II. Meşrutiyet Döneminde Sırat-ı Müstakim Mecmuası örneğinde İslamcıların iktisadi görüşleri (1908-1912)
Economic views of Islamists during the Second Constitutional Period: The case of Sırat-ı Müstakim Journal (1908-1912)
- Tez No: 476946
- Danışmanlar: PROF. DR. RAHMİ DENİZ ÖZBAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
Bu çalışma, II. Meşrutiyet devrinin başlıca yayın organlarından olan Sırât-ı Müstakîm mecmuası üzerinden İslâmcıların iktisâdî görüşlerini, dönemin genel iktisâdî gündemiyle bağlantılı olarak ortaya koymaya çalışmaktadır. Geri kalmışlığını itiraf ettiği İslâm âlemini uyandırarak eski parlak günlerine kavuşturmayı amaçlayan mecmua yazarları, İslâm özünde ilerlemeyi teşvik ettiği halde Müslümanların şeriatı tamamen yanlış anlayıp dine getirdikleri bid'atlar neticesinde dünyayı ihmal edip geri kaldıklarını iddia ediyordu. Bu çerçevede ilerlemenin anahtarı olan ictihâd kapısı tekrar açılıp dünya-ahiret dengesi yeniden kurulduğu ve Batı'nın her türlü ilmî-teknik bilgisi alındığı takdirde Müslümanların hızla yeniden kalkınacağına inanıyorlar ve bu çerçevede kapsamlı bir program öneriyorlardı. Dönemin başka bazı tematik mecmua ya da gazetelerinden farklı olarak esasen dînî-ictimâî-fikrî meselelere münhasır bir yayın organı olması nedeniyle iktisâdî meseleler Sırât-ı Müstakîm'in gündeminde her zaman ilk sırasında görülmüyordu. Ancak bu alanda İslâmcılar, çağdaşlarını tekrar eden yaklaşım içinde de olmayıp dînî ve millî hamiyet çağrılarıyla toplumda bir zihniyet dönüşümü gerçekleştirmeye çalışıyorlardı: Savaşın eski zamanlardaki gibi mutlaka topla tüfekle olmadığını fark eden bu düşünürler, boykot eylemleri ile ekonominin yönlendirilebileceğini görmüşler; gelişmiş ülkelerin kudretini bilhassa şahsî teşebbüse borçlu olduğunun bilincine varmışlardı. Yine insanları memur olmaya teşvik eden zihniyet yüzünden kalifiye uzmanların yetişmediğini ve bunun da dışa bağımlılığın başlıca nedenlerinden biri olduğunu anlamışlardı. Çalışma kapsamında İslâmcı düşünürlerin ortaya koyduğu iktisâdî hayat tasavvuru, devrin diğer iki önemli fikir akımı olan Türkçülük ve Batıcılığın iktisâdî gündemleriyle de kıyaslanmaktadır. Böylelikle genel olarak bir devrin iktisatla ilgili öncelikleri ve ortak gündemi mukayeseli bir yaklaşımla ortaya konulmaktadır. Son olarak, serbestî-yi ticaretten himâyeciliğe geçişin yaşandığı bu dönemde mecmua yazarlarının ilk görüşe daha yakın durdukları görülmüştür. İktisâdî görüşleri liberal çizgiler taşıyan yazarlar, ülkenin ancak özel şirketlerle imar edilebileceği iddiasıyla okurlarını şahsî teşebbüse teşvik etmiş; yeni bir çalışma ahlâkı doğduğu, fabrika ve okullar açılıp şirketler kurulduğu takdirde kalkınmanın kendiliğinden geleceğine dair inançlarını dile getirmişlerdir.
Özet (Çeviri)
Drawing upon the case of Sırât-ı Müstakîm journal, i.e. one of the leading periodicals during the Second Constitutional Period, this study is intended to present the economic views of Islamists in relation to the overall economic agenda of the period in question. Recognizing the backwardness of the Islamic world but also fostering a strong vision to awaken and bring it back to its former glory, authors of the said journal contended that while Islam inherently champions progress, it was actually Muslims who introduced harmful innovations (bid'at) and neglected the worldly life by entirely misunderstanding the sharia, which ultimately brought about the decline of Muslim societies. In this vein, with a comprehensive reform program in mind, they earnestly believed that Muslims would quickly recover, should the gate of interpretation (ictihâd kapısı) as the key to any progress be re-opened, the balance between worldly and otherworldly lives be restored and all scientific-technical experience of the West be adopted. As Sırât-ı Müstakîm, different from its contemporary counterparts, was largely, if not exclusively, dedicated to religious-social-intellectual issues; economic debates did not often appear on top of its agenda. Yet, this is not to say that Islamists simply reiterated their contemporaries, for they attempted to transform the mentality of its readers by addressing to their religious and patriotic zeal: Discerning the fact that wars were no longer waged merely on battlefields unlike in the past days, these thinkers saw the possibility of hitting the enemy's economy through boycott campaigns and acknowledged that industrialized countries owed their might to private enterprises in particular. Likewise, they also realized that the country lacked qualified human resources due to the mindset urging people to end up as civil servants, which in turn constituted one of the major reasons for foreign economic dependence. The study, through a comparative approach, also tries to draw parallelisms between the conception of economic life put forward by Islamists and the economic agenda of Turkism and Westernism, i.e. the other two major strands of thought during the Second Constitutional Era. In doing so, it seeks to identify common themes and economic priorities for an entire generation. Last but not least, during this period of transition from free trade to protectionism, contributors of the journal apparently maintained a stance which was relatively closer to the former. With their economic views of a rather liberal character, they held the belief that the country could prosper only through private enterprises and thus, encouraged their readers to engage in entrepreneurship. Hence, they often articulated their conviction that once a new work ethics was born, and once factories, schools and companies were opened up, it would be automatically followed by progress and development.
Benzer Tezler
- Gelenekle modernite arasındaki bir Meşrutiyet şeyhülislamı Musa Kazım Efendi (1861-1920)
A constitutional period şeyhülislam between tradition and modernity: Musa Kazım Efendi (1861-1920)
AHMET ŞAMİL GÜRER
- Sırât-ı Müstakîm Mecmuası'ndaki (1908-1912) siyer bilgilerinin tespiti
Determining information about sira in Sırât-i Müstakîm Mecmuası (the journal of straight path) (1908-1912)
EMİNE SOYDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
TarihSakarya Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT ÖZTÜRK
- Sebîlürreşâd ve İslam Mecmûası'nda yer alan Usûlü'l-Fıkh ve fıkıh konularındaki makalelerin değerlendirilmesi
Evaluation of the articles about al-fiqh and Usul al-Fiqh in Sebilürreşad and İslam Journals
ESMA GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKırklareli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN ÖZKET
- II. Meşrutiyet Dönemi İslamcı düşünürlerde ilerleme fikri: Sıratımüstakim-Sebilürreşad Mecmuası örneği
Political views of Ulema in the Second Constitutional Monarcyperiod: The case of the Beyanülhak Journal
ABDULLAH ÖZÇELİK
Doktora
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEBİ MİŞ
- 2. Meşrutiyet Döneminde İslamcılık ve Said Nursi
Islamism and Said Nursi in the 2nd Constitutional Period
MUHSİN İNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinGümüşhane ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜLENT BAL