18. yüzyılda Osmanlı merasimlerinin mali bir unsuru: Atıyyeler
A monetary component of Ottoman ceremonies in the 18th century: Atıyyes
- Tez No: 459981
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FATMA SEL TURHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Çalışmamızın amacı Osmanlı törenlerinin mali bir unsuru olan ve atıyye olarak adlandırılan nakit hediyelerin 18. yüzyıl boyunca başta padişahlar olmak üzere kimler tarafından ve hangi sebeplerle verildiğini araştırmaktır. Dönemin önde gelen birincil kaynakları ve arşiv belgelerine odaklanılarak atıyyenin diğer hediye kavramları arasındaki yeri, teşrifattaki önemi, atıyyenin hangi hazinelerden verildiği ve veriliş sebepleri tezin ana konularını teşkil etmiştir. Giriş bahsiyle birlikte atıyye kavramına dair bir literatür değerlendirmesi yapılmıştır. Bu sayede bu konuda daha önce yapılan müstakil bir çalışmanın olmadığı, atıyye kavramına daha çok hediye bahsi üzerinden değinildiği görülmüştür. Birinci bölümde sultan ve hediye ilişkisi bağlamında atıyye vermenin sultan için ne değer taşıdığından bahsedilmiş, teşrifat müessesesi ve atıyye ilişkisi ortaya konulmuştur. Tezin ikinci bölümünde ise yapılan sözlük çalışmasıyla atıyye kavramı açıklanmış ve atıyyenin diğer hediye kavramları arasındaki yeri ortaya konulmuştur. Üçüncü ve son bölümde önemli Osmanlı merasimlerinden bahsedilerek bu merasimlerin her birinde kimlere ne kadar atıyye verildiği araştırılmıştır. Osmanlının hüküm sürdüğü topraklarda kendisini göstermesinin ve varlığını hissettirmesinin bir yolu olarak atıyyenin nasıl kullanıldığı, bazen bir elçi, bazen surre alayı, bazen de bir Kırım Hanı örnekliğinde, atıyye verilen kişiler ve veriş miktarlarıyla ortaya konulmuştur. Bu bölümde Osmanlı saray düğünlerinin, doğumların, cülus ve kılıç kuşanma törenlerinin, bayramların, Mevlid Kandilinin, nevruz kutlamasının, yeni bir gemi inşasının, sefirlerin gönderilmesi ve karşılanmasının, fetih müjdesi gibi sevinçli olayların ancak bazen de bir vefatın arkasından okunan duanın atıyyenin veriliş sebeplerini teşkil ettiği görülmüştür. Osmanlı'da sosyal ve ekonomik duruma bağlı olarak miktarı dönem dönem değişen atıyyeler söz konusu edilen merasimlerin önemli bir parçası olmuştur. İhsan ve bahşiş kelimeleriyle aynı anlama gelen atıyye, yapılan sözlük çalışmasıyla kavramsal bir çerçeveye oturtularak değerlendirilmiş ve mali yönden ele alındığında ise atıyyenin maaş dışında azımsanmayacak miktarlarda verilen maddi bir destek olduğu ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine in depth a monetary element of Ottoman ceremonies, gifts in cash, i.e. atıyyes, and by whom and on what basis they are given throughout the 18th century. The main topic of the study is built upon the interaction of atıyye with other terms relating to gift, its significance for the protocol, its sources from different treasuries and on what occasions it is required, by focusing on the main primary sources of the era and on documents from the archives. The first chapter starts with an evaluation of the literature pertaining to the notion of atıyye. Subsequently, it is confirmed that there is no any previous independent work which exclusively deals with atıyye, but rather some references to it around the subject of gift. This chapter, additionally, discusses the importance of atıyye for sultans, as part of sultan-gift and protocol-atıyye relations. The following chapter clarifies, from a lexical perspective, the word of atıyye and its place vis-à-vis other words that are related with gift. In the last chapter, cases of atıyye are described in detail, by citing instances of atıyyes given for different purposes, to different people, on different amounts, in the context of major Ottoman ceremonies, such as dynasty weddings, births, enthronement (cülus and taklid-i seyf), religious festivals, holy nights, newroz celebrations, ceremonial ship launchings, send of and welcoming ceremonies for envoys, good news after conquest of new lands or prayers after a deceased person, to show how atıyye is used as a way of expressing the omnipresence and power of the empire in its estate. Atıyyes, that varied in amount between periods due to social and economic factors, constituted an important component of the mentioned ceremonies. The wordof atıyye, having the same meaning with ihsan and bahsis, is linguistically evaluated in a conceptual framework and it was also concluded, from an economic point of view, that atıyye was a considerable financial contribution that can not be neglected.
Benzer Tezler
- 18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde medrese teşkilatı
18 th organization of the madrasah in the Ottoman State
ÜLKÜ YANCI
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZAFER KARADEMİR
- The Ottoman ulema groupand state of practicing ?kaza? authority during the 18th century
18. yüzyılda Osmanlı ulema zümresi ve 'kaza' yetkisinin uygulamadaki durumu
İSMAİL GÜNDOĞDU
Doktora
İngilizce
2009
TarihOrta Doğu Teknik ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. SEÇİL KARAL AKGÜN
PROF. DR. ÖZER ERGENÇ
- Laleli Camisi'nin iç mekan dekor/süsleme tasarımı
Interior decor/ornament design of Laleli Mosque
ÜLKÜ DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGUT SANER
- 18. yüzyılda Osmanlı-İsveç diplomatik ilişkileri
Ottoman-Sweden diplomatic relations in 18th century
MUSTAFA ÜNVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR KURTARAN
- 18. yüzyılda Osmanlı - Avusturya ticareti
The Ottoman - Austrian trade in the 18th century
NUMAN ELİBOL