18. Yüzyıl Osmanlı Devleti'nde şikâyet kültürü: Selanik örneği (1749-1750)
The culture of complaint in the Ottoman Empire in the 18th century: The case of Thessaloniki (1749-1750)
- Tez No: 477315
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MURAT TUĞLUCA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Rumeli, Selanik, Şikâyet Kültürü, Ottoman State, Rumelia, Thessaloniki, Culture of Complaint
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Bu çalışmanın amacı, 18. yüzyıl Osmanlı Devleti'nde şikâyet kültürünün incelenmesidir. İnceleme, Selanik örneği üzerinden yapılmıştır. 7 Numaralı Rumeli Ahkâm Defteri (1749-1751) ve şikâyet kalemi belgeleri kullanılarak hem belgelere yansıyan şikâyet konuları hem de bu şikâyetler karşısında Osmanlı bürokrasisinin uygulamaları analiz edilmiştir. Yer yer 17. yüzyıl ile de karşılaştırma yapılarak oluşan değişim ve gelişim anlaşılmaya çalışılmıştır. Osmanlı Devleti'nin adaleti sağlamak adına tebaasına şikâyet hakkı tanıması ile bürokraside bu hakkın kullanımına dair bir mekanizma oluşmuş, toplumsal düzeyde ise etkin bir şikâyet kültürü ortaya çıkmıştır. Şikâyet kültürünün referans noktası, devletin kanun devleti olma özelliği ve toplumun bu özelliğe uygun bir davranış biçimi geliştirmiş olmasıdır. Buradan hareketle, çalışmada ilk olarak şikâyet kültürünün kökenlerine, kavramsal boyutuna, kapsam ve unsurlarına değinilmiştir. Şikâyet kültürü; devlet anlayışı, hukuk, gelenek, dil ve edebiyat gibi manevi unsurlarının yanı sıra şikâyet mercileri ve bürokrasi ayağıyla defterler ve belgeler gibi maddi unsurları da barındırmaktadır. Çalışmada bu defter ve belgeler kullanılarak şikâyetler; tarafları, iletim kanalları, çözüm aşamasında Divan'ın uyguladığı prosedür ve karar süreci bakımından ele alınmıştır. En çok reayanın reayayı, Müslümanın Müslümanı ve erkeklerin erkekleri şikâyet ettiği 1749-1750 Selanik'inde, Divan'ın şikâyetlere verdiği cevaplar ise çoğunlukla davanın mahallinde görülmesi olmuştur. Son olarak bir toplumsal davranış biçimi olarak şikâyet kültürünün etkin yaşandığı Selanik'ten Divan-ı Hümayun'a ulaştırılan şikâyetler, konuları ve içerikleri bakımından incelenmiştir. Buna göre şikâyetler büyük oranda tasarruf hakkı, vergi ve zulüm konularını kapsayan gelir kaynaklarının idaresine ilişkindir. Ayrıca vakıf, miras, borç, haksız fiil, hırsızlık ve mülk de şikâyet konuları arasındadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyse the 18th century Ottoman culture of complaint over the case of Thessaloniki. Rumelian Record Book of Provisions No. 7 (1749-1751) and the documents from the Office of Complaint were examined. Both the themes of complaints and the applications of Ottoman bureaucracy against the complaints were analysed. A sporadic comparison was made between the 17th and 18th centuries so as to understand the possible changes and developments. The Ottoman State vested its subjects with the right to complain, which engendered a bureaucratic mechanism to handle this right and an active culture of complaint at the social level. The reference point of this culture is that the Ottoman State was a“state of law”and the Ottoman society developed a way of behaviour in accordance with this characteristics of the state. From this point of view, the study firstly elaborates the origins, conceptual aspects, scope and elements of the culture of complaint. The mentioned culture comprises both material and non-material elements. Raison d'état, law, tradition, language and literature are part of the non-material elements, while the authorities, bureaucracy, record books and documents are the material elements. The study examined these record books and documents in terms of causators, channels of communication, ways of solution, procedure of Divan and processes of verdict. Mostly subjects versus subjects, Muslims versus Muslims, and men versus men sued each other. The verdicts of Divan mainly called for in situ trials. The culture of complaint was actively exerted as a behavioural pattern in Ottoman Thessaloniki. The complaints coming from Thessaloniki to Divan-ı Hümayun were lastly examined in terms of their themes and contents. Accordingly, they were mainly related to the administration of sources of income like the right of disposition, tax and oppression. Charitable foundation, inheritance, delictum, larceny and property were also among the themes of complaint.
Benzer Tezler
- 18. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'nda şikâyet mekanizması ve işleyiş biçimi: Selanik örneği (1742-1743)
Compaint mechanism and it's functioning form in the Ottoman Empire in the 18th century: Example Thessaloniki (1742-1743)
BAHADIR ACET
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiYeni Çağ Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERYEM KAÇAN ERDOĞAN
- Türkiye'de çağdaş siyaset düşüncesinde içselleştirilen oryantalist söylem: Abdullah Cevdet örneği
The interiorised orientalist discourse in contemporary political thought in Turkey: The example of Abdullah Cevdet
NİHAL PAKIRDAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİLMİ KAÇAR
- 18 / 1 numaralı Develi Şer'iyye Sicili (h. 1314/ m. 1896/ 1897) transkripsiyon ve değerlendirme
18/1 number Develi şer'iyye Sicili transcription and (h. 1314/ m. 1896/ 1897) evaluation
TUĞBA AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihErciyes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKTAN
DOÇ. DR. MUHİTTİN KAPANŞAHİN
- Dersim'de sosyal yapının tarihî arka planı (XVI.-XVIII. yüzyıllar)
Historical background of social structure of Dersim (XVI–XVIII. centuries)
RAZİYE GÜNAY
- Sokollu Mehmed Paşa'nın İstanbul'daki imar faaliyetleri
Building activities in Istanbul of Sokollu Mehmed Pasha
FATMA ZEHRA POLATTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA İLKNUR KOLAY