Geri Dön

Hierapolis güney nekropolü

The Southern necropolis at Hierapolis

  1. Tez No: 61469
  2. Yazar: CELAL ŞİMŞEK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN ÖZGAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Arkeoloji, Sanat Tarihi, Archeology, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1997
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 378

Özet

Frigya bölgesi içinde bulunan Hierapolis, Bergama Kralı II. Eumenes (M.Ö. 197-159) zamanında, M. Öl 88 yılında imzalanan Apameia barışının hemen arkasından kurulmuş, Hellenistîk bir şehirdir. Hellenistik Bergama kültürüne olan hayranlıktan dolayı kent ismini, Bergama'nın efsanevi kurucusu Telephos'un eşi Amazonlar Kraliçesi Hiera'dan almıştır. Esasen Hierapolis'in Bergama Krallığmca kurulmasının sebebi, Krallığın Frigya ve Pisidya bölgelerinde hakimiyeti burası üzerinden sağlamak istemesindendir. Hierapolis Çökelez Dağı batı eteğine yaslanmış o!up,Lykos Vadisine hakim bir noktadadır. Bu stratejik konumuyla kent doğal bir kale görünümündedir. Hellenistik kent MS. 60 yılındaki büyük depremle tamamen yıkılmıştır. Neron döneminde İmparatorluk yardımıyla imar edilmeye başlayan Hierapolis, batı Anadolu Hellenistik kentlerinde olduğu gibi Hippadomos (ızgara) planına göre inşa edilmiştir. MÖ. 133 yılında Bergama Krallığının, kral III.Attalos tararından Roma İmparatorluğuna veraset yoluyla bırakılmasıyla, Hierapolis MÖ. 129 yılından itibaren Roma imparatorluğunun Asya eyaletine bağlanmış ve Asya prokonsüllerince idare edilmiştir. Kent idare olarak önceleri Kibyra Coventus birliğine, M.S. 3 yy. 'dan sonra da Frigya Pacatania'sma dahil edilmiştir. Hierapolis antik kenti, Anadolu'nun iç ve güney bölgelerini batıya bağlayan yolların kesiştiği noktada kurulması, sıcak şifalı sulan, gizemli pİutonium ve yerel Apollon'un bilicilik fâaliyetleri sayesinde kısa sürede çok büyük gelişmeye sahne olmuştur. Roma döneminde kente“kutsal şehir”ve“Neokoros”tapmak koruyuculuğu unvanları verilerek vergiden muaf tutulmuştur. Hierapolis M.S. 2.-3.yy'larda gelişme yönünden altın çağını yaşamıştır. Kentte dokunan kumaşlar italya'ya kadar ihraç edilmiş olup, aynı zamanda Batı Anadolu kentleriyle (Efes, Bergama, Smyrna, Sardes, Aphrodisias vb.) sıkı bir ticari ilişki sağlanarak birlik sikkeleri basılmıştır. Tekstil ürünlerinin üretilmesi ve boyanması, halı kilim dokuma yönünden Hierapolis, antik dönemin bir fabrika kenti görünümündedir. Bu üretim diğer Lykos Vadisi kentleri olan, Laodikeia ve Colossae ile beraber yapılmıştır. Hierapolis antik kentini kuzey-güney doğrultusunda üç kemerli kapıların sınırladığı Frontinus caddesi bölmektedir. Bu caddenin İki yanında şehrin anıtsal yapılan sıralanmıştır. Batı Anadolu'nun en büyük nekropol alanlarından birisi Hierapolis'te bulunmaktadır. Kentin kuzey, doğu ve güney tarafiru tamamen nekropol alanlan çevirmektedir. Batı tarafla ise Pamukkale traverten teraslan bulunur. En kalabalık olan Kuzey Nekropolü Tripolis-Sardes'e giden antik caddenin iki yanına yayılmıştır. Doğu Nekropolü eğimli topografya ya uygun olarak kentin doğu yamaçlannda kümelenmiştir. Güney Nekropolü ise Anadolu'nun iç kesimlerine ulaşımı sağlayan Laodikeia-Colossae antik yolunun iki yanında üç büyük grup halinde toplanmıştır. Topografyaya uygun olarak oluşan bu gruplama doğu bölümde Höyük tepesinde, güney bölümde Domuz çukurunda ve batı bölümde traverten teraslan yanında kendim göstermektedir. Güney Nekropolü'nün tamamında toplam 114 adet anıt mezar ile lahit ve 9 adet tekneleri bulunmayan lahit kapağı tespit edilmiştir. Hierapolis Nekropolü'nün tamamında ise 2000'in üzerinde mezar yapısı bulunmaktadır. Hierapolis halkının konuşma ve yazı dili tamamen Grekçe'dir. Toplam 600 adeti bulan mezar yazıtlan sayesinde Antik Hierapolis kültürü, yasalan, dini, şenlikleri ve tasaca tüm Hierapolis yaşamı hakkında aynntılı bilgiler elde edilmiştir.II Mezar yazıtlarından öğrendiğimize göre, her mezar kendi tapu sınırlan içinde tek tek tasarlanarak sipariş edilmiştir. Bu mezarların korunması, bakımı, çiçeklendirilmesi ve buralarda vasiyet üzerine yapılan törenler belli kuruluşlar tarafından eksiksiz olarak yerine getirilmiştir. Mezar önünde yerine getirilecek anma törenlerinin kalıcılığını güvence altına almaya yönelik vasiyet kurumlarının doğuşu ve bunların yerine getirilmesi, Hierapolis'e özgü bir olaydır. Bu törenlerin sürekli yapılabilmesi için kent maliyesine gerekli ödeneğin önceden yatırılması gerekiyordu. Genel olarak yazıtların hepsinde kanuni denetim ve gözetimden bahsedildiği görülmektedir. Bu yönüyle diğer bölgelerdeki mezar yazıtlarından farklı olarak, ölen kişinin hayatına daha az yer verilmiştir. Yazıtlarda mezar sahiplerinin isimleri ve akrabalık şecereleri düzenli bir şekilde sıralanmıştır. Mezarı kullanmaya yetkili kişilerin belirtildiği yazıtlarda, daha sonra mezarlara izinsiz müdahele edenlerin vereceği para cezası miktarı belirtilir ve yazıtın bir kopyesinin Hierapolis devlet arşivinde bulunduğu hatırlatılarak yazıt sona erer. Yazıtlarda geçen para cezalarının zaman içinde değişmesi ise Hierapolis ekonomisinin durumu hakkında bilgi edinmemizi sağlar. Hierapolis'te şehrin ileri gelen aileleri kendileri için muhteşem mezar anıtları yaptırmıştır. Anıtsal mezarların çeşitliliği ve çokluğu kentin genelinin ulaştığı ekonomik seviyeyi aktarmaktadır. Basamaklı podyum ve kaideler üzerine, arşitrav üzerine, kemerli mezar takı üzerine, U planlı altar mezar üzerine, düz çatılı anıtsal mezar evler üzerine, lahitlerin konulması, doğu toplumlarına özgü ölünün kahramanlaştırılması ve ona duyulan saygının belirtilmesi amacını aktarmak içindir. Yazıtlardan öğrendiğimize göre düz çatılı mezar evler üzerine yerleştirilen lahitler mezar sahibi içindir. Ailenin diğer fertleri oda içinde yada mezar etrafında kendileri için yaptırdıkları lahitlerde yer bulurlar. Beşik çatılı üçgen alınlıklı anıt mezarlar ve düz çatılı anıt mezar evlerin bir tapmak gibi yapılması ve burada dinsel törenlerin düzenlenmesi ölüye duyulan saygının göstergesidir. Hierapolis'te en yaygın olan tip düz çatılı anıt mezar ve üzerine yerleştirilen lahitten oluşan komplekstir. Bunlar basamaklarla yükseltilmiş bir kaide üzerinde inşa edilmişlerdir. Mezar odasına dikdörtgen çerçeve içine alınmış kapıdan girilir. İçerde üç yönde duvarlar boyunca uzanan bir, iki yada üç katlı klineler bulunur. Bu tip ve beşik çatılı üçgen alınlıklı mezar anıtlarının dayandığı nokta, altar mezarlarla beraber tapınak mimarisi etkisinde gelişmiş, Hellenistik dönem mezar mimarisidir. Yazıtlarda geçen Heroon ve Mnemeion kelimeleri bu anıtlar için kullanılmıştır. Hierapolis Nekropolü'nün genelindeki mezar çeşitlerinin yapımında Likya bölgesi mezar geleneğinin etkileri görülür. Beşik çatılı üçgen alınlıklı mezarlar küçük in antis planlı tapmaklara benzemekte olup, bu örnekler daha çok, Pisidya bölgesinde Termesos'ta yaygındır. Kaya üzerine oyulmuş oygu lahitler ise Karya geleneğini yansıtmaktadır. Hierapolis tümülüsleri Trakya, Lidya ve Frigya bölgesinde yaygın olan gelenekselleşmiş dar dromos ve dikdörtgen mezar odasından oluşmaktadır. Bunlarda mezar odasının tonozlu yapılması, diğer tonozlu anıt mezarlar gibi Hellenistik Roma mimarisinin etkisinden dolayıdır. Yazıtlardan öğrendiğimize ve kazı buluntularına göre traverten ve mermer lahitler, kabartmalı mezar stelleriyle birlikte yerli Hierapolis atölyelerinde üretilmiştir. Bunun için gerekli olan mermerler Frigya ve Thiounta mermer ocaklarından, daha kalitelileri ise Dokimeion ocaklarından getirilerek işlenmiştir. Heykellerin, kabartmalı stellerin ve lahitlerin yapımında açıkça Aphrodisias ekolünün etkilerini görmek mümkündür. Yapılan kazılar sonucu çıkarılan fırınlar ve kalıplar Hierapolis'te yerel seramik üretimini de kanıtlamıştır. Hierapolis Nekropolünde bulunan mezar anıtlarının kronolojik olarak tarihlendirilmeleri şu şekildedir: Tümülüs mezarlar şehrin kuruluşuyla birlikte MÖ. 2.yy ile M.S. l.yy başlarında kullanılmıştır. Bu tarihlemeye yeraltı mezar odaları (Hypogeion) ile kaya içine oyulmuş mezarlar da dahildir. Kaya üzerine kazınmış oygu lahitler, Geç Hellenistik-Erken Roma döneminde kullanılmıştır. Bir kısmı kaya içine oyulmuş beşik çatılı üçgen alınlıklı tapmak mezarlar ve buIll gruptaki yine bir kısmı kaya içine oyulmuş tonozlu mezarlarla beraber, traverten bloklardan yapılmış beşik çatılı üçgen almlıklı tapmak mezarlar da M.S. l.yy'da kullanım görmüştür. Büyük tonozlu mezarlıklar ise Hellenistik dönemden itibaren Bizans dönemine kadar kullanılmıştır. M. S. 2yy'dan itibaren doğu dünyasına özgü ölünün kahramanlaştınlması düşüncesine göre yapılan ve üzerine lahitler yerleştirilen düz çatılı anıt mezar evler M.S. 2- 3yy.'larda kullanım görmüştür. Basamaklarla ve podyumlarla yükseltilmiş lahitler, arşitrav üzerine, tek kemerli mezar takı üzerine yerleştirilmiş lahitler, U planlı altar mezarlar ve bahçe duvarlanyla çevrilmiş büyük mezar evlerin tarihlendirilmeleri de bu grubun içindedir. Travertenden yapılmış lahitler M.S. l-4.yy'lar arasında, mermerden yapılmış girlandlı ve sütunlu lahitler ise M.S.2- 3.yy'larda kullanım görmüştür. Hierapoüs antik kentinde tüm Roma dünyasında olduğu gibi, M.S. 3.yy.'dan sonra ekonominin bozulması, iç huzursuzlukların başlaması ve buna bağlı olarak merkezi otoritenin zayıflaması sonucu mezar anıtları ve lahitler yeterince korunamamıştır. Bu nedenle M.S. 4yy.'dan itibaren mezarların yeniden kullanılması yaygınlaşmıştır. MS. 5. yy. 'da ise şehirde Hıristiyanlık iyice yayılmış olduğundan, bunların mezarları daha çok kilise alanları içine ve yakınına yapılmıştır. Yine bu yüzyılda şehrin alanı daraltılmış ve sur duvarlanyla çevrilmiştir. Sur duvarlarının yapımında, Roma yapılarının ve anıt mezarların blokları kullanılarak, kabartmalı Roma sanat eserleri büyük ölçüde tahrip edilmiştir. M.S. 9yy.'da ise Hierapoüs bir kasaba görünümündedir. Kent 13.yy başında Türklerin eline geçmiş ve 14. yy.'da tamamen terk edilmiştir.

Özet (Çeviri)

Hierapolis, wich was situated in the territory of the old Phrygian Kingdom, was a Hellenistic city established by Eumenes II (197-159 B.C.), the King of the Pergamun Kingdom, just after the Treaty of Apemia, wich was signed in 188 B.C. Because of the admiration felt towards the Hellenistic culture of Pergamun, its name was derived from Hiera, the wife's name of Telephos, the legendary founder of the Pergamun Kingdom. In fact the main reason lying behind the establishment of this city by the Pergamun Kingdom was the desire of them take over the control of the Phrygian and Pisidian regions. I Iierapolis is located on the western slopes of the Çökelez mountain overlooking the Lycos valley and gives the appearance of a natural castle. In 60 A.D. the Hellenistic Hierapolis was completely damaged by earthquake. This was followed by a period of reconsruction under Neron and the so-called Hippodamian street-system was adapted as in the other Hellenistic cities of western Anatolia. In 129 B.C. Hierapolis came under the rule of the Asian Province of The Roman Empire and in 133 B.C. it started to be ruled by the Asian proconculs on the occasion of the handing of the Pergamun Kingdom to the Roman Empire as a heritage by the King Attalos III. Previously the city was under the administration of the Cibyra Coventus union, but after 3rd century A.D. it was included in Phrygia Pacatiana Owing to its location on the axes of roads which connect the south and east regions to the west, the hot thermal waters, the holy chasm called Plutonion and the prophetic power of Apollon, Hierapolis witnessed a very rapid progress. During the Roman period it was given the titles“scared city”and“neokoria”and was exempted from paying tax. During the 2nd and 3rd centuries A.D. Hierapolis experienced a golden age in respect of progress. The clothes weaved in the city were exported as far Italy and a close trade relationship was established with the other western Anatolian cities (such as Ephesus, Pergamun, Smyrna, Sardes, Aphrodisias) and even alliance coins were struck. Owing to the production of textiles and their dyes, and weaving of carpets and kilims Hierapolis seems to the Lycos valley such as Laodicea and Colossai had also a share in this production. The city is divided into two by the Frontinus street, which runs in the nort-south direction. It is closed on both ends with three arched gates and flanked by monumental buildings of the city. One of the vast necropolis areas of western Anatolia is faund in Hierapolis and it surrounds the city from north, east and south. On the other hand the city is surrounded with the travertine formations called“Castle of cotton”(Pamukkale) on the west side. The northern necropolis, which is the largest in number, is located on both sides of the old road leading to Tripolis-Sardis. The eastern necropolis was adapted to the nature of the terrain and grouped together on the eastern slopes, whereas the southern necropolis is faund in three groups on both sides of the old Laodicea-Colossai road. These groups, wich were formed according to the nature of the terrain, are observed on the top of the Höyük on the east, in a pit called“domuz çukuru”on the south and next to the travertines on the west. In the southern the necropolis there are totally 114 monumental graves and sarcophagi and 9 lids. On the otherhand totally there are more than 2000 graves in the necropolis. The populace of Hierapolis wrote and spoke Greek. By means of the 600 stele inscriptions, we learned abouth the culture, laws, religion and festivals of Hierapolis in antiquity.V According to stele inscriptions, each grave was planned individualy and built on a piece of registered land. The protection and the maintenance of this graves were carried out by certain civic bodies. To carry out ceremonies in front of the graves, according to the will of the dead person, was also the task of the civic bodies. The rise of the civic bodies, whose main aim was to quarantee and to carry out the continuation of the commemorative ceremonies in the course of time, was very peculiar to Hierapolis. The subsidies to the city budget had to be given in advance in order to guarantee the carrying out of these ceremonies continuously. Generally all the inscriptions of the Hierapolis cemeteries show an exclusive concern in the legal protection and inspection of the graves. From this point of view there is a contrast between the stele inscriptions of Hierapolis and other sites. The biographic topics had a secondary interest on the Hierapolis inscriptions, but a very detailed list of lawful owners and the kinship between them were carefully recorded on tombstones. The authorized people to use the graves were also determined in advance. The punishment fee, for those who would intervene the graves without permission, was also written on the gravestones with a note saying that there was an other copy of these rules inthe state archives of Hierapolis. The change in the amounts of punishment fees during the course of time throw light on our understanding of the economical conditions of Hierapolis. The leading families of Hierapolis had built splendid monumental graves for themselves. The variety and the quantity of the monumental graves demostrate the high economical level that the city had generally attained. The habit of elevating the sarcophagus on a solid basements or on a flat roofed monumental grave house was an oriental conception of heroizing the dead. From the incriptions we understand that the sarcophagus placed on top of a flat roofed monumental grave means that it was reserved for the ovner the only. The other members of the family were placed in other sarcophagi located elsewhere within the enclosure or in the chamber in the basement. The monumental graves with vaulted ceilings and triangular pediments and the sepulchral monuments which are the imitations of hauses and the religious ceremonies carried out infront of them were the indicators of the respect to the dead. The most common grave type at Hierapolis is the kind in which a sarcophagus was located on top of flat roofed monumental grave hause. These were built on a pedestal elevated by stairs. The entrance to the rectangular burial chamber was through a hinged stone door. There were one, two or three storied beds on three sides of room. The idea of building this kind of graves found its base on the Hellenistic grave architectura, which came into being during the Hellenistic period with the constructions of the funerary altars under the influence of temples. The words Heroon and Mnemeion used in dedications indicate these monuments. On the other hand when the grave types in all necropolises of Hierapolis were evaluated, the effects of the Lycian grave tradition was observed in general. The graves with barrel vaults and pediments resemble the small temples with in antis plan, which are commonly observed in Termessos in the Pisidia region. Onteh other hand the tombs carved into the rocks reflect the Carian tradition. The tumuli of Hierapolis were comprised of tumuli with a narrow dromos and a rectangular grave chamber, resembling the traditional type commonly observed in Thrace, Lydian and Phrygian regions. Under the effect of the Hellenistic Roman Arhitecture, the grave chambers were built vaulted immitating the vaulted monumental graves. According to the inscriptions and the finds, the travertine and marble sarcophagi and the reliefed grave steles were produced locally in Hierapolis. For this purpose most of the marble came from the quarries in Phrygia and fhiounta, whereas the more qualifed marbles were brought from the quarries in Dokimeion. It is possible to observe the influences of the Aphrodisias sculptural school on the statues, reliefed steles and sarcophagi of Hierapolis. On the other hand furnaces and the molds unearthed during the excavations demostrate the local ceramic production.VI The graves located in the necropolises of Hierapolis coul be evaluated chronologically as flowing: during the 2nd century B.C. and 1st A.D., tumuli are the main type of grave. This period also includes the underground grave chambers (Hypogeion) and the graves dug into the rocks. Then during the lale Hellenistic and Erly Roman periods there are the sarkophagi graves carved on to the rocks. The types of building mostly used in the 1 st century are the monumental graves dug into the rocks with vaulted roofs and triangular pediments; rock graves with vaulted ceillings; and monumental travertine graves with vaulted roofs and triangular pediments. Necropolises with large vaults are in use from the Hellenistic period to the Byzantine period. In the 2nd and 3rd century, the monumental grave houses, which have flat roofs on which the sarcophagi are placed, are commonly in use. The idea of replacing the sarcophagus on a high place was derived from the oriental conception of heroizing the dead. The sarkophagi with solid basement or with steps, the sarcophagi on exedra-basement, the sarcophagi placed on an architrave of the door of a funeral monument, altar graves with U-shaped plans and grave houses in enclosures are all included in this period. The sarcophagi made of travertine blocks are in use between 1-4 A.D., and the sarcophagi made of marble and decorated with columns and garlands are in use between 2-3 AD. As in whole Roman world, the economy weakened and internal struggles started at Hierapolis by the 3rd century AD. As a result of these the central authority lost power and it became difficult to preserve the monumental graves. Thus by the 4th century we observe the re-utilization of the old tombs. During the 5th century Christianity became very common in the city and the graves started to be build in or around the chuches. Again during this century the city was surrounded by protective walls. The wall was built using blocks from Roman buildings and monumental graves, thus the reliefed Roman pieces of art were mostly destroyed. In the 9th century Hierapolis became a town-type site with no significant importance. Then at the beginning of the 13 th century the city entered the rule of Turks and after the 14th century there is no evidence about the inhabitance of the city.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    591918

    Tripolis Kuzey Nekropolü'nde tespit edilen kayaoygu oda mezarlar ve buluntuları

    Tennes and finds in the rock playground determined in the North Nectropol of Tripolis

    MEHMET AKSU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    ArkeolojiPamukkale Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAHADIR DUMAN

  2. Tez No

    209133

    Hierapolis kuzey nekropolü (159d nolu tümülüs) anıt mezar ve buluntuları

    Monumental tomb and finds in Hierapolice north necropolis (tumulus no 159d)

    MEHMET OKUNAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    ArkeolojiPamukkale Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. CELAL ŞİMŞEK

  3. Tez No

    100089

    Anazarbos antik kenti

    The Ancient city of Anazarbos

    AYÇA ÖZCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    ArkeolojiAnkara Üniversitesi

    Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEVDET BAYBURTLUOĞLU

  4. Tez No

    881455

    Geç roma dönemi'nde Lykos Vadisi kentlerinde opus sectıle tekniğinin kullanımı

    The use of opus sectile technique in the cities of the Lykos Valley in the late roman period

    GÖZDE YAĞLIDERE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    ArkeolojiPamukkale Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BAHADIR DUMAN

  5. Tez No

    376232

    Laodikeia (Denizli-gb Türkiye) antik kenti tapınak-a (Sebasteion) yapısında kullanılan mermerlerin mineralojik petrografik jeokimyasal özellikleri ve kaynak alanlarının belirlenmesi

    Mineralogic petrographic geochemical characterizations of the marbles in the temple-a from the Laodikeia antique city (Denizli - sw Turkey) and marble provenance investigation

    SANEM KILINÇARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Jeoloji MühendisliğiPamukkale Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TAMER KORALAY

Geri Dön