Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi'nin hayatı, fetvaları ve dönemin siyasi olayları
The life of Sheikh al-Islam Mustafa Hayri Efendi of Urgup, his fatwas and poli̇ti̇cal events of the period
- Tez No: 584019
- Danışmanlar: PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
İslam coğrafyasında, özellikle Osmanlı Devleti'nde en yüksek dini otorite olarak kabul edilen Şeyhülislam, ''yaşlı, bilge, reis'' gibi anlamları içerir. H. IV. yy.'da ise sûfîlere verilen bir şeref unvanı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şeyhülislamlık kurumunun en başta gelen vazifesi, dini meselelere fetva vermektir. Bununla birlikte, Şeyhülislamlık müessesine bazı İslam ülkelerinde medreseleri teftiş etme, icazet verme gibi farklı görevler verildiği de olmuştur. Şeyhülislamlığın müessese haline gelmesi Osmanlı Devleti'nde gerçekleşmiştir. Bazı İslam ülkelerinde değişik adlarla anılan Şeyhülislamlık, Osmanlı Devletinde Fatih Sultan Mehmet döneminden sonra mütevâzi fetva makamı olarak ortaya çıkmış ve ilmiye sınıfını temsil etmiştir. Bu tarihten itibaren devlet teşkilatı içerisinde büyük rol oynayan ve Meşîhat olarak da adlandırılan, daha sonraki süreçte sürekli gelişim ve değişim gösteren Şeyhülislamlık, zaman zaman siyasi nüfuza sahip olmuş; savaş, barış, anlaşmalar vb. konularda bu makamdan fetva alınmış ve Şeyhülislam kabine üyesi olmuştur. Osmanlı Devletinde bizzat Padişah tarafından atanan ve onun tarafından azledilebilen Şeyhülislamlar, aynı zamanda en yüksek hiyerarşi ve protokoldeki konumu itibariyle en itibarlı devlet görevlileri arasında yer almışlardır. Şeyhülislamlık kurumu, Cumhuriyetin ilanıyla önce Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti olmuş, daha sonra bu kurumun yerini Diyanet İşleri Başkanlığı almıştır. Bu çalışmamızda Osmanlı Dönemine ait Şeyhülislamlık Kurumunun yapısı ve işlevi incelenecek, daha önce müderrislik, ceza mahkemesi reisliği, evkaf nezareti ve mebusluk görevlerinde bulunan, 1914-1916 yılları arasında Şeyhülislamlık görevini deruhte eden, Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşına girmesine gerekçe olarak gösterilen meşhur Cihad-ı Ekber fetvasını veren ve Osmanlı Devletinin 167. Şeyhülislamı olan Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi'nin hayatı, eğitimi, üstlendiği görevler ile şeyhülislamlığı anlatılacak, şeyhülislamlığı sırasında verdiği fetvaları içeren metinler tercüme edilecektir.
Özet (Çeviri)
Sheikh al-Islam, who was regarded as the highest religious authority in the Islamic geography, especially in the Ottoman Empire, includes the meanings such as old, wise, chief. In the 4th century of the hijra, it was started to be used as an honor title to the Sufis. The main duty of the Institution of Sheikh al-Islam was to issue fatwas to religious affairs. However, in some Islamic countries, the Institution of Sheikh al-Islam was given different tasks such as inspecting madrasahs and granting certificates. The formation of Sheikhdom as an institution was realized in the Ottoman Empire. The Sheikhdom, which was called by different names in some Islamic countries, emerged as the humble fatwa authority in the Ottoman Empire after the reign of Fatih Sultan Mehmet and represented the scientific class (ilmiye). From this date on, the Sheikhdom, which played an important role in the state organization and was also called Meshikhat, showed continuous development and change in the later periods, had political influence from time to time, its fatwas were taken on the subjects such as war, peace, agreements etc. and the Sheik al-Islam became a member of the cabinet. Appointed and dismissed directly by the Sultan himself in the Ottoman Empire, the Sheikh al-islams were also among the most respected government officials in terms of their position in the highest hierarchy and protocol. The Institution of Sheikh al-Islam first became the Sharia and Awqaf Ministry with the proclamation of the Republic, and later was replaced by the Directorate of Religious Affairs. In this study, the structure and function of the Sheikhdom Institute of the Ottoman period will be examined. The life, education, and tasks taken on by Mustafa Hayri Efendi of Urgup, who served in the professions of teacher, criminal court head, Awqaf Ministry and Parliment membership before being sheikh al-Islam, carried out the task of Sheikh al-Islam between the years 1914-1916, issued the famous Greatest Jihad fatwa that was assumed as a reason for the Ottoman Empire to be included in the World War 1, and became the 167th Sheikh al-Islam of the Ottoman State will also be clarified, and the texts containing fatwas given during his term in office as sheikh al-Islam will be translated.
Benzer Tezler
- Şeyhülislam Yahya Divanı'nda aşk
Love is Şeyhülislâm Yahyâ Divânı
YELİZ YASAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MÜBERRA GÜRGENDERELİ
- Şeyhülislam Ebüssuûd Efendi'nin fetvaları bağlamında Osmanlı hukukunda yetimler
Orphan in Ottoman law in the context of the fatwas of Şeyhülislam Ebüssuûd Efendi̇
ERCAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İNANIR
- Şeyhülislam Hoca Sâdeddin Efendi'nin Fetva mecmuası ve tahlili
Fatwa Journal of Sheikh al-Islam Hodja Sâdeddin Efendi and analysis
RABİA SALUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Şeyhülislâm Yahyâ, Cevrî, nedîm dîvânlarında gönül
Heart in the divans of Şeyhülislâm Yahyâ, Cevrî, Nedîm
REYHAN KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinAtatürk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİ OKÇU
- Şeyhülislâm Bâlîzâde Mustafa Efendi'nin el-Ehâdîsü'l-Merviyye an Ebî Eyyûb el-Ensârî adlı eserinin tahkikli neşri
Analyzed edition of Shaikh al-İslam Bâlizâde Mustafa Efendi's work titled el-Ehâdîsü'l Merviyya an Ebî Eyyûb el-Ensârî
İBRAHİM DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAHREDDİN YILDIZ