Ahmed Hâlis Dede tufeylü menâkıbi'l-kibâri'l-Mevlevî fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sâkıbi'l-ma‛nevî (İnceleme-tenkitli metin)
Ahmed Hâlis Dede Tufeylü Menâkibi'l-Kibâri'l-mevlevî fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sâkibi'l-Ma‛nevî (Study-critical text)
- Tez No: 513132
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN AKKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ahmed Hâlis Dede, Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî, Menâkıbnâme, Mevlevî menâkıbı, Mustafa Sâkıb Dede, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, Kütahya, Kütahya Mevlevîhanesi, Mevlana, Mesnevî, Ahmed Hâlis Dede, Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî, Menâkıbnâme/legend, menâkıb of Mevlevi, Mustafa Sâkıb Dede, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, Kütahya, Mevlevîhane of Kütahya, Rumi, Masnavi
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 537
Özet
Mevlevîlik tarikatı çevresinde oluşan edebî mahsuller Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Mevlevî gelenek içinde oluşan edebiyat genellikle Mevlevîhaneler etrafında teşekkül etmiştir. Kütahya Mevlevî Asitanesi Osmanlı coğrafyasına yayılmış doksan civarındaki Mevlevîhane içerisinde en önemli Mevlevîhanelerden biridir. 17. yüzyılın sonlarından 18. yüzyılın ortalarına kadar Kütahya Arguniyye Mevlevîhanesinde şeyhlik yapmış olan Mustafa Sâkıb Dede ile babasının bıraktığı yerden 18. yüzyılın sonuna kadar aynı Mevlevîhanede şeyhlik yapan Ahmed Hâlis Dede, Mevlevîlik tarihi açısından iki büyük esere imza atmışlardır. Mustafa Sâkıb Dede Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, oğlu Ahmed Hâlis Dede ise babasının eserine zeyl olarak Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî Fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sakıbi'l-Manevî isimli eserleri yazmışlardır. Bu iki eserin konusu da Mevlevî çelebileri, dedeleri ve dervişlerinin hayat hikayeleri olmakla birlikte her iki eser içinde sosyal bilimlerin hemen hemen bütün alanlarına ait birçok malumat mevcuttur. Bizim çalışmamızın amacı Ahmed Hâlis Dede'nin Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî Fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sakıbi'l-Manevî isimli eserinin tenkitli ve transkripsiyonlu metnini ortaya koymak, şekil ve muhteva yönüyle incelemesini yapmak, bunun yanı sıra metinde yapılan şiir iktibaslarının müelliflerini ve kaynağını tespit etmek, bu suretle kendinden önce Arap, Fars ve Türk edebiyatında yazılan manzum eserlerin Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî'ye ne ölçüde tesir ettiğini açığa çıkarmaktır. Bunlarla birlikte çalışmamızda Ahmed Hâlis Dede'nin hayatına dair teferruatlı bilgi verilmiş, divanının olup olmadığı konusu geniş ölçüde tartışılmıştır. Türk edebiyatında menâkıbnâme türünün teşekkülü ve bu teşekkül esnasında Mevlevî menâkıbnâmelerinin konumu, Mevlevî menkabeleri içerisinde ise Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân ve Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî'nin önemine genişçe yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
In Turkish literature, Mevlevî tradition literature has a very important place. Mevlevî tradition literature formed usuallly around Mevlevihane. Mevlevihane is a kind of İslamic/mystic convent. The big convent of Kütahya is one of the most important Mevlevihane from the ninety around the world. Mustafa Sâkıb Dede who had done sheikdom from the latest years of 17th Century to middle of 18th Century, and Ahmed Hâlis Dede, who had done sheikdom from his father to the latest years of 18th century, have two big works in the way of Mevlevî history. Mustafa Sâkıb Dede wrote Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân and his son Ahmed Hâlis Dede wrote Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî Fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sakıbi'l-Manevî continiation of his father work. Also the topics of these two works are Mevlevi Çelebi, Mevlevi sheikhes and Mevlevi dervishes' lives. As well as, inclusive of this two books have a lot of information from social sciences. The aim of our study is to prepare Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî Fî-Menkabeti Hazreti'ş-Şeyhi's-Sakıbi'l-Manevî's critical edition text. Besides this we investigate work's form and content. However we transformed work's content to present-day Turkish. Poem Quotations of Arabian, Persian and Turkish were established in the Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî. And influence of this quotations were established to Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî. In our study the life of Ahmed Hâlis Dede is focused on. We debated Ahmed Hâlis Dede's Divan. İs it present or absent? We studied Turkish lengends' creation and Mevlevî legends' formation. We mentioned Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân and Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l-Mevlevî within the Mevlevî legends.
Benzer Tezler
- Ahmed Hâlis'in Tufeylü Menâkıbi'l - Kibâri'l- Mevlevî Fî Menkabeti Hazreti'ş - Şeyhi's-Sâkıbi'l-Ma'nevî'si ve eserin nesir üslûbu açısından değerlendirilmesi [inceleme - metin (1b - 76b)]
Ahmed Hâlis' Tufeylü Menâkıbi'l-Kibâri'l - Mevlevî Fî Menkabeti Hazreti'ş - Şeyhi's-Sâkıbi'l-Ma'nevî and the analysis of this work in terms of its prose style [analysis - text (1b - 76b)]
FATMA İMAMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Kütahya Erguniye Mevlevîhanesi
Başlık çevirisi yok
MEHMET GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖZKAN
- XVII. ve XVIII. yüzyıl kaynaklarına göre Kütahya'lı şairler
In the sources of the XVII. and XVIII. centuries Kütahya's poets
MURAT DEĞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KADİR GÜLER
- Sabûhî Ahmed Dede'nin İhtiyârât-ı Sabûhî adlı Mesnevî şerhi (IV.-VI. cilt) (inceleme-tenkitli metin-sözlük)
Sabûhî Ahmed Dede's commentary on Masnavi titled İhtiyârât-i Sabûhî (Volume IV.-VI.) (analysis-critical text-glossary)
AYŞE KORKMAZ
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARSLAN
- Sabuhi Ahmed Dede, hayatı, eserleri ve 'İhtiyarat-ı Sabuhi' adlı eseri (1-100. varak)
Sabuhi Ahmed Dede, his life, writings and his book of 'ihtiyarat-i sabühi' (1-100. leaf)
ABDULKADİR ALGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN TÜRER