Bergama Taşhan'ın koruma sorunları ve restorasyon projesi önerisi
Conservation issues and restoration project propositon of Bergama Taşhan
- Tez No: 531427
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEVLÜDE KAPTI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
ÖZET Çalışma konusu olan Bergama Taşhan Bergama'nın Osmanlı Dönemi'nden kalan en önemli yapılarından birisi olma özelliğini taşımaktadır. Bunun yanında, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde ticaret ve lonca teşkilatlanmalarıyla ünlü olan Bergama'da günümüze ulaşabilmiş az sayıdaki han yapısından birisidir. Yapı, kitabesinden anlaşıldığı üzere 1432 yılında, Bergama'da hatiplik yapan ve sonrasında paşa rütbesi verilen Hatip Paşa lakaplı Bedreddin Mahmud'un oğlu Hibeytullah tarafından yaptırılmış olup“Hatip Paşa Vakfı”nın akarıdır. Bu vakıfta ayrıca İncirli Mescid Camii, Küplü Hamam ve Hatip Paşa Medresesi (Karaca Ahmet Medresesi) olarak geçen yapılar da kayıtlıyken günümüzde bu vakıf bulunmamaktadır. Yapı özgün plan kurgusu ile Anadolu'daki diğer Osmanlı Dönemi hanlarından ayrılmakta ve daha çok Selçuklu Dönemi kervansaraylarını andırmakta iken 19.yy.'da geçirdiği tadilatlardan sonra iş hanı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Vakıf kayıtlarında kervansaray (karbansaray) olarak gözükürken sonradan han olarak geçmeye başlamıştır. 19. yy.da giriş cephesinin bulunduğu kol üzerine eklenen bir üst kat, yapının özgün plan kurgusunu ve cephesini kısmen bozmuş olsa da, yapılan eklentilerin kendine özgü mimarisi ve döneminin mimari özelliklerini yansıtması sayesinde Anadolu han yapıları arasında farklı bir konum kazandırmıştır. Özgün döneminde tamamen kargir olarak yapılan yapının içerisinde bir çok farklı kargir yapım tekniğini bir arada görmek mümkündür. Cephe duvarlarında devşirme olduğu düşünülen büyük kesme taş duvar ile taş-tuğla almaşık duvar görünürken, iç kısımlarda moloz taş tonozlar, günümüze ulaşamayan tuğla tonozlar, devşirme sütunlar ve tuğla kemerli kapılar bulunmaktadır. 19. yy sonunda da giriş üzerindeki kerpiç yığma duvarlı bir kat eklenmiş ve yapım sistemi çeşitlilik kazanmıştır. Üst kat yapılırken yapının tuğla tonozlarının bir kısmı hasar görmüş geri kalanı ise tamamen yok olmuştur. Yapı 20.yy'da da oldukça müdaheleye uğramış ve çok sayıda eklenti oluşmuştur. Bu süreç içinde özgün mekan kurgusunda değişik v meydana gelmiştir. 1978 yılında geçirdiği yangın sonrasında da tamamen işlevsiz ve atıl kalmıştır. Bergama Taşhan'ın günümüzdeki Bergama içerisindeki konumu, yapının özgün mekan kurgusu ve yapım teknikleri, mekan ölçüleri ve ulaşım dikkate alındığında yapının Bergama halkının çok sık olarak kullandığı ve ticaret hayatını etkileyen ya da kontrol eden bir yapı olarak değerlendirilmesi istenmiştir. Bu nedenle“Ticaret Odası”olarak işlevlendirilmiş ve bu doğrultuda bir restorasyon önerilmiştir. Yapının restorasyon kararlarındaki ana ilke, mevcut özgün özelliklerin olduğu gibi korunması veya bilimsel verilere göre yeniden yapılması fakat kesin verilerin olmadığı konularda kalıcı ve yapıya zarar verecek müdahalelerden kaçınılması, hafif, çağdaş malzemelerle ve geri dönüşümü mümkün tamamlama yapılıp mekanın işlevini yerine getirmesinin sağlanması olarak belirlenmiştir. Bu sayede Taşhan hem ticaret yaşantısıyla ünlü Bergama'nın hak ettiği nitelikte bir idari yapı olacak, hem de çok sık kullanılan ve ilgi gören bir yapı haline gelip günümüzdeki atıl halinden kurtarılmış ve günümüze kazandırılmış olacaktır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY Bergama Taşhan, which is the subject of study, has the singularity of being one of the most important buildings in Bergama (Pergamon) which dated Ottoman Era. Beside this, Taşhan is one of the few commercial (han, inn, caravanserai...) buildings which could reach today in Bergama, the city was famous once for its commerce and guilds in Ottoman Era. As written in the epigraph, the building was built in 1432 for Hibeytullah, the son of Bedreddin Mahmud, who is called“Hatip Paşa”for taking the rank of pascha. It was a part of a foundation called“Hatip Paşa Foundation”and built for its income. This foundation was also included İncirli Mescid Camii, Küplü Hamam and Hatip Paşa Medresesi (Karaca Ahmet Medresesi) but not active at the moment. The building is divided from the other Otttoman Era han buildings in Anadolu for its unique plan form and seemed more like Seljukian Era caravanserais but after the 19th century alterations, the building was started to use as an office block.In its foundation records, the han was stated as a caravanserai but after 16th century as a han. Even though the 19th century alterations and additions (upper floor, the places in the court...) had deformed its original plan form and front view, the distinctive architecture of additional parts and reflecting the architectural form of its own era, made the building earn a specific status in the han buildings in Anadolu. It is possible to see various masonry techniques together at the building, which was built completely with bricks and Stones in its original period. As appeared at the surfaces of outer walls huge stone blocks, which thought as reused materials, was used with the brick-stone togehter techniques. At inner walls and parts, brick vaults (which were not reached today) and stone vaults, reused stone columns and capitals, doorways with brick archs built. A wood with timber filling upper floor was added at late periods and structure systems diversified. Some parts of brick vaults were damaged when the upper floor was built and the rest of the brick vaults were destroyed completely. In 20th century too, the building had many reparations and vii alterations and various non-original additions on it. This situation deformed the building from its original form, finally, a fire in 1978 abandoned the building completely. Considering the location, the original plan form and structural techniques, the size of the places and rooms and transportation facilities of Taşhan in Bergama, it is demanded to be used as an administrative building of commerce and business activities in Bergama, and used frequently by the public. Therefore, Taşhan adapted as“Chamber of Commerce”and a ( project at this direction proposed. The main principle on restoration decisions is to protect parts as existed today or rebuild, which exact datas could acquired, but at the controversial parts, to avoid intervention which can be harmful and permanent, instead, to integrate parts and places and to help the building adapt to its newfunction with light, contemporary and easily detachable material.With the help of this Taşhan will be an administrative building of commerce and business of Bergama, which Bergama deserve, and bring in to our time and saved from its current abandoned situation, become a frequently used and interested building.
Benzer Tezler
- Gerçek yaşamla ilişkilendirilmiş matematik öğrenme etkinliklerinin özel yetenekli 4.sınıf öğrencilerinin sayı hissi performanslarına etkisinin incelenmesi
Investigating the effect of mathematics learning activities associated with real life on the number sense performance of 4th grade gifted students
BAHAR KART
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MatematikDokuz Eylül ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA TATAROĞLU TAŞDAN
- Bergama yöresi Alevi kültürü ve müzik pratikleri
Bergama region Alevi culture and music practices
NAZLICAN İRİÇAM
- Allianoi'da bulunan Bergama tipi friz ve sütun başlıkları
Bergama type frieze and column capitals found in Allianoi
MEHMET ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
ArkeolojiTrakya ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET YARAŞ
- Bergama merkez ilçe ve köylerinde yaşayan yörüklerin ağız incelemesi
Accents of yoruks who live in city centres and villages of İzmir Bergama
HALE BOZALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. FATMA SİBEL BAYRAKTAR