Fetih sonrası İstanbul'da Mevlevîliğin tarihsel süreci: Yenikapı ve Galata Mevlevihanesi örnekleri
The historical process of Mevleviyeh in Istanbul after the Conquest: The Yenikapı and Galata Mavlavi houses
- Tez No: 551781
- Danışmanlar: PROF. DR. HEATH W. LOWRY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Tarih, Sociology, History
- Anahtar Kelimeler: Mevlânâ Celaleddin-i Rumi, Mevlevilik, YeniKapı Mevlevihanesi, Galata Mevlevihanesi, Mevlana Celaleddin-i Rumi, Mevleviyeh, Yenikapı Mavlavi House, Galata Mavlavi House
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Çalışmamızda Anadolu'dan Rumeli'ye, Mısır'dan Tebriz'e kadar geniş bir coğrafyayı etkisi altına alan ve yayılan Mevlevîliğin İstanbul'da ilk tekkesinin kurulmasından sonraki tarihsel süreci üzerinde duracağız. Mevleviliğin yapısında ve felsefesinde bulunan naiflik, sanat, edebiyat ve musikiyle olan ilişkisi onu diğer târikatlere nazaran farklı bir noktaya yerleştirdiği ve özellikle ıslahat hareketleri sonrasında da Konya Çelebilerine göre Dersadetin üzerinde daha etkili bir İstanbul Mevlevî aileleri kuşağının oluştuğunu söyleyebiliriz. Kendine has özellikleri olan ve Konya Çelebisi'ne görüntüde bağlı olmakla birlikte özellikle imparatorluğun başkentinde olmanın verdiği imkân ve rahatlıkla, devlet erkânı içerisinde zamanla taraftar bulan ve bu yönetici sınıflarla ve hatta çoğu zaman hükümdar ve çevresi ile kurulan yakınlık sayesinde bazı konularda Konya'dan farklı hareket eden bir İstanbul Mevleviliği'nin oluştuğunu görmekteyiz. Yine Osmanlı İmparatorluğu'nda cemiyet, sanat ve musiki hayatına özelde ise başkentin kültür ve sanat ve edebiyat hayatına farklı bir renk katan ve yukarıda saydığımız çevreleri şekillendiren yüksek bir Mevlevîliğin oluştuğu şeklinde bir kanaatimiz bulunmaktadır. Çalışmamızda özellikle mercek altına alacağımız dergahlar; belirttiğimiz üzere bu noktada bunların en başında gelen ve yetiştirdiği şair ve müzik adamları ve değerli mensuplarıyla başkentte hatta değindiğimiz üzere Osmanlı kültür ve sanat tarihinde oldukça önemli izler bırakan Yenikapı ve Galata Mevlevîhânesi'dir. İstanbul'da zamanla başta devlet yönetimi olmak üzere seçkin bir zümrenin içinde yayılması ve Galata Mevlevîhânesi, Yenikapı Mevlevîhânesinin buradaki rolü ve etkinliği yetiştirdiği insanları, edebiyatçı, şair musiki üstadı, mutasavvıf, alimin Osmanlı kültür, sanat ve musiki dünyasına yaptığı katkı ve Mevlevi muhibbi olan ve destekleyen devlet adamları ve toplum ileri gelenlerinin dergâhlara katkıları konumuzu oluşturmaktadır. Bu çalışmada İstanbul'da oldukça önem kazanmış bu Mevlevihanelerin kuruluşu ve kurucuları, tarihsel süreci sonrasında postnişinleri ve imparatorluk başkentinde siyaset, sanat, musiki, edebiyat ve kültür dünyasına yetiştirdikleri insanlar üzerinde duracağız.
Özet (Çeviri)
In this study, we will focus on the historical period following the formation in Istanbul of the first tekke of the Mevleviyeh which has influenced and spread from Anatolia through to Rumelia and from Egypt through to Tabriz. It is possible to state that its relationship with naivety, art, literature and music which is inherent in its structure and philosophy has placed Mevleviyeh in a distinct position compared to other religious orders and that a more influential generation of Istanbul Mevleviyeh families has emerged over the Dersaadet compared to Konya Çelebis particularly after the reform movements. We observe the emergence of Istanbul Mevleviyeh which has its own characteristics and appears to be linked to Konya Çelebis which has gradually found support within the high officials of the state due to the opportunities arising from and convenience created by being in the capital of the Empire and which acted differently from Konya on some issues due to its close relationship with the mentioned ruling classes and usually with the emperor and his circle. We are also of the opinion that a higher Mevleviyeh emerged which brought diversity to society, art and musical life in the Ottoman Empire and specifically to the culture, art and literature in the capital and which shaped the aforementioned circles. Dergahs on which we will particularly focus are Yenikapı and Galata which are the main Mavlavi Houses and have left significant marks in the capital and in the Ottoman culture and history of art with its valuable members. The scope of this study will cover the spread of the Mevleviyeh within a select group, particularly, the state administration and the role and effectiveness of Galata and Yenikapı Mavlavi Houses and the contribution of the individuals, men of letters, poets, musical masters, sufis, scholars it has taught to the Ottoman culture, art and musical world and the statesmen who were Mevleviyeh lovers and supporters and the contributions of the dignitaries who contributed to dergahs. In this study, we will elaborate on the formation and founders of the mentioned Mevleviyeh which gained prominence in Istanbul, sheiks of the Mevleviyeh following its historical period and the persons it has taught and contributed to in politics, music, literature and culture in the capital of the Empire.
Benzer Tezler
- Fetih sonrası İstanbul'un yeniden yapılandırılması (1453-1500)
Restructing of Istanbul after the conquest: (1453-1500)
ÖZGÜR MADEN
- Murad Paşa Camisi restorasyon projesi
The restoration project of Murad Pasha Mosque
NİLÜFER GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADİDE SEÇKİN
- Türk romanında Üsküdar (1871-1950)
Üsküdar in Turkish novel (1871-1950)
FİKRİ KULA
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNEŞ
- Fetih sonrası İstanbul'un dini, sosyo/kültürel dönüşümü (1453-1511)
Religion, socio/cultural transformation of Istanbul after the conquest (1453-1511)
ABDULCABBAR ECE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EYUP BAŞ
- Ayasofya vakfiyesi ve ilişkili olarak Ayasofya nahiyesinin kuruluşu ve gelişimi
Waqfiya of Hagia Sophia, and establishment and development of Hagia Sophia subdistrict in relation
RECEP BAŞAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Tarihİstanbul Üniversitesiİstanbul Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KALA