Ahlaki kayıtsızlığı azaltmaya yönelik bir eğitim programı geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi
Developing a training program for moral disengagement and evaluating its effectiveness
- Tez No: 581888
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN BACANLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Bu araştırma, ahlaki kayıtsızlığı azaltmaya yönelik bir eğitim programı geliştirmek ve bu programın lise öğrencilerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Karma desende yürütülen bu araştırmada, önce veri toplamada kullanılacak olan ve Bandura, Barbaranelli, Caprara ve Pastorelli tarafından geliştirilen 32 maddeli, üçlü derecelemeli ve sekiz alt boyutlu Ahlaki Kayıtsızlık Ölçeği uyarlanmıştır. Ölçek uyarlandıktan sonra lise öğrencilerine yönelik ahlaki kayıtsızlık gösterilen durumları fark etme ve alternatif tepkiler geliştirmeyi hedefleyen 16 oturumluk“Ahlaki Kayıtsızlık Farkındalık Eğitim Programı”hazırlanmıştır. Eğitim programının etkililiği, öntest sontest deneysel desen modeliyle değerlendirilmiştir. Nicel değerlendirmenin ardından, programın etkililiği nitel bulgularla desteklenmiştir. Program, İstanbul'un Bağcılar ilçesinde bir devlet lisesinde uygulanmıştır. Araştırma grubu 13 öğrenci çalışma, 13 öğrenci kontrol grubunda olmak üzere 26 kişiden oluşmuştur. Araştırma grubu öğrencileri Ahlaki Kayıtsızlık Ölçeği sonuçlarına göre yüksek puan alan öğrencilerden seçilmiş ve“Kimdir Bu”tekniği ile teyit edilmiştir. Verilerin analiz sonuçlarına göre, kontrol grubunun öntest ve sontestleri arasında herhangi anlamlı bir fark bulunmazken, çalışma grubunun öntest ve sontestleri arasında Ahlaki Kayıtsızlık Ölçeği'nin toplam puanı ile sorumluluğun üstlenilmemesi, sorumluluğun yayılması, insandışılaştırma ve mağduru suçlama alt boyutlarında anlamlı fark bulunmuştur. Puanlar çalışma grubu lehine anlamlı bir şekilde düşmüş, ahlaki kayıtsızlık düzeyleri de azalmıştır. Dört ay sonra yapılan kalıcılık testi sonuçlarına göre ise Ahlaki Kayıtsızlık Farkındalık Eğitim Programı'nın etkililiğinin sontest sonuçlarına göre devam ettiği, sorumluluğun üstlenilmemesi alt boyutunda anlamlı bir farklılık yaratacak şekilde etkisinin arttığı sonucu elde edilmiştir. Ayrıca, çalışma grubunda yer alan öğrencilerin sınıf arkadaşları ve öğretmenlerinden bazıları ile görüşmeler yapılmış, programın etkileri nitel olarak değerlendirilmiştir. Gelen geri bildirimler öğrencilerin olumlu yönde geliştiklerini göstermektedir. Ayrıca çalışma grubunda yer alan öğrenciler, son oturumda alınan geri bildirimde programın kendilerini alternatifli düşünme, önyargıyı aşma, empatik yaklaşma, sorun çözme, kendini ifade edebilme ve grupça çalışma gibi konularda geliştirdiğini belirtmişlerdir. Sonuç olarak lise öğrencilerinde ahlaki kayıtsızlığa yönelik farkındalık yaratmak amacıyla uygulanan eğitim programının etkili olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This research was carried out in order to develop a training program for decreasing moral disengagement and to examine its effects on high school students' moral disengagement level. Mixed research design was used for this research. First, Moral Disengagement Scale developed by Bandura, Barbaranelli, Caprara and Pastorelli was adapted as data collection instrument with 32 items and 8 sub-scales. Then a training program called“Moral Disengagement Awareness Program”was prepared as 16 sessions. The traning program was applied in a public high school in Bagcılar, Istanbul. Total of 26 students; 13 of them were in study group and 13 of them were in control group. Students in the study group was chosen based on the results of Moral Disengagement Scale and confirmed by“Who is it?”technique. According to the analysis of the data, there was no meaningful difference between the pre-test and post-test of the control group, but there was a significant difference between the pre-test and post-test of the experimental group on total score, displacement of responsibility, diffusion of responsibility, attribution of blame and dehumanization sub-scales. The scores decreased significantly in favor of the study group, also meaning the decrease in the levels of moral disengagement. According to the persistency test results after four months, the effect of training program was found to be maintaining and even created a meaningful effect on displacement of responsibility sub-scale. On the other hand, some of the students' classmates and teachers in the experiment group were interviewed in order to evaluate the effectivenes of the program qualitatively. Statements from the interviews showed that the students progressed positively during the course. As a result, it was concluded that the training program for preventing moral disengagement with high school students found to be effective.
Benzer Tezler
- Üniversite öğrencilerinde ahlaki kayıtsızlık ve sosyal ilginin internet bağımlılığı açısından yordanması
The prediction of moral indifference and social interest in university students in terms of internet addiction
ESMA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiÇukurova ÜniversitesiBağımlılık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EGEMEN HANIMOĞLU
- Öğretmenlere göre ilköğretim 1. kademe (4. ve 5. sınıf) din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin problemleri
By teachers; the problems of primary school (fourth & fifth classes) religious culture & moral knowledge lesson
YUSUF KURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. M. ŞEVKİ AYDIN
- Ahlaki temeller, ahlaki kayıtsızlık ve bilişsel kapalılık ihtiyacı arasındaki ilişkiye grup aidiyetinin etkisi
The effect of group belongingness on the relationship among moral foundations, moral disengagement and the need for cognitive closure
NESLİHAN SAYRAÇ
- Üniversite öğrencilerinin narsisizm düzeyleri ile ahlaki kayıtsızlık ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between university students levels of narcissism and moral indifference and agression levels
ASLIHAN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KISAÇ
- Ahiret inancının orta öğretim öğrencilerinin davranışlarına yansıması
Reflection of the hereafter belief on high school students' behaviors
SEMANUR NUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL SAĞLAM