Celâleddîn Devvânî'de isbât-ı vâcib tartışmaları: Teselsülün iptali örneği
Discussions for the Existence of God in Jalal ad-Din ad-Dawani: Disproving infinite Regress
- Tez No: 534387
- Danışmanlar: PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 201
Özet
Düşünce tarihindeki en önemli konulardan biri,“kendi zâtı ile kaim ve her şeyden müstağnî olan zorunlu varlığı”delillendirmek mânasına gelen“isbât-ı vâcib”tartışmalarıdır. Nazarî düşünce geleneğinde oldukça büyük bir öneme sahip olan isbât-ı vâcib konusu, güncel kelâm ve felsefe tartışmaları arasında da ilk sırada yer almaktadır. Özellikle müteahhir dönem âlimleri tarafından detaylı bir şekilde ele alınan bu konuda, çoğunluğu spekülatif ve polemik metinlerden oluşan oldukça zengin bir literatür bulunmaktadır. Söz konusu literatür incelendiğinde,“imkân”ve“hudûs”delillerinin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu deliller, biçim ve muhteva açısından birtakım farklılıklar içerse de,“teselsül”problemine karşı aynı eğilimi göstermektedir. Dolayısıyla“teselsül”problemi de en az isbât-ı vâcib konusu kadar önemli ve onun kadar güncel bir yapıya sahiptir. Geç dönem Eş'ârî bilginlerinden Celâleddîn ed-Devvânî (ö. 908/1502), isbât-ı vâcib konusunu, tevarüs ettiği eklektik kelâm geleneği doğrultusunda çözümlemeci bir yaklaşımla ele almış ve bu konuya dair kendisinden önceki âlimlerin farkına varamadığı birtakım hususlara dikkat çekmiştir. Özellikle teselsül konusunu ve imkân delilinin farklı versiyonlarını geniş bir şekilde analiz eden Devvânî, bu iki konuda diğer İslâm bilginleri ile diyalektik bir ilişki içerisine girmiştir. Bu bağlamda düşünür, tatbîk delilini diğer delillere nispeten daha geniş bir şekilde ele almış ve söz konusu delilin sonsuzluk tartışmalarındaki önemine vurgu yapmıştır. Devvânî, sonsuzluk probleminin isbât-ı vâcib konusundaki yeri hususunda ise hayatının değişik dönemlerinde iki farklı yaklaşım sergilemiştir. Bu çalışma,“isbât-ı vâcib”konusu ve“teselsül”problemi özelinde Devvânî'nin entelektüel eğilimlerini inceleyerek onun düşünce yapısının fikrî uzantılarını bütün yönleri ile ele almaya çalışacaktır.
Özet (Çeviri)
One of the most important subjects discussed throughout intellectual history has been proving the rational necessity that subsists within His Essence. An Essence that is self-subsistent; free from needing anyone or anything, Exalted is He. This topic is one of the most important philosophical topics and one of the most important topics in Kalam that have been brought forth once again as well as being very important in the history of speculative thought in general. This topic which was given a lot of attention by the later generation of scholars has a lot of priceless literature written on it consisting mostly of speculative and dialectical treatises. After studying the literature broadly one notices that the 'proof from Huduth' (dalil al huduth) and the 'proof from possibility' (dalil al-imkan) are used the most. And while both proofs are different from one another in terms of form and content they are similar when it comes to the question of negating infinite regress (ibtal at-tasalsul). It is for this reason that the question of infinity holds a very important place in the literature that is not of any less value than the place of proving the rational necessity of God. And it similarly enjoys a modern concern by scholars. Just as infinity is a central question when it comes to the question of proving the rational necessity of God it is also plays a central part in other topics like the attributes of God, Exalted is He, Prophetology, and the theory of Jawhar al-Fard as well as other epistemological, ontological, cosmological and eschatological areas. This is because the soundness of the use of textual proofs hinges on disproving circular arguments (dawr) and disproving infinite regress (tasalsul). Jalal ad-Din ad-Dawani (d. 908/1502) as one of the Ashari scholars of the late period engaged the question of proving the rational necessity of God in an analytical manner based upon the eclectical Kalam tradition that he inherited. And he highlighted a number of problems that the earlier generations did not pay attention to. Dawani, who analyzed both the subject of infinity and the various representations of the proof from possibility (dalil al-imkan) founded a strong dialectical relationship with the other scholars concerning both of these subjects. This research paper seeks to study the various perspectives and opinions of Dawani with regards to both the topic of proving the rational necessity of God as well as disproving infinite regress as well as discuss the foundations of his thought and all that it entails.
Benzer Tezler
- Celaleddin Devvani'de Tanrı'nın varlığı ve sıfatları
The existence of god and and his attributes in Jalal al-din al-Dawani
ESMA ÇUBUKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ERDEM
- Kemalpaşazâde'nin Şerhu Risâleti İsbâti'l-Vâcib adlı eserinin tahkik ve incelemesi
The critics and analysis of Kemalpashazade's Work Şerh RisâletiIsbâti'l-Vâcib
RABİA GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE TOKSÖZ
- Celâleddin Ed-Devvânî'nin İsbât-ı Vâcib anlayışı (Risâletü İsbâti'l- Vâcibi'l- Kadîme adlı eserine göre)
Celâleddin Ed-Devvânî's Understanding of Isbât-ı Vâcib (According to his work called Risaletü Isbâti'l- Vâcibi'l- Kadime)
HÜSEYİN KÖROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN BİÇER
- 'Halku'l-Ef'âl' meselesi ve Celâlüddîn ed-Devvânî'nin 'Halku'l-A'mâl' risâlesinin tahkiki ve değerlendirilmesi
Creation of actions issues and the review of 'Khalk al-A'mâl' By Jalaluddin ed-Dawwani
ZAHER ALMAKKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA SELİM YILMAZ
- Celâleddin Devvânî'de ruhsal tıp
Spiritual medicine in Jalal al-Din al-Dawani
NURİYE ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FelsefeAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ ADIGÜZEL