Yerin ruhu kavramı: Şanlıurfa'da kentsel korumaya fenomenolojik bir yaklaşım
The concept of spirit of place: A phenomenologic approach to urban preservation in Şanlıurfa
- Tez No: 600341
- Danışmanlar: PROF. DR. İCLAL SEMA DİNÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Yerin Ruhu, Genius Loci, Fenomenoloji, Kentsel Koruma, Urfa, Spirit of Place, GeniusLoci, Phenomenology, Urban Preservation, Urfa
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
“Yerin Ruhu”(Genius Loci), orada olan ve bekleyen yeryüzünün, bizden ne istediğidir. Yeryüzünün isteğine göre şekillenmiş somut çevre-miras-, bu ruh ile bütünleşerek soyut miras üretimine zemin hazırlayacak bütüncül bir atmosfer arzeder. Güncel koruma literatüründe ise“Yerin Ruhu”kavramı yere has, korunmaya değer somut ve somut olmayan varlıkların bütününü kapsayan bir ruh anlamına gelmektedir. Kentsel mekân bu ruhu ile zamanın aracı ve müzesi niteliğindedir. Kentsel mekân mimarlık nesnelerinin ihtiyaçlar doğrultusunda konumlandığı, çeşitli işlevlerin ve barınma alanlarının birbirine bağlandığı, yapılar ve ulaşım ağları gibi fonksiyonların bir aradalığını gösteren işlevsel ve bütüncül bir kurgudan ibaret değildir. Bu niceliksel kurgunun ötesinde bir anlam ve ifade varlığının bütünüdür. Bu bakış açısı ile kentsel koruma kavramının, yapıların sadece fiziksel varlığını muhafaza edip, içleri boşalmış birer metâ halinde bırakmanın ötesinde; o yapıyı deneyimleyen her bir öznenin kendi duyguları, anıları, mekân algısı ile yapıya atfettiği anlam, yapının öznenin anılarında bulduğu değer ile birlikte maddi olmayan ve fakat aidiyeti besleyen değerlerin de korunmasını içermesi gereklidir. Fenomenolojik yaklaşıma göre özne, nesneyi algılar, deneyimler ve her bir deneyim farklı bir pencereden bakarak cesur bir biçimde kentsel mekânı yeniden tanımlamamızı ve tamamlamamızı sağlar. Bu bağlamda algının kendisini doğru kabul etmek değil; fakat yere has, ideal, somut ve somut olmayan değerlerin tümünü içeren ve onların birbirlerini besleyen bir denklem olduklarının da farkında, bütüncül; insanın kendi varoluşu ile arasına mesafe koyarak onu sürgün etmeyen bir kentsel koruma bakışı için algıyı doğruya gidiş yolu olarak tanımlamak gerekir. Her özne kentte barındığı gibi, kent de her öznede farklı ve özgün bir biçimde barınır ve kenti canlı tutar, ona nefes verir. Bugünün kentsel mekânının eksikliği özne ile çevre arasında aidiyeti besleyen, öznenin de nesnenin de varlık nedenini teyit eden bu potansiyel alışverişin eksikliğidir. Tezin amacı yerin ruhunu anlamada, algısı doğruya gidiş yolu kabul edilecek kadar kentin eskisi olan kişilerin belleğindeki kalıntıları tespit ederek; küreselleşme, kitle turizmi, tek tip mekân üretimi, ticari baskı, iklim değişikliği gibi yerleşmeleri herhangileşmeye sürükleyen etkenlere rağmen, kadim bir kent olan Urfa'nın özünü bulmaya çalışmaktır. Bu öz yapılar, peyzajlar, nesneler gibi somut unsurların yanında anılar, hikâyeler, hatıratlar, ritüeller, geleneksel bilgiler, değerler, dokular, kokular, renkler ve sesler gibi soyut unsurları ve bu soyut mirasın oluşum atmosferini hazırlayan o yerin ruhunu da içermektedir. Tez çalışması kapsamında ikinci bölümde koruma düşüncesinin evrimi anlatılmıştır. Koruma düşüncesinin insanın varoluşu itibari ile gelişmiş bir dürtü olması, anıtsal yapının korunması; anıtsal yapının çevresi ile korunması; kentsel alanın bütüncül olarak korunması; somut olmayan değerlerin de korunması ve son olarak analitik kavramlarla açıklanamayacağı, ancak olgubilimsel felsefe bağlamında ele alınabileceği kabul edilen“Yerin Ruhu”nun korunması aşamaları uluslararası belgelerde incelenmiştir, bu belgelerde“Yerin Ruhu”kavramına ışık tutan yaklaşımlar saptanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde“Yerin Ruhu”(Genius Loci) kavramının kökeni ve bu kavramın mekân üreten disiplinlerin yerin anlamını sorgulamasına bir zemin oluşturmasını sağlayan felsefik akım olan fenomenolojik bakış anlatılmıştır. Fenomenolojide önde gelen düşünürler ve mekân üretimini bu bakışı benimseyerek yorumlayan mimarlar, fenomenolojinin her bir bireyin kendi penceresinden, kendi algı filtresinden beslendiği görüşü ile mekânı duyularla ölçen yaklaşımlar incelenmiştir. Dördüncü bölümde örnek alan olarak seçilen tarihi Urfa kentinde, kentin ruhunu solumuş ve kendi ruhunda yaşamış, kentin hafızası nitelikli bireylerle fenomenolojinin algı filtresi ile, yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar yapılarak; her bir bireyin kendi deneyimi ile ruh arz eden kentin, bugünkü kent ile mukayesesini dinlemek; bu yöntem ile varlığın özüne değen, belleklerde“yer”nitelikli kalıntılar bırakan,“devamlılık”ve“yere bağlılık”duygusunu canlı tutan değerler belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
“Spirit of Place”(GeniusLoci) is, what the earth, that is there and waiting, wants from us. The tangible environment –heritage- that conforms to the will of the earth, presents a totalitarian atmosphere that would lead up to an intangible heritage production, with coalescing with this spirit. As to the current preservation literature, the concept of“Spirit of Place”is defined as a spirit, peculiar to a place, that involves all the tangible and intangible entities which are worthy of preservation. The urban space has the characteristics of a tool and a museum of time, along with this spirit. The concept of“Spirit of Place”(GeniusLoci) is defined as a spirit, peculiar to a place, that involves all the tangible and intangible entities which are worthy of preservation. The urban space has the characteristics of a tool and a museum of time, thanks to this spirit. The urban space does not solely consist of a functional and totalitarian construct that indicates the coexistance of functions such as architectural objects in line with the requirements, interconnections of various functions and sheltering fields', structures and transportation networks. It, being beyond a quantitative construct, is a whole of an entity of meaning and expression. With this perspective, it is necessary for the urban preservation concept to include not only the conservation of the physical existance of structures that leaves them eviscerated to a meta, but also the self memories, space perception and the meanings each subject that has experienced that structure attributed to it, the value of the structure subject finds in their memories and the values that are intangible yet feeds the sense of belonging to the place. According to the phenomenological approach, subject perceives and experiences the object, and each and every experience leads to a different point of view that provides us to boldly reidentify and complement the urban space. With this context, instead of taking the perception itself as truth, the perception should be identified as the path to the truth, in order to achieve a totalitarian urban preservation perspective that does not banish the people with keeping their self-existence at bay, that includes ideal, tangible and intangible values peculiar to the place, and is conscious of them being an equilibrium where they foster each other. As each subject harbors in place, the place also harbors in every subject in a different and genuine way and keeps the place alive. In todays deficiency of urban place comes from the lack of the potential exchange inbetween the subject and the place that cultivates the sense of belonging, which defines the reason of being of both the subject and the object. The aim of the thesis is to find the essence of the archaic city of Urfa, in spite of the factors that trumbles the places into ordinarization such as globalisation, mass tourism, monotype place production, commercial pressure, climate change, etc., through making firm of the remains in the memories of the old people of the city, whose perceptions should be considered as the path of truth, in terms of understanding the spirit of place. These core structures includes not only the tangible elements like landscapes and objects, but also the spirit of place that braces the atmosphere of formation for the intangible heritage, and the intangible elements such as memories, stories, recollections, rituals, traditional knowledge, values, textures, scents, colors and sounds. As a part of the thesis study, in the second section, the evolution of the concept of preservation is mentioned. The concept of preservation's stages has been observed in the international documents, which are looked into in order to determine various approaches that sheds light upon the concept of the“Spirit of Place”, as a developed impulse resulting of mankinds existence, followed with conservation of monumental structures, conservation of monumental structures and their environments, integrative conservation of urban area, the conservation of intangible values, and lastly the conservation of the“Spirit of Place”, which is accepted as to be unexplainable with analytical concepts, but to be approacable through the concept of phenomenologic philosophy. In the third section, the philosophical movement called phenomenologic prospect, which is the origin of the concept of“Spirit of Place”(GeniusLoci) and provides a basis for this concept to make the place propagating disciplines to question the meaning of place, is mentioned. The standpoint of leading philosophers of phenomenology and the architects who interprets the place production with this prospect, stating that phenomenology is nourished by each individual's own point of view and self perception; and the approaches that evaluates the place with senses are investigated. As for the fourth section, in the chosen historical town of Urfa, semi-constructed, thorough interviews with the individuals that have breathed the spirit of place and lived it in their own spirits, qualified as memory of place, are carried out with the perception filter of phenomenology, the comparisons of the place that exhibits spirit with each individual's own experience, and todays place are listened; values that touch the essence of existence, leave“place”qualified remnants in memories, keep the“continuity”and“attachments to place”emotions alive are specified.
Benzer Tezler
- Restorasyon sürecinde yerin ruhu kavramı ve iç mimarlık ilişkisi üzerine bir değerlendirme - Eskişehir Kurşunlu Külliyesi Kervansarayı
An assessment of processing the restoration the concept 'spirit of place' and relationship between interior architecture - example of the Eskişehir Kurşunlu Complex Caravanserai
ANIL SÜVARİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiAnadolu Üniversitesiİç Mimarlık Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MERAL NALÇAKAN
- Konya tarihi kent merkezinde meydana gelen değişimlerin yerin ruhu kavramı üzerinden değerlendirilmesi
Evaluation of changes in the historical city center of Konya through the sense of space concept
HATİCE KÜBRA SÖĞÜTLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkKonya Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KORUMAZ
- Tarihi çevrede 'yeni' kavramı ve fenomenolojik mimari yaklaşımı
The concept of 'new' in the historical environment and phenomenological architecture approach
AYTEN MALTEPE
- 16. yüzyıldan günümüze Gaziantep'te tarihi ticaret merkezi Arasa ve yakın çevresi işlevsel değişimi ve değerlendirmesi
Functional change and evaluation of the historical commercial center Arasa and nearby areas in Gaziantep from the 16th century
ÇİĞDEM DARICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKÜ ALTINOLUK
- A scenario on conversion of industrial heritage into museum: Adana National Textile Factory
Endüstriyel mirasın müzeye dönüşüm senaryosu: Adana Milli Mensucat Fabrikası
ASİYE SERAY ÇAĞLAYAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PELİN GÜROL ÖNGÖREN