Sakıp Sabancı Müzesi murakkalarında cilt sanatı
Art of bookbinding in the murakkas of Sakıp Sabancı Museum
- Tez No: 565607
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Crafts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Cilt Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 261
Özet
Osmanlı güzel yazı ve süsleme sanatlarını bir araya toplayarak sunan murakkalar, son derece pratik ve kullanışlı tasarımlarıyla özgün biçimlerde karşımıza çıkar. Bunların cilt tasarımları bazen bütün yazıları bir arada görecek şekilde körüklü ya da tek tek izleyecek şekilde kitap biçiminde olabilir. Sakıp Sabancı Müzesi Kitap Sanatları ve Hat Koleksiyonunun önemli bir parçası olan murakka koleksiyonu özenle toplanmış, meşhur hattatların yazılarını içeren seçkin örneklerinden oluşur. Bu değerli koleksiyona ait bütün eserlerlerin ciltlerinin malzemeleri, teknikleri ve süslemeleri tek tek incelenmiş ve bir araya toplanmıştır. Bu eserlerin cilt kapakları fotoğraflarla ve çizimlerle gösterilmiştir. Bir katalog haline getirilen incelemeler değerlendirilmiş ve cilt kapakları ile yan kağıtları süsleme biçimlerine göre sınıflandırılmıştır. Sakıp Sabancı Müzesi koleksiyonunda 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar üretilmiş murakkalar bulunmaktadır ve murakkaların hepsi yazı kıt'alarından oluşmaktadır. Bunların arasında Şeyh Hamdullah, Derviş Ali, Hafız Osman gibi meşhur hattatların eserlerini içeren murakkalar yer alır. Koleksiyonda 18. yüzyıla ait olan murakkalar diğer yüzyıllara ait olanlardan daha fazladır. Bu murakkaların ciltleri, koleksiyonda bulunan diğer murakka ciltleri sınıflandırmaları arasında neredeyse homojen olarak dağılmıştır. Ciltlerin süslemelerinde alttan ayırma, mülemma, mülevven, soğuk şemseli ve yekşah bezemeli olanlar bulunur. Şemseleri yazma motifli ve geometrik motifli olanlar vardır. Hiç şemsesi olmayan, sadece cedvel çekilmiş olanlar, çârkuşe kumaş kaplı ve ebru kağıt kaplı olanlar da görülür. Birer adet zerbahar ve kadife kumaş kaplılar da bulunmaktadır. Cilt kapaklarının içleri kimi zaman deri ile kaplanarak süslenmiş, kimi zaman ebrulu kağıtlarla kaplanmış, kimi zaman zerefşan tekniği ile bezenmiştir.
Özet (Çeviri)
The albums known as murakka, which bring together single page inscriptions and decorative compositions, bear unique forms with a design approach enhancing practicality. The bindings of these albums are either produced in accordion form, enabling to view all of the inscriptions simultaneously, or in codex form where each inscription is viewed separately. Theselection of murakkas, which constitutes a prominent part of the Sakıp Sabancı Museum's Arts of the Book and Calligraphy Collection, consists of distinguished manuscripts by renowned calligraphers. This study presents an extensive examination of the whole selection, with a scope including information on materials used for binding, techniques and decoration of eachpiece. The binding covers are represented with their photographs alongside with drawings. Evaluation of the analyses of the pieces belonging to the selection developed into a catalogue with a categorization based on binding covers and doublure decorationstyle. The Sakıp Sabancı Museum Collection comprises murakkas produced in a time frame spanningfrom 15th century to 20th century and each of these pieces are composed of kıt'as (singlepagecomposition). The selection includes murakkas by renowned calligraphers such as Şeyh Hamdullah, Derviş Ali and Hafız Osman. The majority of the pieces in the selection are from the 18th century, bindings of which bear a homogenous quality in contrast with the other murakkas in thecollection. Decorations of the bindings branch out into types of below spiral, mülemma, mülevven, cold medallion, and medallion of yekşah. Some of the medallions bear designs of vegetal motifs or geometric patterns. There are also examples in which borders are ruled with cedvels (ruled gold borders) on plain leather, as well as çarkûşe bindings and covers bearing ebru (marbling) leafs. In addition to one piece with zerbahar cover in the Sakıp Sabancı Museum Collection, some pieces are covered in velvet. Doublures are either covered by leather or marbling leafs, and ornamented using the technique of zerefşan.
Benzer Tezler
- Reconfiguration of space and time in Sakip Sabanci Museum by means of new media
Sakıp Sabancı Müzesi'nde yeni medya teknolojilerinin kullanımı sonucu zaman ve mekanın yeniden yapılanması
EFKAN OĞUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Müzecilikİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiMedya ve Görsel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ANDREAS TRESKE
- Sakıp Sabancı Müzesi koleksiyonundaki yekşah ciltlerin teknik açıdan incelenmesi ve yeni uygulamalar
Technical examination of the yekşah bindings in the Sakıp Sabancı Museum collection and new applications
HASAN ÇIKMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Sakıp Sabancı Üniversitesi,Sabancı Müzesi koleksiyonundaki el yazması Kuran-ı Kerimlerin tezhip yönünden incelenmesi
Ssu Sm Quran Qur'an manuscript ıllumination in terms of collection, analysis
DİLEK YERLİKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. ALİ RIZA ÖZCAN
- Müzelerde artırılmış gerçeklik uygulamaları: Sakıp Sabancı müzesi örneği
The augmented reality applications in museums: A case study at Sakıp Sabancı museum
HANDAN AYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MüzecilikDokuz Eylül ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLÜFER KOÇAK
- Digitalization of the museum: The case of Sakıp Sabancı Museum
Müzenin dijitalleşmesi: Sakıp Sabancı Müzesi örneği
İMRAN DURAKOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Müzecilikİstanbul Bilgi ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN SAKA