Diyarbakır sahasında hidrokarbon araştırmasında üç boyutlu vibrosismik yöntemi ile veri toplama ve kaynak parametresinin seçimi
Selection of data acquisition and source parameters in Diyarbakir area for hydrocarbon exploration by using three dimensional vibroseismic method
- Tez No: 546325
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ KURTULUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeofizik Mühendisliği, Geophysics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 70
Özet
Vibrosismik, çeşitli frekanslar içeren sürekli sinuzoidal titreşimleri kontrollü olarak yaratan, uygulayan ve vibratör'ün enerji kaynağı olarak kullanıldığı bir sismik yöntemdir. Dünyada sismik ekiplerin %75'i hidrokarbon aramalarında vibratörü tercih etmektedirler. Vibratörün yere gönderdiği sinyal sweep (tarama) sinyal olarak adlandırılır ve hidrokarbon aramalarının çoğunluğunda doğrusal tarama sinyali uygulanır. Hidrokarbon amaçlı üç boyutlu sismik veri toplama çalışmalarında sismik çalışmaların hedeflenen başarıya ulaşması için kaynak parametrelerinin seçimi önemli yer tutmaktadır ve bu parametrelerin belirlenmesi adına test çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı tarafından hidrokarbon araştırması için üç boyutlu vibrosismik yöntem kullanılarak Diyarbakır çalışma sahasına en uygun kaynak parametreleri test edilmiştir. Testin temel amacı en kısa sürede en uygun Sinyal/Gürültü oranını ve hedef seviyelerden yansımaları elde edebilecek referans sinyal parametrelerini belirlemektir ve bu amaç için bir program dizayn edilmiştir. Test programının her aşamasında sadece bir parametre değiştirilmiştir ve diğer tüm tarama, vibro ve kayıt parametrelerinin sabit kalmıştır. Veri toplama parametrelerinden alıcı aralığı 50 m, atış aralığı 50 m, alıcı hattı aralığı 300 m ve atış hattı aralığı 400 m olarak seçilmiştir. Kayıt uzunluğu 5 sn, örnekleme aralığı da 2 ms'dir. Bu çalışmada gerçekleştirilen test parametreleri; Tarama başlangıç frekansı testi, tarama bitiş frekansı testi, tarama uzunluğu testi, tarama sayısı testi, vibratör sayısı testi, vibratör dizilim testi ve tarama tipi testidir. Aktif kanal sayımızın en yüksek olduğu bir bölgede aynı nokta üzerinde farklı test parametreleri ile atışlar yapılmıştır. Bu çalışmada hedef derinliğimize uygun olacak 14 adet parametre test atışı yapılmıştır. Her bir atıştan elde edilen veriye ait ham veri kayıtları, frekans spektrumları incelenmiştir. Tarama sinyalinin bitiş frekansı daha önce bölgede yapılan çalışmalar da incelenerek 72 Hz olarak belirlenip, 8 ve 10 Hz başlangıç frekansları test edilmiştir. 10 Hz frekansının sonucu en uygun frekans olarak seçilmiştir. 10 Hz değeri sabit tutularak 72, 80, 88 ve 96 Hz bitiş frekanslarının testi yapılmıştır ve 72 Hz sonucu uygun bulunmuştur. Sonrasında 8, 10, 12 ve 16 saniye tarama uzunlukları test edilmiştir. Tarama uzunluğu 8 saniye veya 16 saniyede Sinyal/Gürültü oranı daha yüksek gözlemlenmiştir. 8 saniye tarama boyu daha ekonomik olacağı için bu tarama boyu çalışmada tercih edilmiştir. Bir atış noktası için 1, 2, 4, 6, 8 ve 12 tarama sayıları test edilmiştir ve 4 tarama sayısı yeterli olmuştur. Çalışma sahası için vibratör sayısı testinde 4 vibro uygun bulunmuştur. Dizin testinde çalışma sahasında daha önce yapılan en uygun dizilim düzeninin kullanılması tercih edilmiş, 1x4 doğrusal vibro düzeni uygulanmıştır. Doğrusal (linear) tarama atışlarda düşük frekanslarda dalga boyu daha az sönümlendiği bilindiği için, doğrusal ve doğrusal olmayan (non-linear) atış kayıtlarına bakıldığında doğrusal tarama atışların daha iyi sonuç verdiği gözlemlenmiştir. Yapılan test atışları sonucunda kaynak parametreleri 10-72 Hz Frekans Bandı, 8 saniye tarama (sweep) uzunluğu, 4 vibratör, 4 tarama ve doğrusal tarama olarak belirlenmiştir. Bu parametreler doğrultusunda üretime başlanmış ve test çalışmaları sonlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Vibroseismic is a seismic method which creates and applies controlled, sinusoidal vibrations containing various frequencies and used vibrator as an energy source. 75% of the seismic crews in the world prefer the vibrator for hydrocarbon explorations. The signal that the vibrator sends to the ground is called the sweep signal and the linear sweep signal is applied in the majority of the hydrocarbon researches. The selection of the source parameters is crucial in the three-dimensional seismic data acquisition for hydrocarbon studies and test studies are carried out to determine these parameters. In this study, most convenient source parameters are tested with 3-D vibroseismic method in Diyarbakır study area by the Turkish Petroleum. The main purpose of the test is to determine the most appropriate Signal/Noise ratio and reference signal parameters which can obtain the reflections from the target levels. Only one parameter was changed at each stages and all other sweep, vibro, and recording parameters remained constant. The receiver interval is 50 m, the shot interval is 50 m, the receiver line interval is 300 m, the shot line interval is 400 m. The recording length is 5 s, the sampling interval is 2 ms. Test parameters are sweep start frequency, sweep end frequency, sweep length, number of sweep, number of vibrator, vibrator array and sweep type. In this study, 14 parameter test shots were applied, raw data and frequency spectrums were obtained. The end frequency of the sweep was investigated from previous acquisition and the start frequencies of 8 and 10 Hz were tested. The result of the 10 Hz is chosen as the most suitable frequency. At 10 Hz, 72, 80, 88 and 96 Hz end frequencies were tested and 72 Hz was found more proper. After that, sweep lengths of 8, 10, 12 and 16 seconds were tested. Sweep length was observed in 8 s or 16 s highest S/N ratio. 8 s sweep length was preferred due to economic conditions. For a shot point, 1, 2, 4, 6, 8 and 12 number of sweeps were tested and 4 sweep were qualified. The number of vibrator test for the study area was approved to be a 4 vibro. In the array test, it was preferred to use the most appropriate array order in the study area called 1x4 linear vibro order. It is observed that linear sweep shots give better results when linear and non-linear shot recordings are compared because linear wavelength is less attenuated at low frequencies. As a result of the test shots, the source parameters were determined as 10-72 Hz Frequency Band, 8 seconds sweep length, 4 vibrators, 4 sweeps and linear sweep type. Production started in accordance with these parameters and the test studies were completed.
Benzer Tezler
- Sismik iz atribüterleri ve görüntüleme teknikleri kullanılarak migo sahasının yapısal-teknostratigrafik yorumu ve hidrokarbon potansiyelinin araştırılması
Structural-tectonostratigraphic interpretation and hydrocarbon potential of the migo field by using seismic trace attributes and image technique
ZEKERİYA KORKMAZ
Doktora
Türkçe
2004
Jeofizik MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HAKAN KARSLI
- Gökiçi (Diyarbakır) sahasının stratigrafisi ve hidrokarbon potansiyeli açısından incelenmesi
Investigation of hydrocarbon potential and stratigraphy of Gökiçi (Diyarbakır) field
FERHAT ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAVİT DEMİRKOL
- Sismik yöntemle petrol araması: Miyadin, Diyarbakır bölgesinde örnek bir çalışma
Oil exploration using seismic method: A case study in Miyadin, Diyarbakir
DERYA DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Jeofizik MühendisliğiSakarya ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT GÜLEN
- Kayayolu sahasının petrol potansiyeli
The Petroleum potential of Kayayolu oilfield
MURAT ALTUNKAYNAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAVİT DEMİRKOL
- Batı Siverek bölgesinin sismik yansıma ve araştırma kuyusu verileri ile tektonik yapısı ve petrol potansiyelinin değerlendirilmesi
Estimating of the tectonic structure and petroleum potantial of the Western Siverek's region with seismic reflection and research well data
ASAF TİMUR ATMANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Jeofizik MühendisliğiSakarya ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜNAY BEYHAN