İbn Hazm'ın Hanefîlere yönelik kıyas eleştirisi
Ibn Hazm's criticism of analogy (qiyās) against Hanafīts
- Tez No: 511066
- Danışmanlar: PROF. DR. HACI MEHMET GÜNAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Fıkhî mezheplerin büyük çoğunluğu usûl anlayışlarında kapsamlı veya sınırlı ölçüde fıkhî kıyasa (temsil, analoji) yer vermiş, bilhassa ehl-i rey, analojiye başvurmaksızın fıkhî meselelere çözüm bulunamayacağını dile getirmiştir. Kendilerini ehl-i hadis içerisinde konumlandıran Zâhirîlerin en önemli temsilcilerinden olan İbn Hazm (ö. 456/1064) ise karşılaşabilecek sınırsız meselenin fıkhî kıyasa başvurmaksızın, eldeki naslarla çözülebileceğini savunmuştur. Buna göre İbn Hazm, fıkhî kıyasa alternatif olarak mantıkî kıyasın (syllogism) ve mantık ilminin diğer imkânlarının kullanılmasını teklif etmiştir. Ayrıca o, dönemindeki hâkim fıkıh anlayışına ciddi eleştiriler getirmiştir. İbn Hazm'ın Hanefî mezhebi özelinde ehl-i reye yönelik kıyas eleştirisinin, mantıkî temelleri ve fürû-i fıkha yansımalarıyla birlikte ortaya konulmasını hedefleyen bu tez, bir giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın amacı, önemi, yöntem ve kaynakları ortaya konulmuştur. Birinci bölümde İbn Hazm'ın kıyas eleştirisinin arka planının anlaşılması için ilk olarak onun epistemolojisine, mantık ve şer'î delil anlayışına, ardından kıyasla ilişkisini kurduğu kavramlardan olan taklit, rey ve istihsâna bakışı ile ictihad anlayışına kısaca değinilmiştir. Daha sonra onun illet, ta'lîl ve kıyasa bakışı ve daha çok Hanefîler özelinde ehl-i reye yönelik ilgili eleştirileri, bilhassa ilk dönem Hanefîlerinden Cessâs'ın (ö. 370/981) görüşleri ile mukayeseli olarak incelenmiştir. İkinci bölümde ise İbn Hazm'ın el-Muhallâ bi'l-âsâr isimli kapsamlı fürû-ı fıkıh eseri çerçevesinde, onun teoride şer'î bir delil olarak kabul etmediği kıyasa, uygulamada ne tür eleştiriler getirdiği ele alınmıştır. Bu çerçevede İbn Hazm'ın Hanefîlere nispet ettiği temsil gücü yüksek bazı kıyaslar seçilerek onun bu kıyaslara yönelik itiraz ve eleştirileri ortaya konulmuş, ayrıca bu kıyasların Hanefîlere aidiyeti araştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
The great majority of the Islamic law schools have included analogy (qiyās) in their usūl al-fiqh, whether on a comprehensive or limited scale. The ahl al-ra'y (rationalists) especially expressed that no solution to the fiqh problems can be found without referring to analogy. Ibn Hazm (d. 456/1064), one of the most important representatives of the Zāhirīts that position themselves as ahl al-hadīs (traditionalists), has argued that the unlimited problems that can be encountered will be solved by the texts (nūsūs) in hand without resorting to analogy. Accordingly, Ibn Hazm proposed the use of syllogism and other tools of the science of logic as an alternative to analogy. He also brought intense and serious criticism against the understanding of fiqh that was dominant in his time. This thesis, which aims to reveal Ibn Hazm's criticism of analogy against the ahl al-ra'y specific to the Hanafī school of law and its effects in furū al-fiqh, consists of an introduction and two main sections. In the introduction part, the aim, importance, method and resources of the work are presented. In the first chapter, in order for the background of Ibn Hazm's criticism of analogy to be understood, we first briefly addressed his epistemology, understanding of logic and shar'ī evidence, and then taqlīd (imitation), ra'y (reason) and istihsān (juristic preference), the concepts to which he established a relation to analogy, and to his understanding of ijtihād (legal reasoning). Later, we tried to examine his view of rationale (illah), causation (ta'lîl) and analogy, and his criticisms of the ahl al-ra'y specific to Hanafīts, in comparison with the views of al-Jassās (d. 370/981), one of the early Hanafīts, in particular. In the second chapter, we handled Ibn Hazm's practical criticism against analogy, which he does not acknowledge as a shar'ī evidence in theory, within the scope of his comprehensive furū al-fiqh book al-Muhallā bi al-āsār. In this framework, some highly representative analogies, which Ibn Hazm attributed to the Hanafīts, have been selected and his objections and criticisms against these analogies have been put forward and their belonging to Hanafīts was investigated.
Benzer Tezler
- İbn Hazm'ın kadınlarla ilgili özgün görüşlerinin Hanefi yaklaşımıyla karşılaştırılması -ibadetler örneği-
Comparasion of Ibn Hazm's original views on women's with Hanafi approach -example of worship-
MERVE BAYOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMETULLAH SAMİ
- İslam Hukukunda küçüklerin evlendirilmesi
the marriage of minors in İslamic Law
ADEM YENİDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADNAN KOŞUM
- İslam Hukuk usulünde Hanefi ve Malikilere göre istihsan metodu
Islamic Civil Procedure Hanafis and Malikis according to method of sarcasm
MUSTAFA BÖLÜKBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İZZET SARGIN
- İbn Hazm'ın iman ile ilgili görüşleri
Ibn Hazm's views on faith
SÜMEYYE EKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SERDAR