Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Hatay'daki kamu yapıları
Public buildings in Hatay from the Tanzimat to the Republic
- Tez No: 469384
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURCAN YAZICI METİN, YRD. DOÇ. DR. FEHİME MİNE TEMİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Tanzimat Period, Republican Period Architecture, Hatay, Antakya, Iskenderun, Public Buildings
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Anadolu'da Batılılaşma hareketleriyle başlayan özellikle Tanzimat'ın ilanıyla Osmanlı topraklarında yapımı hız kazanan kamu yapılarının önemi 20. yüzyılda daha iyi anlaşılmıştır. Tanzimat'ın ilanı, Osmanlı Devleti'nde birçok alanda köklü değişimlerin yaşandığı dönem olarak bilinmektedir. Başta İstanbul olmak üzere kademe kademe diğer Anadolu şehirleri Tanzimat'ın getirdiği bu yeniliklere ayak uydurmaya başlamıştır. Yeni yönetimin getirmiş olduğu düzenlemelerin yapılacağı mekânların hızlı bir şekilde temin edilmesi gerektiğinden, İstanbul'da başlayan imar hareketleri yavaş yavaş Anadolu'ya yayılmıştır. Bu dönemde oluşan mimari akımlar eklektik diyebileceğimiz birçok üslubu bir arada barındıran mimari akımlardır. Osmanlı'nın Batılılaşma hareketleriyle birlikte merkezi yönetim yapısı taşra yönetimlerine kaydıkça, idari merkezlerde de yeni kamu yapılarına ihtiyaç duyulmuştur. Hatay İl'i bu dönemde Adana ve Halep Eyaletleri 'ne bağlı kaza merkezlerinden oluşmaktadır. I.Dünya Savaşı'ndan sonra Antakya, 1918'de Suriye ile birlikte İngilizlerin istilasına daha sonrada Fransızların işgaline uğramıştır. Fransızlar bölgeye askeri yönetim idaresi altında, 1921 tarihli Ankara Anlaşması ile“İskenderun Sancağı ”olarak idari muhtariyet vermeyi kabul etmiştir. 2 Eylül 1938 yılında kurulan Hatay Devleti, 10 aylık gibi kısa bir sürecin ardından, 1939 yılının Haziran ayında imzalanan antlaşma ile Hatay'ın Türkiye'ye ilhakı gerçekleşmiştir. Tarihsel süreç içerisinde, Antik ve Roma döneminde oldukça ihtişamlı olan Antakya'da Erken ve Klasik Dönem Osmanlı mimari örneklerinin sayısı azdır. Tanzimat Dönemi ile birlikte Osmanlı'nın son dönemi ve Erken Cumhuriyet Dönemi'nde mimari eserlerinin sayıca çoğaldığı dikkat çekmektedir. Bu da kentin 19. ve 20. yüzyıllarda özellikle Fransız işgali ve sonrasında askeri yönetimi idaresinde gerçekleşen imar faaliyetleri ile Doğu Akdeniz havzasında önemli bir yerleşim birimi haline gelmesiyle ilişkilidir. Bu yapıların mimari programlarında Batılı üslupların egemen olmasında, kurumsal ve kültürel kimliğinin Batılı olmasının yanı sıra dönemin moda akımlarının ve yabancı mimarlarının da etkili olduğu açıktır. Bu dönemde Avrupa kökenli Barok, Neoklasik, Art Nouveau ve Eklektik üsluplar belirli bir evrim doğrultusunda uygulanmıyor olsa da ulusal bir mimarlık arayışının da ortaya çıktığı gerçektir. Hatay ili konumu itibarı ile her devirde önemini korumuştur. Özellikle ticari yolların kesişme noktasında bulunduğundan her dönemde canlılığını muhafaza etmiştir. Hatay'da araştırma konumuza dâhil edilen, büyük çoğunluğu faal olarak kullanılan, eğitim, yönetim, sağlık, banka ve diğer yapılardan oluşan 24 yapı, dönemin özelliklerini temsil eden kamu yapıları olarak karşımıza çıkmaktadır. Kentte yapılan hükümet binaları, okullar, hastaneler, banka binaları, sinema, müze, postane, konsolosluk binalarının mimari üslupları, plan kuruluşları ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Araştırmamızın bölümlerinde Hatay'ın kentsel gelişimi, Tanzimat'tan sonra kamu yapısının genel oluşumu ve gelişimi, Hatay'daki kamu yapılarının şehirdeki dağılımı dönemler halinde verilmeye çalışılmıştır. Birkaç yapı dışında oldukça sade ve fonksiyonel olarak inşa edilen bu yapıların batılı örnekleri ve başkentteki uygulamaları örnek aldığı aşikârdır. Yine bu yapıların bir kısmının misyoner okulları ve hastaneleri olarak yabancı mimarlar tarafından yapıldığı, bununla birlikte yabancı usta ve mimarların banka binası ve adliye gibi bazı kamu yapılarının yapımında da görev aldığı anlaşılmaktadır. İncelenen kamu yapıları plan olarak bütünlük göstermemelerine karşılık, cephe ve süsleme özellikleri bakımından benzerlikler göstermektedirler. Bu özellikler Anadolu'nun ve komşu ülkelerin diğer kentlerindeki yapılarla karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıkları ortaya konmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Tanzimat Dönemi, Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Hatay, Antakya, İskenderun, Kamu Yapıları.
Özet (Çeviri)
Especially in the 20thcentury, the importance of the public buildings, were better understood. In 20th century the Westernization movements started in Anatolia and gained speed in the Ottoman lands with the announcement of the Tanzimat, Tanzimat's declaration is known as the period in which the Ottoman Empire experienced many radical changes. In Anatolian towns and especially Istanbul, gradually began to adapt to these innovations brought by the Tanzimat. It is necessary to provide the places where the regulations that the new administration brought, therefore the reconstruction movements that started in Istanbul gradually spread to Anatolia. The architectural movements in this period contain many styles that we can call eclectic. With the Westernization movements of the Ottomans, as well as the central government structure, the new public structures were needed in the administrative centers as well. Hatay Province consists of borough centers connected to Adana and Halep Provinces in this period. After the I. World War, Antakya was invaded by the French in 1918 with the invasion of the British along with Syria. The French agreed to give administrative autonomy to the region under the mandate administration as the“Iskenderun Sancak”with the 1921 Ankara Agreement. The Hatay State, which was established on September 2, 1938, was annexed to Turkey by the treaty signed in June 1939 after a short period of 10 months. In Antakya, which is quite magnificent during the Ancient and Roman periods in the historical process, there are few examples about the number of Early and Classical Ottoman architecture. It is noteworthy that the number of the architectural pieces of the last period of the Ottoman period and the Early Republic period together with the Tanzimat period increased. This is related to the fact that the city became an important settlement unit in the Eastern Mediterranean basin, during the 19th and 20th centuries, especially during the French occupation and after the construction of the mandate. It is clear that Western styles are dominant in the architectural programs of these constructions, the fashion trends and the foreign architects of the period are influential because of the institutional and cultural identity of West. In this period, European-originated Baroque, Neoclassical, Art Nouveau and Eclectic styles have not been applied in the direction of a certain evolution, but a search for a national architecture has also emerged. Hatay Province in terms of position is important in every period. Especially when it is located at the intersection of commercial roads, it kept its vitality in every period. In this research ,24 buildings consisting of education, administration, health, bank and other structures which are included in Hatay and which are mostly used actively are emerging as public structures representing the characteristics of the period. The city government buildings, schools, hospitals, bank buildings, cinemas, museums, post offices, architectural styles of consulate buildings, plan institutions are explained in detail. In the sections of this research, the urban development of Hatay, the general formation and development of the public structure after Tanzimat, and the distribution of the public buildings in Hatay city center have been tried to be explained in periods. Except for a few buildings, it is obvious that these structures, which are constructed in a very simple and functional manner, exemplify Western examples and applications in the capital. It is also understood that some of these constructions were made by foreign architects as missionary schools and hospitals, and that foreign masters and architects also took part in the construction of some public buildings such as the bank building and the court of law. Although the public buildings examined are not integrated as a plan, they show similarities in terms of front line and ornamentation characteristics. These features are compared with the structures of Anatolia and other cities of neighboring countries and their similarities and differences are revealed.
Benzer Tezler
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bitlis'te ulaşım ve haberleşme
Transportation and communication from Tanzimat to the Republic of Bitlis province
MUHAMMED ALİ DEVECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihHatay Mustafa Kemal ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SACİT UĞUZ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e din anlayışında değişim
Başlık çevirisi yok
FARUK KANGER
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECİP TAYLAN
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (sivil) memurların emeklilik sistemi
Başlık çevirisi yok
MUHAMMET YUSUF KULAKSIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriGazi Üniversitesiİş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR ARICI
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar Türk karikatüründe felsefe
Philosophy in the Turkish caricature from the Ottoman reformation to Republic
TALİA KUNDAKÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. AHMET SİPAHİOĞLU
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kültür sanat etkileşimi
Culture and art interaction from Tanzimat to the Republic
ÇAĞLAR KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLÜFER ÖNDİN