz konusu bu alanlar ile Sarıgöl Mahallesi'nde gerçekleşen uzlaşma süreci karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, kentsel dönüşüm uygulamaları sonunda mülkiyet sahipliliğinden kaynaklanan durumundan ötürü bazı grupların kaybettiği gözlenmiştir. Mülkiyet üzerindeki yasallık düzeyi yani“hak sahipliği”olarak nitelendirilen kavram, kentsel dönüşüm projelerinde alanda yaşayanları kategorize ederek sürecin yönetiminden, projedeki hakediş oranlarına kadar birçok konuda belirleyici olmaktadır. Alanda yaşayanların sürece ne derece müdahil olacakları sahip oldukları belgeye göre değişkenlik göstermektedir. Bu doğrultuda gecekondu bölgelerinin diğer dinamikleri dışlanarak, kentsel dönüşüm sadece mülkiyetteki yasallık düzeyine dayalı bir kurgu üzerinden ilerlemektedir. Türkiye´de gerçekleşen kentsel dönüşüm uygulamalarında uzlaşma sürecinin alanda yaşayan aktörler üzerinden tartışıldığı bu çalışmada, Gaziosmanpaşa Sarıgöl Mahallesi'nde kentsel dönüşüm kapsamında boşaltılan bir kentsel alan ele alınmıştır. Seçilmiş olan bu alan üzerinde yapılan çalışmalarda hem uzlaşma süreci hem de süreç içinde aktörlerin eğilimleri incelenmiştir. Teorik olarak alanda gerçekleşen uzlaşma süreciyle alanda hak sahibi olan tüm paydaşların projeyi sahiplenmesi ve kamu ve yerel halk arasında güven ortamı oluşması; böylece kentsel dönüşüm projesinde katılımcı, şeffaf bir süreç izleyerek, sağlıklı bir tabana oturtmak amaçlanmıştır. Ancak uygulamada durum daha farklı ilerlemiştir. Mahalle sakinlerinin karar alma süreçlerine katıldığını söylemek mümkün değildir. Mevcut bir model vardır ve alanda yaşayanlar mülkiyet durumlarına göre bu modeldeki dağıtımdan paylarını almaktadır. Yani hak sahiplerinin sürece katılımı, onlara önerilen teklifleri kabul etmeleri ya da bu tekliflere itiraz etmeleri ile sınırlıdır. Alanda uzlaşmacı bir yaklaşım ile sürecin yürütüldüğü vurgulansa da aslında saha görüşmelerinde elde edilen sonuca göre uzlaşının olmadığı açıkça görülmektedir. İzlenen yöntem hak sahiplerini zorunlu kılma üzerine temellenmiştir. Kuralları kamu aktörü tarafından belirlenmiş bir modele göre yürütülen bir süreç olduğu ancak bunun tam anlamıyla uzlaşma ilkelerini sağlayan bir model olmadığı gözlenmiştir. Sonuç olarak bu çerçevenin ortaya koyduğu kentsel dönüşüm uygulamalarının, gecekondu yerleşimleri için ciddi bir tehdit kaynağı olduğudur. Kentsel dönüşüm ile mahallenin fiziksel ve sosyal sorunlarına çözüm olacağı inancı kalmamaktadır. Mülkiyet ilişkileri ile alanda yaşayan sakinleri baskı altına alan bir kentsel dönüşüm uygulaması gerçekleştirilmektedir. Sarıgöl gibi enformel yerleşmelerde yaşayanların dayanışma ağları içinde yaşadıkları alana ilişkin sorunları çözmeleri, mekana olan aidiyet hissini kuvvetlendirmiş ve yaşadıkları mekanla özdeşleşmelerini sağlamıştır. Tapulu, tapu tahsis belgeli ve tapusuz bireylere yönelik geliştirilen politikalarla mülkiyete yönelik yasal statülerin anlamı değişirken, dolaylı yoldan mahallelinin kentsel belleği de yok olmaya başlamaktadır.

Özet (Çeviri)

Urban regeneration projects aiming to offer permanent and sustainable solutions for the neighbourhoods that have been slummed due to physical, economic and environmental reasons, mainly it is based on a process that has several actors; and residents of the neighbourhood, public and private spaces constitute the backbone of this process. Urban space where social, physical, economic and political dynamics are intervened with each other, by time has been transformed through political and socio-economical dynamics. As a result of regenerations occurring in the slums of urban space, it has also become a must to intervene into those spaces. Peculiarly for our country, a real planning to be advanced as an answer tothis matter should take the issue of the healthy and livable urban housingissue in all its parts alias of with social, economic and cultural sides and more bring urban, regional, and even national regulations to the definitive spatial whole. Rapid urbanization and industrialization process started in Turkey after 1950s has resulted in increasing immigration and illegal housing zones. Therefore, the need for housing in urban areas since 1980 and results required, illegal construction has also increased very important. Unplanned construction in these areas and urban areas of the image, and the prevention of pollution of urban transformation has become necessary to re-gain. This requirement naturally made it necessary legal regulations. Especially after 2000, planning projects makes up the agenda to solve this problem. Although legal and administrative measures have been taken into account based on urban regeneration concept; solutions for challenges we face during implementations are not defined and improved well enough. The government has always been in the process of“recognizing”the slum areas formed by informal processes, and in this respect many laws have been enacted and the slum areas has been legalized. Nevertheless, in the approach of the state, the shanty was regarded as a type of settlement that should be prevented and the slums was considered as a sign of underdevelopment and poverty and was considered as something that should not be a slum in a developed, developed and modernized city. This view is also being used as a reason for the urban transformation projects in Turkey to come to an end in the post-2000 period. One of the best examples of this process is the Gaziosmanpaşa municipality. When it is evaluated in the light of national policies and Istanbul specific, it has become a complicated, problematic district that includes social dimension as well as spatial damages caused by these problems spread over a long period which has been neglected for a long time due to investments made in the central cities. For this reason, it has become an area that needs to be intervened. In fact, dynamics such as unhealthy building stock as the main problem, neighbourhoods that have been identified with crime, marginalisation, and low income rate have been shown as reasons to legitimize urban regeneration. Those factors underpin determinist causation, too, especially about discussing several shanty districts in the context of urban regeneration. By this way, urban regeneration has been promoted as a legitimate reason to use public force and demolishment. Later on, different models and measures have been implemented during compromise according to landholders' legal rights within spaces or landholders have the right of making their own decisions through their shares. While explaining 'compromise' as a quite sophisticated and dynamic process, different kinds of landholders in the urban regeneration spaces have been addressed. In this point, the process of negotiation that takes place during the processes of urban transformation emerges as an important means of participation. This process; Central government, local government, various experts, private and voluntary sector representatives and local people, especially the actors in different characteristics within the local people. However, in our country, the point where the projects are generally weak is; Is the point of participation of local people. More importantly, those who live in the area are judged by their ownership structure, and it is seen that equal rights participation of every rights holder is not possible and they are applied from top to bottom. For this reason, communicative planning is a model that can be used to reconcile differences and provide flexibility. The establishment of such a structure will open the way for an understanding that makes the differences part of a whole. The aim of this study is to analyse and evaluate the findings extracted from landholders' different experiences about urban regeneration project that has been claimed to be one of the biggest among others, in Sarıgöl neighboorhoods, in Gaziosmanpaşa, İstanbul. By this way, it has been discussed whether tendencies at the compromise level have significant differences. In order to test tendencies at the compromise level, qualitative and quantitative observations have been used as well as questionnaires and in-depth interviews, and results had been measured based on the research question. Problems stemming from top-down planning system that has been applied for long in Turkey have been analysed from the perspectives of both the planning process and the behaviours of the actors living in those areas through the studies carried out in the areas of sample urban regeneration selected according to certain criteria. Those areas are compared with the compromise process in Sarıgöl neighbourhood. As a result, it has been observed that some groups have lost due to being landholder by the end of urban regeneration. The level of legality, in other words,“ownership of right”is determinant in many topics from the management of the process by categorizing the inhabitants in the areas of urban regeneration to the rate of allowance through the project. How much the inhabitants of the areas can interfere with the process depends on the documents and papers they have. Accordingly, urban regeneration is carried out depending only on the level of legality in the ownership, excluding the other dynamics in the shanty districts. With the proposed approach, it is aimed to transform urban slums into modern urban dwellings. In this study, which discusses the compromise process in the urban regeneration applications, Gaziosmanpaşa Sarıgöl neighbourhood is analysed. Through the studies in this area, both compromise process and the actors' attitudes are analysed. Negotiations are a vehicle of communication and stakeholder management. As such, they can play a vital role in assisting policy-makers to obtain a better grasp of the complex issues, factors and human dynamics behind important policy issues. In theory, it is aimed that all the stakeholders who has the rights through the compromise process would appropriate the project, and that an atmosphere of trust between the public bodies and the local community would be formed; and thus urban regeneration project would be healthily based on participation and transparency. However, in practice, things have been quite different. It is not possible to suggest that local neighbourhood residents are not included in the decision-making process. There is a model, and the residents living in the area get their shares according their ownership in this model. That's to say, the participation of the right holders in limited to either agreeing or disagreeing with the proposals. Although it is emphasized that a negotiation process is applied in the area, it is clear from the data collected from the in-depth field interviews that the process is actually far from negotiation. The method used in the process is based on forcing the right holders. It is observed that it is a process of which rules are set by the public authorities, and that it is a model far from the principles of negotiation. In conclusion, in this context, urban regeneration practices are seen as a serious threat for shanty districts. The belief that urban regeneration could be a solution to physical and social problems of the neighbourhood is getting lost. A practice of urban regeneration suppressing the local residents through relationships of ownership is under implementation. The fact that the residents living in informal settlements like Sarıgöl have tried to solve their problems in solidarity has strengthened the statement of belonging to their residences and has helped them to be identified with the area. While the meaning of legal status having changed due to policies developed differently for individuals with a certificate of ownership, individuals with a certificate of land allocation or individuals without any certification, the urban memory of the neighbourhood has also started to disappear indirectly.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    710428

    Kentsel dönüşüm mü? - kentsel yenileme mi? İstanbul-Gaziosmanpaşa örneği

    Urban renewal or urban transformation? İstanbul- Gaziosmanpaşa example

    ÜMMÜGÜLSÜM PEKER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaSiirt Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA ERGEN

  2. Tez No

    589015

    İstanbul'da tamamlanan kentsel dönüşüm projelerinin sosyal ve mekânsal etkileri (Gaziosmanpaşa, Esenler ve Zeytinburnu örneği)

    Social and spatial effects of urban transformation projects completed in İstanbul (Gaziosmanpaşa, esenler and Zeytinburnu case)

    SEÇKİN HARDAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    CoğrafyaBilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TANER KILIÇ

  3. Tez No

    808286

    İstanbul'da kentsel dönüşüm proje alanları için rezerv alan tespiti

    Determine of reserve areas for urban transformation project areas in Istanbul

    AYŞE BUSE CILIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Okan Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY AKSU

  4. Tez No

    507898

    Kentsel dönüşüm projelerinde kamunun rolü ve Antalya Kepez Santral mahalleleri projesi örneği

    The role of the public sector in the urban transformation projects an examination of the Kepez Santral neighbourhood in Kepez in Antalya, Turkey

    CEYHUN ÖZİŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Gayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ENGİN EYÜP EYUBOĞLU

  5. Tez No

    427808

    Assessment of real estate ownership issues in urban regeneration projects in turkey

    Türkiye'deki kentsel dönüşüm projelerinde yaşanan mülkiyet sorunlarının değerlendirilmesi

    YUNUS KONBUL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Jeodezi ve Fotogrametriİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Kentsel Dönüşüm Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET ÇETE

Geri Dön