1955-2011 yılları arasında Türkçe sözlüğe giren sözcüklerin kökeni, Türk diline uygunluğu ve kullanımı
The origin, compliance and use of Turkish words in the Turkish dictionary between 1955-2011
- Tez No: 606187
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUSUF AVCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Sadeleşme, sözlük, sözcük kökeni, Simplification, dictionary, the root of a word
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
Bu tez çalışmasının amacı, 1955-2011 yılları arasında Türkçe Sözlüğe giren sözcüklerin hangi dilden hangi yöntemle alındığının belirlenmesi, Türk Dili kurallarına uygunluğu ve yanlış üretilen sözcüklerin kullanım oranlarının belirlenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. veri toplama yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. veri çözümlenmesinde nitel araştırma tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın evreni Türk Dil Kurumu'nun yayımlamış olduğu sözlükler, Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayımladığı tavsiye yüz temel eserin yazarlarının romanları ve Orhan Kemal Roman ödülünü alan yazarların romanlarıdır. Araştırmanın örneklemi sözlük seçilmesinde amaçsal örnekleme yöntemi kullanılarak 1955-1988-1998-2011 yıllarında Türk Dil Kurumu'nun yayımladığı Türkçe sözlüklerin 1955 sözlüğündeki her harfin kapladığı sayfa sayısının %25'i örneklem olarak seçilmiştir. Yanlış türetildiği belirlenen sözcüklerin kullanım oranlarının bulunması amacıyla seçkisiz örnekleme yönteminden yararlanılarak 1955 yılından sonra yayımlanmış olan ve MEB'in yayımladığı yüz temel eser içinden ve Orhan Kemal roman ödülü alan otuz bir yazarın otuz bir adet romanını seçtik. Yapılan çalışmada dönemler arasında sözcük ve sözcük grupları üretilirken Türkçeden yararlanma oranı nicelik olarak yükseldiğini gözlemledik. Ancak bununla birlikte son dönemlerde birleştirme yöntemi ile ağırlıklı olarak yardımcı filler kullanılmış, türetme yönteminde ise ağırlıklı olarak ettirgen çatı eklerinden yararlanılmıştır. Dünyada gelişen bilim yeni kavramlarını karşılamak amacıyla kullanılan çeviri yönteminin oranının düşük kalmıştır. Bu nedenle Türkçe kullanım oranlarının artmış olması TDK'nin amacına ulaştığının göstergesi olarak düşünülemez. Yapılan çalışmada sözcük üretiminde yanlış üretilen sözcüklerin büyük oranda yabancı ek kullanımından kaynaklandığı belirlenmiştir. Türkçe ekler içinde sadece bir tane ek yanlış görevde kullanılarak yanlış sözcük üretimi oranının düşük çıkması sevindiricidir. Yanlış üretilmiş olan sözcüklerin sadece bir tanesinin araştırılan otuz romanlar arasında bir romanda yedi kere kullanıldığı gözlemlenmiştir. Buradan hareketle yazarlarımızın yanlış üretilmiş olan sözcüklere ilgi göstermedikleri ortadadır. Sonuç olarak yayımlanan sözlüklerde Türkçe sözcük sayısı nicelik olarak arttığı, ancak nitelik olarak artışın düşük olduğu görülmektedir. Yüz yılı aşkın bir zamandır süren, dilin öz benliğine ulaşarak dünya dillerinin etkisinden kurtarılması amacının başarıya ulaşmadığını bize göstermiştir. Devamlı gelişen bilim ile birlikte yeni ortaya çıkan kavramları karşılamanın yolu ödünçleme değil, Türk Dili'nin öz varlığından hareketle türetmedir. Geçmiş dönemlerde de bu çalışmalarla yeni girmekte olan sözcüklere engel olunamadığı çalışma sonunda ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Türkçe sözcük oranını nitelik olarak arttırmak için en doğru yol öncelikle zaman olarak en son giren sözcüklerden başlayarak yeni üretilmiş olan sözcüklere karşılıklar bulmaktır. Daha sonra geçmişte dilimize giren sözcüklere karşılıklar bulunmalıdır. Bu çalışmaların kişilere veya siyasi düşüncelere göre değil bilimin gösterdiği ilkelere göre yapılması gerekir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to determine the language in which words entered into the Turkish dictionary and in which method these words entered into the Turkish dictionary between 1955-2011, to determine grammaticalness of Turkish language rules and the usage rates of incorrectly derived words. Case study pattern which is one of the qualitative research methods was used in this study. Of all the data collection methods, document analysis was used. The descriptive analysis which is one of the qualitative research techniques has been used in data analysis. This study depends on the words which have been published by Turkish Language Institution, the novels of the authors of“one hundred basic works of advice”published by the Ministry of Education, and the novels of authors who received the award of Orhan Kemal novels. The sample of the study was chosen as a sample of 25% of the number of pages covered by each letter in the dictionary of Turkish dictionaries published by the Turkish Language Institution in 1955-1988-1998-2011. We selected thirty novels of the author who received Orhan Kemal Novel Award from one hundred basic works published by Ministry of Education after 1955, using the simple random sampling method in order to find the usage rates of the words that were derived incorrectly. In this study, we observed that the rate of benefiting from Turkish was increased quantitatively while generating the word and word groups between periods. However, in recent periods, auxiliary verbs were mainly used by joining method, and affixes of causative voice were used mainly in the derivation method. The rate of the translation method which is used to compensate for the foreign words used to meet the new concepts of developments in the field of developing science in the world is low in the words that are increasing quantitatively. Therefore, the increase in Turkish usage rates cannot be considered as an indication that the Turkish Language Institution has achieved its aim. In the study, it was determined that the words produced incorrectly in Word derivation were largely caused by the use of affixes from foreign languages. In Turkish affixes, it is good to see that the derivation of the wrong word is low by using only one additional incorrect task. It has been observed that only one of the incorrect lexicalized words has been used seven times in a novel among the thirty novels studied. As far as we see, it is clear that our authors are not interested in the words that are lexicalized incorrectly. As a result, the number of Turkish words in the dictionaries published increases in quantity, but the increase in quality is low. It has been shown that the goal of saving the language from the influence of the world languages has not been achieved by reaching its own self-identity, which has lasted over a hundred years. The way to meet the new emerging concepts in developing science day by day is to derive from the essence of Turkish language, not lexical borrowing. This study showed that the words entering the language could not be prevented with this kind of studies, in the past. Therefore, the best way to increase the Turkish word rate qualitatively is to find acception to newly produced words, starting with most recently entered words according to time. Then, we must find an acception to the words entered into our language in the past. These studies should be done not according to people or political thoughts, but according to the principles of science.
Benzer Tezler
- Çelikhan çat barajı (Adıyaman) Havzası'nın fitososyolojik ve fitoekolojik özellikleri
Phytosociological and phytoecological features of the Çeli̇khan çat dam basin (Adıyaman)
MURAT TAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
BiyolojiKilis 7 Aralık ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET HASENEKOĞLU
DOÇ. DR. AHMET ZAFER TEL
- 1922-1960 yılları arasında, İzmir'deki mimarlık ve kentsel planlama bağlamında Rıza Aşkan
Riza Aşkan in the context of architecture and urban planning in İzmir between the years 1922-1960
ARSLAN ALP AŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AFİFE BATUR
- İngiltere'nin Kıbrıs politikası (1950-1960)
British foreign policy in Cyprus (1950-1960)
GÜRHAN YELLİCE
Doktora
Türkçe
2011
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KENAN KIRKPINAR
- Bingöl ili su kenelerinin (Acari, Hydrachnidia) sistematik yönden incelenmesi
A systematic study on water mites (Acari, Hydrachnidia) of Bingöl province
YUNUS ESEN
- Mardin ili buğday ekiliş alanlarında bulunan bitki paraziti nematod türleri üzerinde taksonomik araştırmalar
Taxonomic studies on the species of plant parasitic nematodes in wheat cultivated areas in Mardin province
MEHMET KILIÇ