Geochemical traces of historical eastern mediterraneantsunamis in the sediments of Ölüdeniz Lagoon, sw Turkey
Doğu akdeniz tarihsel tsunamilerinin Ölüdeniz Lagünü (Gb Türkiye) sedimanları içindeki jeokimyasal izleri
- Tez No: 613349
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ULAŞ AVŞAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Tsunami, dev deniz dalgalarının kıyı bölgelere taşmasıyla meydana gelen ve ciddi yıkımlara sebep olabilen bir doğa olayıdır. Bu devasa dalgaların sebebi, deprem, heyelan yada volkanik patlama nedeni ile oluşan ani sualtı kütle hareketleridir. Akdeniz ve ona bağlı denizlerde meydana gelmiş ve tarihsel kayıtlara geçmiş şiddeti 6'dan büyük 44 adet tsunami vardır. Bu çalışma, Doğu Akdeniz'de meydana gelmiş tsunamilerin sedimanter izlerini araştırmak için yapılmıştır. Tsunamileri sedimantolojik olarak kaydetme potansiyeli yüksek bir çökelim ortamı olan Ölüdeniz Lagünü'nden, uzunlukları yaklaşık 3.5 metre olan üç adet piston karot alınmıştır. Yüksek çözünürlüklü radyografik ve optik görüntülerin, ve sedimanların jeokimyasal içeriklerinin elde edilmesi için, karotlar ITRAX mikro- XRF cihazı ile taranmıştır. Altı adet bitki kalıntısı (muhtemelen çam ağacı parçası) radyokarbon tarihlendirmesi için kullanılmıştır. Yapılan analizler ve sedimantolojik incelemeler sonucunda, Ölüdeniz istifinde sekiz adet sedimanter olay tespit edilmiştir. Tespit edilen sedimanter olaylar, lagüne ani karasal sediman girişini gösteren (muhtemelen kum bariyerden) [Ti, Fe, Zn]/Ca anomalileri olarak karşımıza çıkmaktadır. Radyokarbon tarihlendirmesine dayanan sediman kronolojisine göre, bu olaylardan üçü, M.S. 1609, M.S. 1303 ve M.S. 365 yıllarında meydana gelmiş ve iyi bilinen tarihsel tsunamiler ile zamansal olarak uyuşmaktadır. Diğer dört olayın ise, tarihsel kayıtlarada bulunan M.S. 746, M.S. 148 ve M.Ö. 142/143 tsunamileri ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bir lagüne ani karasal sediman girişlerinin, tsunami haricinde sel ve fırtına kabarması gibi olaylar ile de olabileceği düşünülse de, tsunamileri Ölüdeniz'deki sedimanter olaylar için“olağan şüpheli”olarak kabul etmemizi sağlayan iki ana neden vardır: 1) Olayların tarihleri tarihsel tsunamiler ile deneştirilebilmektedir, ve 2) 1902-2017 döneminde Akdeniz'de meydana gelen şiddetli dalga olaylarının %90'ı fırtınalardan ziyade tsunamilerdir. Bu çalışmada yapılan bir diğer önemli gözlem ise; üç karotta tespit edilen sedimanter olayların hiçbirinde molusk kabuğu yada çakıl gibi iri taneli malzemenin bulunmamasıdır. Ölüdeniz Lagünü'nü vuran tsunamiler, iri taneli malzemeyi kum bariyerden lagünün 300-400 metre iç kısımlarına taşıyacak kadar güçlü değildir. Bu da; Doğu Akdeniz'deki tsunamilerin, Hint ve Pasifik okyanuslarında meydana gelen tsunamiler kadar yıkıcı olmadığının bir göstergesidir.
Özet (Çeviri)
Tsunami is flooding of huge wave of sea water over the land that has the potential to cause destruction and devastation on the coastal regions. They are the result of large subaqueous mass movements possibly related to earthquakes, landslides and volcanic eruptions. More than 44 tsunamis having intensities higher than 6 have been recorded historically in the Mediterranean and connected seas. In order to reveal their sedimentological traces, we investigated Ölüdeniz Lagoon, a depositional environment which has the potential to preserve the tsunami records. For this purpose, three piston cores, ca. 3.5 m-long, were collected at three different locations in the lagoon. The cores were analyzed using ITRAX-micro XRF scanner to obtain high-resolution radiographic and optical images, and element constituents of sediments as well. Six pinus branches were picked from the cores for radiocarbon dating. Eight sedimentary events are recognized along the cores based on visual inspection and interpretation of elemental profiles. These sedimentary events show [Ti, Fe, Zn]/Ca anomalies, which imply sudden sediment influx from land into the lagoon, probably from the sand spit of the lagoon. Three of these events clearly correspond to well-known tsunamis in the eastern Mediterranean, which took place in 1609 CE, 1303 CE and 365 CE. The other four depositional events temporally correlate with less-known tsunamis in 746 CE, 148 CE and 142/143 BCE. Although sudden terrigenous sediment influx into the lagoon can be due to environmental events other than tsunamis, e.g. floods (from inland) or storm surges (from sand spit), tsunamis were accepted as“usual suspects”responsible for the sedimentary events ([Ti, Fe, Zn]/Ca anomalies) in Ölüdeniz Lagoon due to two main reasons: 1) They temporally correlate with wellknown historical tsunamis, and 2) Tsunamis, rather than storms, make up the 90% of all extreme wave events in the Mediterranean for the period 1902-2017. An important observation is that all events detected in three cores do not contain any mollusk shells or gravel/pebble size materials. This means that tsunamis that hit Ölüdeniz Lagoon were not strong enough to carry coarse material even for 300-400 m from the sand spit to the middle parts of the lagoon (coring locations). It seems that tsunamis in the eastern Mediterranean Sea are not as catastrophic as the ones in the Indian and Pacific oceans.
Benzer Tezler
- Evaluation of seismoturbidite generation in various tectonic settings: Implications for assessing short-term and long-term seismic cycles
Farklı tektonik ortamlarda sismotürbidit oluşumu: Uzun ve kısa deprem döngüleri hakkında çıkarımlar
NURETTİN YAKUPOĞLU
Doktora
İngilizce
2022
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSEN UÇARKUŞ
- Late holocene seismo-turbidite investigation in the sediments of gulf of Aqaba
Akabe körfezi sedimanlarında geç holosen sismo-türbidit araştırması
ZEYNEP BEKTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ULAŞ AVŞAR
- Emirgazi (Konya) ve çevresindeki volkanitlerdeki anklavların kökeni ve bölge volkanizmasının gelişimindeki petrolojik önemi
The origin of enclaves in Emirgazi (Konya) and its surrounding volcanites and their petrological importance in the genesis of regional volcanism
GÜLİN GENÇOĞLU KORKMAZ
Doktora
Türkçe
2019
Jeoloji MühendisliğiKonya Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN KURT
- Trakya Havzası Uzunköprü güneyinde yer alan taban killerinin jeokimyasal incelemesi
Geochemical investigation of underclays in south of Uzunköprü in the Trace Basin
MEHMETHAN ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN ÇİFTÇİ
- Petrologic evolution of Nemrut stratovolcano (Turkiye): Peralkaline magmatism in a collisional domain
Nemrut stratovolkanının petrolojik evrimi: Çarpışma bölgesinde peralkali magmatizma
HÜSEYİN EVREN ÇUBUKÇU
Doktora
İngilizce
2008
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN AYDAR