15 ve 16. yüzyıllarda Osmanlı tezhip sanatında kullanılan stilize edilmiş bitkisel motiflerin analizi
Analyze of stylzed vegetal motifs used in Ottoman illumation art during the 15th and 16th century
- Tez No: 587482
- Danışmanlar: PROF. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Crafts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Yüzyılları aşan bir geçmişe sahip olan tezhip sanatında kullanılan tüm motiflerin kaynağı ve kökeni tabiattır. Tabiatta bulunan tüm çiçekler, ağaçlar, filizler ve yapraklar tezhibin konusunu oluşturur. Sanatçılar tarafından sabır ve ustalıkla gözlemlenen tüm bu unsurlar, sonrasında motifler olarak ortaya çıkmıştır. Bu unsurlar bazen stilize edilmiş, bazen natüralist formlarıyla kullanılmıştır. Sanatçıların yetenekleri ve yorumlarıyla ortaya çıkan motifler, belirli kurallar ve yönler doğrultusunda kullanılarak desen ve kompozisyonları oluşturmuştur. Bu desen ve kompozisyonlar büyük bir incelik ve hassasiyetle kitap sayfalarına ve levhalara aktarılmıştır. Bu konuyla ilgili olarak Süheyl Ünver hocamızın bir yazısında, tezyini örnekleri nasıl değerlendirileceğine dair şu görüşlere yer vermişti: ''Türk tezyini sanatlarının büyük değer taşıyan tarihi desen ve motifleri kitaplarda, ciltlerde, ahşap ve maden işlerinde, taş ve mermerler üzerinde pek çoktur... Rûmîler, münhaniler, hatayiler, geçmeler, çiçek ve yapraklar gibi motiflerden beğenilen detaylar alınır, ancak üslup birliğine dikkat edilerek çeşitli boylarda yeni kompozisyonlar vücuda getirilir.'' Tezhip sanatının tarihsel gelişimi içerisinde İslam topluluklarının birbirleri ve farklı coğrafyalarla etkileşim halinde olmaları, tezhip sanatı gelişimi açısından önemli bir unsur olmuştur. Bu durumun yeni üslup ve tarzların ortaya çıkışı açısından olumlu etkisi olmuştur. Tek düzelikten uzak, her yüzyıla ve döneme has üslupları içinde barındıran tezhip sanatı, oldukça gelişmiştir ve güzel örnekler vermiştir. Kökeni Uygur Türkleri'ne dayanan tezhip sanatı en mükemmel dönemini Osmanlı devrinde yaşamıştır. Osmanlı dönemi içerisindeki gelişimini 16. yüzyılda adeta doruk noktasına ulaşmıştır. Tezhip sanatının en muhteşem örnekleri 16. yüzyıla aittir. ANAHTAR KELİMELER: Geleneksel Türk sanatları, tezhip, Osmanlı, motif, üslup.
Özet (Çeviri)
Illumination art has a heritage of centuries and all the motifs used are inspired and originated from the nature itself. All flowers, trees, leaves and sprouts existing in the nature form the essence of illumination art. These inspirational factors in the nature patiently and ingeniously observed by the artists; therefore, emerged and often used as motifs in the pieces of illumination art. Motifs are occasionally designed or stylized and sometimes were used in their original naturalistic forms. Thanks to interpretive and skilled artists' efforts such motifs established the groundwork of compositions and figures used in the illumination art which are then interpreted onto books, fabrics and plaques. Considering this, Suheyl Unver stated his opinions regarding the valuation criteria of the decorative Turkish Arts in one of his articles which are as follows:“Numerous valuable samples of traditional Turkish Decorative Arts, motifs and patterns, are very common on books, wood, stones and marbles. Fascinating details are inspired from Rumis, Floral patterns (khatai), Munhani (gradient colored curve motifs), leaves and flowers to be able to integrate them into a single composition in different scales while protecting the harmony”.1 The cultural interaction of Islamic societies between themselves and other societies has been a vital factor for the illumination art to develop throughout centuries and contributed to different approaches and styles of the art to prosper. Therefore, it can be said that the illumination art is far from monotony as there exist artworks with different styles and approaches based on the century they are introduced. Most art critics and historians assert that the illumination art traces its roots back to Uyghur Turks yet the masterpieces of it were produced in the Ottoman Empire. Therefore, it would be fair to argue that the illumination art has reached its peak around 16th century. KEYWORDS: Tradational Turkish arts, illumination, Ottoman, motif, Style. 1Gülbün Ünver Mesara, M. Semih İRTEŞ, Türk Tezyini Sanatlarında A. Süheyl Ünver ve Yeni Terkipleri, 8
Benzer Tezler
- Tezhip sanatının kullanım alanları
Başlık çevirisi yok
FARUK TAŞKALE
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1994
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. İLHAMİ TURAN
- Türk İslam kitap sanatında lake cilt tasarımları
Designing styles of Turkish Islamıc lacquer bindings
ÖZLEM İNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- Sıfatü'l-Harameyn ve Fütuhu'l Harameyn adlı yazmaların tezyini yönden incelenmesi
To analyze sifatü'l-Harameyn and Fütuhu'l Harameyn works from perspective of ornamentation
YELİZ KAYAĞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH MEHMET AVUNDUK
- Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi Üniversite A ve Üniversite B Koleksiyonları yazmalarında tezhipler
The illuminations of manuscripts of University A and University B Collections from Faculty of Languages History and Geography, Ankara University
İFFET ASLI KÖK KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sanat TarihiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RÜSTEM BOZER
- Tire Necip Paşa Kütüphanasi'nde bulunan İbn-i Sina'ya ait Kitab-üş Şifa ve İbn-i Kasım'a ait Ravzul Ahyar isimli yazmalardaki tezhiplerin Türk sanatı tarihi açısından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
ESİN GÜRTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
El SanatlarıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEKİR DENİZ