Dinî mûsikî geleneğinde zikre dayalı bir uygulama olarak perde kaldırma ve bu geleneğin önemli bir temsilcisi: Sadrettin Özçimi
'Curtain lifting' as a practice based on dhikra in religious music tradation and Sadretti̇n Öziçimi – a prominent representative of this tradition
- Tez No: 580812
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZİFE OYA LEVENDOĞLU ÖNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Perde kaldırma, ney, perde, makam, taksim, Curtain lifting, ney, curtain, maqam, taksim
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Bu çalışmada, dinî mûsikî icrâlarında zikre dayalı bir uygulama olarak ortaya çıkan“perde kaldırma”geleneğinin, kavramsal ve pratik boyutlarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, geleneğin bugün yaşayan temsilcilerinden öne çıkmış isimlerle görüşmeler yapılmıştır. Görüşme yapılacak isimler, kartopu zincir örneklemi ile belirlenmiş ve bu icrâ geleneğinin hangi ortamlarda yer bulduğu, anlam dünyası, zikre dayalı uygulamalardan saz müziği pratiklerine aktarımı gibi konular, görüşme kişilerinin aktardığı veriler üzerinden değerlendirilmiştir. Görüşme kişilerinin hemen hepsi saz müziği alanında bu geleneğin en önemli temsilcisi olarak neyzen Sadreddin Özçimi'yi göstermişler ve onun ney sazıyla icrâ ettiği“perde kaldırma”taksiminin bu konudaki en detaylı örnek olduğu konusunda hem fikir olmuşlardır. Bu nedenle görüşme kişilerinin aktardıkları kavramsal konuların yanında çalışmanın diğer boyutunu Sadreddin Özçimi tarafından yapılan ve sekiz perde üzerinde yapılan perde kaldırma taksimi oluşturmuştur. Sonuç olarak, görüşme kişilerinin ifâdelerine göre, perde kaldırma geleneği, tekke geleneği içerisinde ibâdet ortamlarında gerçekleştirilen zikre dayalı bir uygulamadır ve kaldırılan her perde, nefsin yedi mertebesinden birini temsil eder. Yaratıcıya ulaşma ve O'nu tanıma bu yolla gerçekleşmiş olur. Bu gelenek Mevlevi, Kadiri, Rufâi, Cerrâhi târikatlarında yaygındır ve bunun dışındaki topluluklar ya da lâ dini mûsikî uygulama alanlarında tanınırlığı yok denecek kadar sınırlıdır. Taksim analizlerinde ise Neyzen Sadreddin Özçimi'nin, onyedi farklı makam kullandığı görülmektedir. Bu geleneğin sembolik mânâlarla yakın ilgisi olması, onyedi makâmın Sûfî inanışın büyük yansıma bulduğu edvar geleneğindeki onyedi perde ile ilişikisine âdeta bir gönderme gibidir. Yine edvar geleneğinde yer bulan yedi yıldız, yedi âvâze ilişkisini hatırlatır biçimde, perde kaldırma yedi nefis mertebesi üzerinden anlamlandırılmıştır. Böylesi sembollerle, bu çalışma, perde kaldırma geleneğinin kozmolojik temsillerle ilişkisini görünür kılmıştır. Taksim üzerinde yapılan makamsal ve teknik analizin müzik sanatına yönelik neticesi ise, bu geleneğin günümüzde sadece zikre dayalı bir uygulama olmakla sınırlı kalmayıp yeni bir saz müziği formu olarak da değerlendirilebileceğidir. Ancak bu uygulama saz müziği alanına transfer olduktan sonra, zikr ortamlarındaki anlam dünyası la dinî mûsikî içerisinde kaybolmaya başlayarak, müzik pratiğine dair uygulamaların öncelendiği görülmüştür. Perde kaldırma, bu yönüyle saz mûsikîsi geleneğinde ritim eşliği ile yapılan yeni bir taksim formu niteliği taşımaktadır ve bu yönüyle lâ dinî makam mûsikîsi uygulamalarına da yeni bir soluk getirecek özellikler sergilemektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to reveal the conceptual and practical dimensions of“curtain lifting”tradition, which emerged as an application based on chanting in religious music performances. For this purpose, interviews were held with prominent figures from today's representatives of the tradition. The names to be interviewed were determined with a snowball chain sample and the subjects such as the context of this execution tradition, the world of meaning, the transfer from chanting practices to the practice of instrumental music were evaluated by the data of the interviewees. Almost all interviewees showed Neyzen Sadreddin ÖZÇİMİ as the most important representative of this tradition in the field of instrumental music and agreed that the“fret removing”division he performed with Ney was the most detailed example in this regard. Therefore, in addition to the conceptual issues conveyed by the interviewees, the other dimension of the study consisted of the curtain lifting unit made by Sadreddin ÖZÇİMİ on eight curtains. As a result, according to the statements of the interviewees, the curtain lifting tradition is a chanting practice performed in worship environments within the lodge tradition, and each curtain removed represents one of the seven levels of self. Reaching the creator and knowing him is realized in this way. This tradition is common in the Mevlevi, Kadiri, Rufai, Cerrahi sects, and it is almost non-existent in other communities or in the practice of religious music. In Taksim analysis, it is seen that Neyzen Sadreddin Özçimi used seventeen different maqams. The fact that this tradition is closely related to symbolic meanings is almost like a reference to the relation of seventeen maids with seventeen curtains in the edvar tradition, where Sufi belief finds great reflection. Again, the seven stars found in the edvar tradition, the remembrance of the relationship between the seven avenue, curtain lifting is meaningful over the seven exquisite order. With such symbols, this study makes the relationship between the curtain lift tradition and cosmological representations visible. The result of the theoretical and technical analysis on the art of music is that this tradition is not only limited to dhikra but can be considered as a new form of saz music. However, after this practice was transferred to the field of saz music, the spiritual meaning it held in the dhikra music gradually got lost, while its application in terms of musical practices rose into prominence. With this aspect, lifting the curtain is a new form of division with rhythm accompaniment in the saz music tradition and in this way, it shows a breath of fresh air for the practices of religious maqams.
Benzer Tezler
- Dürzî inanışında dinî mûsikî
Religious music in the Druze faith
FATMA GAMZE APRAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Din Musikisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ERKOÇOĞLU
- Dini musiki açısından Yunus Emre eserlerinin analizi
Analysis of Yunus Emre his works in terms of religious music
İNCİ KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİnönü ÜniversitesiAlevilik-Bektaşilik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT KARA
- Nayi Osman Dede'nin Hicaz Mevlevi Ayini'nin makamsal analizi
Maqam analyses of Nayi Osman Dede's Hicaz Mevlevî Ayin
PAŞA GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. EMİNE CEYLAN ÜNAL AKBULUT
- İstanbul'daki cami musikisi uygulamalarının karşılaştırmalı incelenmesi
Comparative analysis of mosque music practices in İstanbul
HASAN KEMAL BIYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE BAŞAK İLHAN HARMANCI
- Alevi Bektaşi geleneğinde Pîr Sultan Abdal şiirleri ve bestelenmiş deyişlerinin müziksel analizi
Musical analysis of Pir Sultan Abdal poems and composed sayings in Alevî Bektashi tradition
FIRAT AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikHitit Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADİR KARAKUŞ