Hanefî İbn Akîle el-Mekkî 'nin el-Cevherü'l-Manzûm'da ukûbât âyetlerini tefsirde rivâyet yöntemi
İbn Akîle el- Mekkî the Hanefî's narration method in his i̇nterpretation of Uqubat verses in el-Cevherü'l-Manzûm
- Tez No: 492880
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULHAMİT BİRIŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Merfû, rivâyet tefsiri, hükmen merfû, hadis, İbn Akîle, marfu, narration, tafsir, hadith, İbn Akîle
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Kur'ân-ı Kerîm'in anlaşılmasında hadislerin ayrıcalıklı bir yeri bulunmaktadır. İlk telif edilen tefsirlerden günümüze pek çok müfessir Kur'ân'ı tefsir ederken rivâyetlerden istifade etmiştir. İbn Akîle kendi dönemine kadar telif edilen rivâyet ağırlıklı tefsirlerden farklı olarak, el-Cevheru'l-manzûm adını verdiği eserini yalnızca merfû ve hükmen merfû rivâyetlerle sınırlandırmayı amaçlamıştır. Tefsirinin mukaddimesinde bu özgün iddiayı dile getiren İbn Akîle, eserinde hiçbir şekilde yoruma yer vermeyeceğini bildirmiştir. Bu çalışmada İbn Akîle'nin mezkûr hedefini ne kadar gerçekleştirebildiğinin ortaya çıkarılması ve bu yöntemle yapılan açıklamaların pratikte nasıl bir sonuca vardığının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Ancak el-Cevheru'l-manzûm'un yaklaşık bin altı yüz varaktan müteşekkil beş ciltlik yazma bir tefsir olması dolayısıyla, eserin bir yüksek lisans tezine konu olabilmesi için sınırlandırılması gerekmektedir. Rivâyet yönteminin, fıkhî hükümleri ihtiva eden âyetlerde daha belirgin bir şekilde tespit edileceği düşünülmektedir. Öte yandan İbn Akîle'nin Hanefî mezhebine mensup olması ve Hanefî mezhebinin hüküm istinbâtında re'ye önem veren bir mezhep olduğu göz önünde bulundurulduğunda, örneklem olarak seçilen ayetlerin ahkâma dair olması anlam kazanmaktadır. Kur'ân-ı Kerîm'de ahkâma dair çok sayıda ayetin bulunması nedeniyle, konu ukûbat âyetleri bağlamında ele alınmıştır. İki bölümden oluşan tezin ilk bölümünde öncelikle İbn Akîle'nin hayatı ve ilmî kişiliğine kısaca değinilmekte ardından el-Cevheru'l-manzûm muhteva, yöntem ve içerdiği temel tefsir meseleleri açısından incelenmektedir. İkinci bölümde ise İbn Akîle'nin kitaplardan hadis tahrîc etme suretiyle telif ettiği tefsiri, ukûbâta dair âyetler üzerinde tümevarım ve metin analizi yöntemleri uygulanarak incelenmektedir. Konunun disiplinlerarası bir alana tekâbül etmesi nedeniyle İslam ceza hukuku açısından İbn Akîle'nin naklettiği hadislerin bilgi değeri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Ukûbât âyetleri bağlamında yapılan araştırma sonucunda İbn Akîle'nin merfû hadislerle birlikte çok sayıda mevkûf ve maktû rivâyetleri de tefisine kattığı, özellikle kırâat farklılıkları ile ilgili açıklamalarında lugavî tahlillere girdiği tespit edilmiştir. Öte yandan İbn Akîle'nin birbiriyle telif edilmeyecek derecede farklılık arz eden rivâyetleri aynı ayetin açıklamasında, yorum yapmadan sıralamasının âyetin içerdiği hükümlerin anlaşılmasını zorlaştırdığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Narrations about deeds and sayings of the prophet Muhammad (PBUH) have a privileged position in explanation of the Quran. Many commentators from the first tafsir texts to present have used narrations in regards to interpret the Quran. Unlike previous tafsirs, İbn Akîle intented to limit his work which was named el-Cevheru'l-manzûm with marfu narrations. He expressed this unique claim in the preface of the book and declared that he will not give a place for comments. In this study, it is aimed to reveal how İbn Akîle did realize his goal and to find out how the explanations that were made with this method have practical implications. el-Cevheru'l-manzûm is a five-volume tafsir which is about one thousand six hundred leaves, thus it's required that the study should be limited. It is thought that the method of narration will be determined more clearly in the verses containing the judicial provisions. On the other hand, considering that Ibn Akîle is a member of the Hanafi sect and that the Hanafi sect is a denomination that attaches great importance to interpretations in jurisprudence it becomes meaningful that the chosen verses are about jurisprudence. Since the Qur'an has many verses regarding the jurisprudence, the subject has been handled in the context of the Qur'anic verses concerning criminal law. In the first part of the thesis which consists of two chapters, the life history and scientific personality of Ibn Akîle is briefly mentioned, and al-Cevheru'l-manzûm has been examined in terms of contents, methods and basic tafsir issues. In the second part, Ibn Akîle's tafsir, which was consisted of narrations that are taking part in the hadith books, has been examined with textual analysis upon Quranic verses concerning criminal law (ukubat verses). Due to it is an interdisciplinary field, it has been tried to determine the information value of the hadith conveyed by Ibn Akile for Islamic criminal law. As a result of the research carried out in the context of the ukubat verses, it has been found that Ibn Akîle, allowed for many mavkuf and maktu narrations with marfu hadiths. Besides in the explanations about the differences of the kıraat he gived place to linguistic analysis.
Benzer Tezler
- Abdurrahman Bin İsa Bin Mürşid el-Hanefi el-Mürşidi'nin el-Fethul-Kudsi fi Tefsiri Ayetil-Kürsi adlı eseri
Abd al Rahman İbn İsa İbn Murshid al Hanafi al Umari and his al Fath al Qudsi fi Tafsiri Ayat al Qursi named work
ALİ MUSLU
- Ḥanafīte traditionalism in the Mamluk period: Ibn Abī l-ʿIzz's (D. 792/1390) commentary on the creed of al-Ṭaḥāwī
Memlükler döneminde Hanefî gelenekçiliği: İbn Ebü'l-'İzz'in (Ö. 792/1390) Tahâvî Akidesi üzerine şerhi
THOM DEKKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Dinİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL AYBAKAN
- İbn Nüceym'in er-Resâil'indeki aile hukukuna ilişkin risalelerin tahkik ve tahlili
Investigation and analysis of family law treatises in Ibn Nujaym's er-Resail
ŞEYDA ÇİNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACER YETKİN
- İmam İbn Ebû Zeyd el-Kayrevânî'nin fıkıh usulü ile ilgili görüşleri
Imam Ibn Ebû Zeyd al-Qayrawani's opinions on usulu al-fiqh
ARAFAT AMHAISEN
Doktora
Türkçe
2024
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ÖZDİREK
- İbn Hazm'ın el-Muhallâ adlı eserinde Ebu Hanife'ye nispet edilen görüşlerin tahkiki (Aile Hukuku örneği)
Analyses of remarks attributed to abu Hanifa by Ibn Hazm in his work titled al-Muhallâ (Family Law case)
CANAN KÖSETÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ŞAHİN